Molon labe
Molon labe (հին հունարեն՝ μολὼν λαβέ, molṑn labé), նշանակում է «արի՛ և վերցրու՛ (դրանք)», որը բացահայտ անհնազանդության մասին դասական արտահայտություն է։ Այն Պլուտարքոսի հաղորդած լակոնիկ արտահայտություններից մեկն է[1], որը ասել է Լեոնիդաս I-ը՝ ի պատասխան Քսերքսեսին, որը սպարտացիներից պահանջում էր վայր դնել զենքերը։
Քերականություն խմբագրել
Պլուտարքոսի փոխանցած μολὼν λαβέ (molṑn labé) արտահայտությունը դասական հունարենով է և պարտադիր չէ, որ այն գրվի դորիական բարբառով, որով խոսում էր Լեոնդիասը[2]։ Դասական արտասանությունն է [mo.lɔ᷆ːn la.bé], իսկ ժանանակակիցը՝ [moˈlon laˈve][3]։ Եթե արտահայտությունը թարգմանվի բառացի, ապա այն հանդես կգա դերբայական ձևով[4][5]։
Ծագում խմբագրել
Պլուտարքոսը արտահայտության մասին հայտնում է «Apophthegmata Laconica» («Սպարտայի ասույթներ») աշխատության մեջ։ Լեոնիդասի և Քսերքսեսի միջև հաղորդակցությունը տեղի էր ունենում գրավոր եղանակով մ․թ․ա․ 480 թվականին՝ Թերմոպիլեի ճակատամարտից առաջ։
- πάλιν δὲ τοῦ Ξέρξου γράψαντος ‘πέμψον τὰ ὅπλα,’ ἀντέγραψε ‘μολὼν λαβέ.’
- «Երբ Քսերքսեսը նորից գրում է, «Վայր դրե՛ք ձեր զենքերը», նա պատասխանում է․ «Արի՛ և վերցրու՛ դրանք»»։
Արտահայտությունը ներառվում է Թերմոպիլեի ճակատամարտից առաջ Լեոնիդասի կողմից օգտագործված ասույթների շարքում։
Ճակատամարտի մասին հիմնական աղբյուրը Հերոդոտոսի «Պատմությունն» է։ Ըստ նրա՝ սպարտացիները Թերմոպիլեի կիրճը պահել են 3 օր շարունակ։ Չնայած վերջին հաշվով պարտություն կրելուն՝ նրանք պարսկական բանակին լուրջ վնաս են հասցրնում։ Այնուամենայնիվ, ճակատամարտը հետաձգել է պարսիկների առաջխաղացումը դեպի Աթենք, ինչի արդյունքում էլ աթենացիները բավական ժամանակ են ստանում իրենց բնակչությանը դեպի Սալամին տարհանելու համար։ Չնայած մարտավարական պարտություն լինելուն, Թերմոպիլեի ճակատամարտը ծառայել է որպես ռազմավարական և բարոյահոգեբանական հաղթանակ, ինչը ոգևորում է հունական բանակին։ Շուտով՝ նույն տարվա ավարտին, հույները հաղթանակի են հասնում Սալամինի ճակատամարտում, իսկ հաջորդ տարի՝ Պլատեայում։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Plutarch, Moralia 225D, "Sayings of Spartans", Leonidas, Son of Anasandridas, saying 11 original Greek in the Perseus Project
- ↑ The form ἔμολον is recorded in Doric as the aorist for εἷρπον "to go, come". ἕρπω in Liddell & Scott, A Greek–English Lexicon (1940).
- ↑ At the time of Plutarch, when the phrase was recorded, the pronunciation would have been somewhere between the classical and the modern, approximately [mo'loːn la'βe].
- ↑ Alston Hurd Chase and Henry Phillips Jr., A New Introduction to Greek (978-0196111704), Lesson 21.
- ↑ Daniel Wallace, Greek Grammar beyond the Basics [Grand Rapids: Zondervan, 1996], 640–45).