Ֆերենց Մորա
Ֆերենց Մորա (հունգ.՝ Móra Ferenc, հուլիսի 19, 1879[1], Կիշկունֆելեդհազա, Բաչ-Կիշկուն, Հունգարիա - փետրվարի 8, 1934[1], Սեգեդ, Հունգարիա[2]), հունգարացի վիպասան, ժուռնալիստ, հնագետ, թանգարանային գործի մասնագետ։ Համարվում է հունգար խոշորագույն գրողներից մեկը։
Ֆերենց Մորա հունգ.՝ Móra Ferenc | |
---|---|
Ծնվել է | հուլիսի 19, 1879[1] |
Ծննդավայր | Կիշկունֆելեդհազա, Բաչ-Կիշկուն, Հունգարիա |
Վախճանվել է | փետրվարի 8, 1934[1] (54 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Սեգեդ, Հունգարիա[2] |
Գերեզման | Q54580163?[3] |
Մասնագիտություն | գրող, մանկագիր, լրագրող, թանգարանագետ և վիպասան |
Քաղաքացիություն | Հունգարիա |
Կրթություն | Բուդապեշտի համալսարան (1900)[4] և Móra Ferenc Secondary School? (1897)[5] |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Q1108748?, Q775504?, Rab ember fiai? և Q113371387? |
Ամուսին | Ferencné Móra?[5] |
Ferenc Móra Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն
խմբագրելՖերենց Մորան ծնվել ու մեծացել է գյուղացիական աղքատ ընտանիքում. հայրը գյուղական դերձակ էր, մայրը՝ հացթուխ։ Վաղ մանկական հասակից արդեն մտավոր արտակարգ ունակություններ է դրսևորել, բայց ընտանիքի նյութական վատ վիճակի պատճառով դժվարությամբ է դպրոցական կրթություն ստացել։
Այդուհանդերձ՝ կարողացել է դպրոցից հետո էլ ընդունվել Բուդապեշտի համալսարան, որն ավարտել է աշխարհագրության ու պատմության մասնագետի որակավորումով։ Մի տարի ուսուցչություն է արել Վաշ գավառի Ֆելշյոլյովյո գյուղի դպրոցում, սկսել է գրքեր գրել, հիմնականում՝ պատանի ընթերցողների համար։ 1913-1919 թթ. եղել է Սեգեդում լույս տեսնող «Szegedi Napló» թերթի գլխավոր խմբագիրը, իսկ այնուհետև՝ մինչև իր կյանքի ավարտը՝ մշտական աշխատակիցը (ի դեպ, այդ թերթը Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին զերծ է մնացել շովինիստական քարոզչությունից)։
Ժուռնալիստական իր ստեղծագործություններում Ֆերենց Մորան հաճախ սուր քննադատության է ենթարկել ռեգենտ Միկլոշ Հորտիին, և այդ ընդդիմադիր կեցվածքի պատճառով էլ Մորայի «Հաննիբալի համբարձումը» (Hannibál feltámasztása) վեպի տպագրությունը անընդհատ հետաձգվել է (երկը լույս է տեսել հեղինակի մահից հետո՝ 1955 թվականին, և այն էլ՝ խիստ գրաքննության ենթարկված)։
1904 թվականից Մորան ժուռնալիստական ու գրական աշխատանքին զուգահեռ՝ գործունեություն է ծավալել թանգարանային գործի ասպարեզում. աշխատել է Սեգեդ քաղաքի և Չոնգրադ շրջանի համակցված գրադարան-թանգարանում, որի տնօրեն է նշանակվել 1917 թվականին[6] և այդ պաշտոնը վարել մինչև իր մահը։ Ներկայումս թանգարանը կրում է նրա անունը[7][8][9][10][11][12][13][14]։
Երկերի ընտրանի
խմբագրել- Az aranyszőrű bárány «Ոսկե գեղմ», (պոեմ, Szeged, 1902)
- Rab ember fiai «Ստրուկի զավակները» (Budapest, 1909)
- Mindenki Jánoskája «Փոքրիկ Յանոշը, որ բոլորինն էր» (Budapest, 1911)
- Csilicsali Csalavári Csalavér (Budapest, 1912)
- Filkó meg én «Ֆիլկոն ու ես» (Budapest, 1915)
- Kincskereső kis ködmön «Գանձեր որոնող փոքրիկ բաճկոնակը» (Budapest, 1918)
- Dióbél királyfi «Ընկույզիկ արքայազնը» (Budapest, 1922)
- A festő halála «Նկարչի մահը» (Будапешт, 1921, հետագայում վեպը հրատարակվել է Négy apának egy leánya «Չորս հայր, մեկ դուստր» վերնագրով)
- Georgikon «Գեորգիկներ» (պոեմ, Budapest, 1925)
- Nádihegedű «Եղեգնյա ջութակ» (Budapest, 1927)
- Ének a búzamezőkről «Ցորենի արտերի երգը» (վեպ, Budapest, 1927)
- Beszélgetés a ferdetoronnyal «Զրույց ընկնող աշտարակի հետ» (Budapest, 1927)
- Véreim «Իմ սերունդներին» (Budapest, 1927)
- Sokféle «Ուրիշը» (Budapest, 1927)
- Egy cár, akit várnak «Ցանկությունների արքան» (Budapest, 1930)
- Aranykoporsó «Ոսկե դագաղ» (պատմավեպ, Budapest, 1932)
- Daru-utcától a Móra Ferenc-utcáig «Կռունկի փողոցից Ֆերենց Մորայի փողոց» (ինքնակենսագրություն, Budapest, 1934)
- Utazás a földalatti Magyarországon «Ստորգետնյա Հունգարիայի համայնապատկերը» (Budapest, 1935)
- Parasztjaim «Համագյուղացիներիս» (Budapest, 1935)
- Dióbél királykisasszony «Արքայադուստր Ընկույզիկը» (Budapest, 1935)
- Napok, holdak, elmúlt csillagok «Արևներ, Լուսիններ, մարած աստղեր» (Budapest, 1935)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119049031 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ https://epa.oszk.hu/01600/01609/00035/pdf/MFME_EPA01609_2001_irod_190-212.pdf
- ↑ https://adt.arcanum.com/hu/view/ELTE_Almanach_1899/?query=%22M%C3%B3ra+Ferencz%22&pg=79&layout=s
- ↑ 5,0 5,1 http://szegedfolyoirat.sk-szeged.hu/2024/03/01/apro-ferenc-mora-neje-walleshausen-ilona/
- ↑ После смерти прежнего директора Иштвана Тёмёркени (Tömörkény).
- ↑ Hírek
- ↑ MUSEUM.HU — Home Page
- ↑ Szeged Megyei Jogú Város Polgármesteri Hivatala
- ↑ Magyarország a hálón — vendégváró.hu Արխիվացված 2005-08-25 Wayback Machine
- ↑ «Móra Ferenc Múzeum». Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 13-ին.
- ↑ «Múzeum - Móra Ferenc Múzeum - Museum.hu». Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 13-ին.
- ↑ Szeged Megyei Jogú Város Polgármesteri Hivatala
- ↑ Magyarország a hálón - vendégváró.hu Արխիվացված 2005-08-25 Wayback Machine
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆերենց Մորա» հոդվածին։ |