Ֆարուխրու Պարսա
Ֆարուխրու Պարսա (պարս.՝ فرخرو پارسای- Farokhroo Parsay, մարտի 22, 1922, Ղոմ, Իրան - մայիսի 8, 1980, Թեհրան, Իրան), իրանցի բժիշկ, մանկավարժ և պատգամավոր։ Եղել է Իրանի կրթության նախարար Փահլավիների հարստության ժամանակ։ Առաջին կին նախարարը իրանական կառավարությունում[1]։
| Ֆարուխրու Պարսա | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Ռաստախիզ |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Թեհրանի համալսարան |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ և բժիշկ |
| Ծննդյան օր | մարտի 22, 1922 |
| Ծննդավայր | Ղոմ, Իրան |
| Վախճանի օր | մայիսի 8, 1980 (58 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Թեհրան, Իրան |
| Թաղված | Բեհեշտ-է Զահրա |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Իրան
|
Կենսագրություն խմբագրել
Պարսան ծնվել է 1922 թվականին Իրանի Ղոմ քաղաքում։ Նրա մայրը՝ Ֆախրե Աֆաղ Պարսան, կանանց ամասագրի խմբագիր էր և կանանց իրավահավասարության համար պայքարող հայտնի գործիչ։ Մոր հայացքների համար Պարսա ընտանիքը աքսորվում է Թեհրանից Կում և հայտնվում է տնային կալանքի տակ։ Հետագայում, Իրանի վարչապետ Հասան Մուստովֆի ալ֊Մամալիկի միջամտության շնորհիվ, Պարսա ընտանիքին թույլ է տրվում վերադառնալ Թեհրան։
Կրթությունը և քաղաքական գործունեությունը խմբագրել
Պարսան ավարտում է Թեհրանի համալսարանը և ձեռք է բերում բժշկի մասնագիտություն։ Նա դասավանդում է կենսաբանություն Թեհրանի Ժաննա դ'Արկի ավագ դպրոցում։ Պարսան դառնում է դպրոցի տնօրեն։ Աշխատանքից հետո նա այցելում է բանտեր ուսուցանելու այնտեղ կալանավորված կանանց։ 1963 թվականին Պարսան ընտրվում է Իրանի խորհրդարան՝ Մեջլիս։ Խորհրդարանում նա միջնորդություն է հղում Իրանի շահ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավիին` պահանջելով նրանից ապահովել երկրում կանանց իրավունքների հավասարությունը։ Պարսան աշխատանքներ է տանում ընտանեկան օրենսդրությունում բարելավումներ կատարելու ուղղությամբ։ 1965 թվականին Պարսան նշանակվում է Իրանի կրթության նախարարի տեղակալ, իսկ 1968 թվականին դառնում է Իրանի կրթության նախարար ՝ Ամիր֊ Աբաս Հովեյդայի կառավարության կազմում։ Դա առաջին անգամն էր Իրանի պատմության մեջ, երբ կինը կառավարության կազմում պաշտոն էր ստանձնում։
Իսլամական հեղափոխություն խմբագրել
1979 թվականին տեղի ունեցած Իսլամական Հեղափոխությունից հետո Իրանը չեղարկում է կանանց առնչվող բոլոր ազատությունները։ Երկրում ընդունվում են Շարիաթի օրենքները։ Հասարակական վայրերում հիջաբի կրումը դառնում է պարտադիր։ Ամուսնալուծությունից հետո երեխաների նկատմամբ խնամակալության իրավունքը ինքնաբերաբար անցնում էր տղամարդուն։ Կանանց արգելվում էր զբաղեցնել դատական և պետական պաշտոններ։ Պարսան և նրա գաղափարակիցները դուրս են գալիս փողոց՝ ընդդիմանալու օրենսդարական նոր փոփոխություններին։
Ցույցերից հետո Պարսային ձերբակալում են և նա հայտվում է հեղափոխական դատարանում։ Նրան դատում էր այաթոլլա Խալխալին։ Պարսային բացմաթիվ մեղադրանքներ են առաջադրվում։ Դրանց շարքում էր Պարսայի շորտեր հագնելու հայնտի հորդորը` ուղղված իրանցի կին մարզիկներին։ Բանտից Պարսան գրում է իր երեխաներին.
|
Ես բժիշկ եմ, հետևաբար չեմ վախենում մահից։ Մահը ընդամենը մի ակնթարթ է, ուրիշ ոչինչ։ Ես պատրաստվում եմ դիմավորել մահը գրկաբաց, քան ապրեմ ամոթխած և ստիպված լինեմ քող կրել։ Ես ծնկի չեմ իջնի այն մարդկանց առջև, ովքեր ուզում են, որ ես մեղանչեմ կանանց իրավահավասարության համար տարվող իմ հիսունամյա պայքարի համար։ Ես պատրաստ չեմ չադրա կրել և մի քայլ ետ կատարեմ պատմական ասպարեզում.. | 
|
Այաթոլլա Խալխալին համոզված էր, որ կանաց քաղաքական նկրտումները հավասարազոր են մարմնավաճառությանը։ Այս և այլ մեղադրանքների հիման վրա Պարսային դատապարտում են։ 1980 թվականի մայիսի 8-ին նրան գնդակահարում են։ Պաշտոնական դատավճռի հայտարարությունում ասվում էր, որ Պարսան դատապարտվել է «Երկրի վրա արատների տարածման և Աստծու դեմ մարտնչելու համար»[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Ֆարուխչու Պարսա, կանայք պատմության մեջ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 21-ին.
- ↑ Բոլոր ժամանակների կանայք, Ֆարուխրու Պարսա (1922 - 1980)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆարուխրու Պարսա» հոդվածին։ |