Ղոմ
Ղոմ[3] (պարսկերեն՝ قم, ɢom), Իրանի Ղոմ նահանգի կենտրոնը, շիաների սուրբ քաղաքը։ 2012թ քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 1 071 503 մարդ[4]։ Քաղաքը զարգանում է արագ տեմպերով։ Ղոմի կրոնագիտական դպրոցը շիաների համար Էն Նաջաֆի դպրոցից հետո երկրորդն է իր նշանակությամբ։ Քաղաքի մերջակայքում տեղակայված է Իրանի հրթիռային կայանը։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| պարսկերեն՝ قم الفارسية | ||
 | ||
| Երկիր |  Իրան | |
| Հիմնադրված է | 805[1] թ. | |
| Մակերես | 123 073 կմ² | |
| ԲԾՄ | 935 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | պարսկերեն | |
| Բնակչություն | 1 201 158 մարդ (2016)[2] | |
| Ժամային գոտի | UTC+3:30 | |
| Հեռախոսային կոդ | 0251 | |
| Փոստային դասիչ | 37100 | |
| Պաշտոնական կայք | qom.ir(պարս.) | |
| ||
Աշխարհագրություն խմբագրել
Ղոմ քաղաքը տեղակայված է Թեհրանից 150 կմ դեպի հարավ` գետի վրա։ Ղոմով է անցնում դեպի Սպահան քաղաք տանող ճանապարհը։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից կազմում է 975մ։ Քաղաքից ոչ հեռու կան գազի և նավթի հանքավայրեր։
Պատմություն խմբագրել
Տարածված կարծիք կա, որ Ղոմը գոյություն է ունեցել դեռևս նախաիսլամական շրջանում, սակայն քաղաքի հնագույն պատմության մասին հստակ տվյալներ չկան։ Արաբների կողմից քաղաքի գրավումից հետո այստեղ հավաքվել է խալիֆայության ողջ ընդդիմադիր կազմը` քաղաքական փախստականներ և աքսորյալներ, տարբեր աղանդավորներ։ Սեֆյանների շրջանում քաղաքը սկսեց արագ կերպով զարգանալ։ 16-րդ դարում այն դարձավ շիականության ամենախոշոր կենտրոնը։ Ավելի ուշ, աֆղանների հարձակումների ժամանակ, Ղոմը մեծ վնասներ կրեց։ Սակայն 19-րդ դարոմ, սկսած Ֆաթհ Ալի Շահի ժամանակաշրջանից, քաղաքը վերականգնվեց և նույնիսկ առաջադրվեց որպես մայրաքաղաքի թեկնածու։ Այդ ժամանակաշրջանից քաղաքում պահպանվել են մեծ թվով կրոնական կառուցներ` մզկիթներ, իմամների ու շահերի ընտանիքների անդամների դամբարաններ և կրոնագիտական դպրոցներ։ Ղոմում տեղակայված կրոնագիտական կենտրոնը համատեղում է մեծ թվով ուսումնական հաստատություններ, որտեղ սովորում են ինչպես իրանցիներ, այնպես էլ արտասահմանցիներ։ Կրոնական կրթական հաստատությունների գործունեությունը ղեկավարվում է Ալ Մուսթաֆա միջազգային համալսարանի կողմից։
Ֆաթիմայի դամբարան խմբագրել
Ղոմի ամենահայտնի ճարտարապետական հուշարձանը սուրբ Ֆաթիմայի դամբարանն է։ Ֆաթիմայի մահից հետո, նրա հայրը` իմամ Մուսան, գերեզմանի վրա կառուցեց փոքրիկ ծղոտե ծածկ։ Սակայն հետագայում դամբարանն այնքան հայտնի դարձավ, որ դրա վրա կառուցվեց աշատարկ։ Դրանից հետո դամբարանում թաղվում էին իմամ Մուսայի և նրա ժառանգների ընտանիքների բոլոր կանայք։ Հետագայում դամբարանն ավելի ընդարձակվեց։ Այս հուշարձանի կենտրոնը ութանկյուն տաճարն է։ Տաճարի պատերը զարդարված են 19-րդ դարի կեսերին պատկանող գրություններով։ Շինության վերևում բարձրանում է 16- մետրանոց գմբեթը, որը կառուցվել է Ֆաթհ Ալի Շահի օրոք։ Դամբարաններից մեկի տապանաքարի վրա արված գրությունները պատկանում են 14-րդ դարին։ Տաճարից դեպի հարավ տեղակայված շինությունը կոչվում է "Կանանց բակ"; Այսօր այնտեղ տեղակայված է դամբարանի թանգարանը։
Պատկերասրահ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://ketabnak.com/book/55971/راهنمای-قم#desc_start
- ↑ https://www.amar.org.ir/english
- ↑ Иран. Справочная карта (масштаб 1:1 250 000). Четвёртое издание — ГУГК СССР, 1986
- ↑ World Gezatteer Bevölkerungsdaten 2012
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Wettstreit Nadschaf — Qom
- Qom’s Cultural Heritage Organization Archived 2008-12-16 at the Wayback Machine.