Կատարի տնտեսություն
Կատար, հարուստ երկիր է՝ ժամանակակից, լավ զարգացած ենթակառուցվածքներով։ Արդյունաբերության հիմնական ճյուղերն են՝ նավթի և գազի արդյունահանումը, նավթի և գազի վերամշակումը, պարարտանյութերի արտադրությունը, պողպատաձուլումը, ցեմենտը։ Արդյունաբերական ձեռնարկությունների և ծառայությունների ոլորտի մեծ մասը պատկանում է պետությանը, սակայն արտադրության մեջ մասնավոր ներդրումների ծավալն աճում է։ Գյուղատնտեսությունը թույլ զարգացած է և ապահովում է սննդի կարիքների միայն մոտ 10%-ը։
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 167 605 219 780,22 $[1] |
| ՀՆԱ-ի աճ | 2,7 ± 0,1 տոկոս[2] |
| ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | 63 249 $[3] |
Բնակչությունը զբաղվում է նաև ձկնորսությամբ (որսում են թունա, սկումբրիա, սարդինա, ստավրիդա և այլն) և մարգարիտի արդյունահանմամբ։ Քանի որ Կատարը քաղցրահամ ջրի պակաս ունի, նրա գրեթե բոլոր կարիքները ծածկվում են արդյունաբերական մասշտաբով ծովի ջրի աղազրկման միջոցով։ Աղազերծման կայանները աշխատում են բնական գազի այրումից ստացվող էներգիայով։
Նավթի և գազի արդյունաբերություն խմբագրել
Կատարի տնտեսությունը հիմնված է նավթի և գազի արդյունահանման վրա։ Այս արդյունաբերությունն ապահովում է ՀՆԱ-ի ավելի քան 55%-ը, մոտ արտահանման եկամուտների 85%-ը և պետական եկամուտների 70%-ը։ Երկիրը, ԱՄՆ-ի և Ավստրալիայի հետ միասին, աշխարհում LNG արտահանողների եռյակում է։ Նավթի և գազի արդյունաբերությունից ստացված շահույթը Կատարին թույլ տվեց դառնալ հարուստ երկիր՝ ժամանակակից, լավ զարգացած տնտեսական ենթակառուցվածքներով և մեկ շնչի հաշվով եկամտի մակարդակով, որը գրեթե չի զիջում արևմտաեվրոպական երկրներին։
Նավթի ընդհանուր պաշարները 2000 թվականին՝ 900 միլիոն տոննա, գազի պաշարները՝ 20 տրիլիոն խորանարդ մետր։ Սա բնական գազի երրորդ պաշարն է աշխարհում (Ռուսաստանից և Իրանից հետո)։
Կատարում նավթի արդյունահանումը սկսվել է 1940 թվականին, սակայն ընդհատվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառով։ 1947 թվականից Կատարի «Petroleum Development Company» (Petroleum Development (Qatar) Ltd., PDQ) նավթային ընկերությունը կրկին սկսեց շահագործել երկրի արևմտյան ափին գտնվող, Դուխանի շրջակայքում գտնվող հանքավայրը, իսկ 1949 թվականին Եվրոպա ուղարկվեց առաջին տանկերը ՝ 15 հազար տոննա նավթով։ 1952 թվականից այս ընկերությունը զիջել է իր իրավունքները Qatar Petroleum Company-ի դուստր ընկերությանը (Qatar Petroleum Co., QPC): 1960 թվականին բրիտանական Shell Qatar ընկերությունը, որը երկարաժամկետ կոնցեսիա ուներ Կատարի տարածքային ջրերում, սկսեց զարգացնել ծովային նավթային հանքավայրը։ 1975 թվականին կառավարությունը գնեց կոնցեսիոներների կապիտալը և վերահսկողության տակ վերցրեց երկու ընկերությունները։ 1974 թվականին ստեղծվեց պետական General Oil Corporation-ը՝ նավթի և գազի հանքավայրերի շահագործման, նավթի և գազի արդյունահանման, նավթի և գազի վերամշակման արդյունաբերության մեջ ներգրավված օտարերկրյա ընկերությունների գործունեությունը վերահսկելու համար։ 1997 թվականին նավթի արդյունահանումը հասել է օրական 65 հազար տոննայի։ 2002 թվականին Կատարն օրական արդյունահանում էր 757 հազար բարել հում նավթ, սակայն 2004 թվականին նախատեսում էր այդ ծավալը հասցնել 1,03 միլիոն բարելի։
21-րդ դարի սկզբին Կատարը բնական գազի խոշորագույն արտադրողներից և արտահանողներից մեկն է աշխարհում։ Կատարի LNG արտադրական հզորությունը (2022 թվականի դրությամբ) կազմում է 106 միլիարդ խորանարդ մետր մ/գ (77 միլիոն տ/գ մինչև վերագազիֆիկացումը), S&P Global Platts-ը կարծում է, որ երկիրն ի վիճակի է շատ չնչին ավելացնել արտադրությունը՝ մինչև 107 միլիարդ խորանարդ մետր մ/գ։
2010 թվականին Կատարում տոնակատարություններ են անցկացվել՝ նշելու 77 միլիոն տոննա LNG արտադրության հզորության ձեռքբերումը[4]։ Կատարը Հնդկաստանին LNG-ի խոշորագույն մատակարարներից մեկն է համարվում (2018 թվականի ապրիլին արտահանումն աճել է 27,3%-ով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ)։ 2020-ականների սկզբին Կատարը ծրագրել է իր LNG գործարանների շատ լուրջ ընդլայնում` ներկայիս 78 միլիոն տոննայից հասնելով մինչև 126 միլիոն տոննայի[5]։
Կատարի գրեթե ամբողջ LNG-ն` մինչև 95%, մատակարարվում է երկարաժամկետ պայմանագրերով ասիական երկրներ։ Եվրոպական շուկա մատակարարումների խոչընդոտ է հանդիսանում նաև Կատարի պահանջը՝ չվերավաճառել մատակարարված գազը Եվրոպայից դուրս գտնվող երկրներին, ինչը հակասում է ԵՄ օրենսդրությանը։
Գյուղատնտեսություն խմբագրել
,_harbour,_offloading_fish.JPG)
Գյուղատնտեսությունը թույլ է զարգացած և ներառում է քոչվոր անասնապահությունը, օազիսներում գտնվող գյուղատնտեսության և այգեգործության կենտրոնները, միայն հյուսիսային շրջաններում, որտեղ ստորերկրյա ջրերը մոտենում կամ դուրս են գալիս մակերեսին, ձևավորվել են գյուղատնտեսության համար պիտանի հողերի փոքր տարածքներ։ Աճեցվում է բանջարեղեն, մրգեր, խուրմա, եգիպտացորեն, կորեկ։ Սեփական գյուղատնտեսական արտադրանքը ապահովում է սննդի կարիքների միայն մոտ 10%-ը։
Տրանսպորտ խմբագրել
Կատարի ավտոճանապարհների երկարությունը 1230 կմ է (որից 1107-ը՝ ասֆալտապատ)։ Նրանք Կատարը կապում են Սաուդյան Արաբիայի և ԱՄԷ-ի հետ։
Նավթի և գազատարների ընդհանուր երկարությունը հասնում է 2050 կմ-ի։
Բեռնափոխադրումների մեծ մասը բաժին է ընկնում առևտրային նավատորմին՝ թվով 22 տարբեր տեսակի նավ (յուրաքանչյուրը 1000-ից ավելի համախառն ռեգիստրային տոննա տեղաշարժով) 525000 համախառն ռեգիստրային տոննա ընդհանուր տեղաշարժով։ Հիմնական նավահանգիստներն են Ում Սաիդը և Դոհան
Գործում են չորս օդանավակայաններ (այդ թվում՝ 2-ը՝ ասֆալտապատ շերտով), որոնցից մեկը միջազգային է՝ Դոհայում։ Գործում է նաև 1 ուղղաթիռային օդանավակայան[6]։
Երկրի ՀՆԱ խմբագրել
2019 թվականին երկրի ՀՆԱ-ն կազմել է 183 մլրդ դոլար[7]։ ՀՆԱ ՊՄԳ 358,87 միլիարդ դոլար[8]։
Բնակչության եկամուտներ խմբագրել
2021 թվականի մարտից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է ամսական 1000 կատարական ռիալ (274,65 դոլար)։ Եթե գործատուն աշխատողներին բնակարան և սնունդ չի տրամադրում, ապա նրանց վճարում է հավելյալ 500 կատարական ռիալ (137,32 դոլար) բնակության համար և 300 կատարական ռիալ (82,39 դոլար) սննդի համար[9][10][11][12][13]։
Միգրանտները (աշխատող միգրանտները) ամսական վաստակում են մոտ 700 կատարական ռիալ, ինչը զգալիորեն ցածր է երկրում վճարվող նվազագույն ամսական աշխատավարձից ՝ 1000 ռիալ[14]։
Գրականություն խմբագրել
- Горный энциклопедический словарь, т. 3. / Под ред. В. С. Белецкого. — Донецк: Восточный издательский дом, 2004. — 752 с. ISBN 966-7804-78-X
- Максим Майорец, Константин Симонов Сжиженный газ — будущее мировой энергетики. — М.: Альпина Паблишер, 2013. — 360 с. — ISBN 978-5-9614-4403-2
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ Майорец М., Симонов К., 2013, էջ 150
- ↑ Мир на грани конца бума: от жидкого газа начали отказываться Արխիվացված 2020-02-24 Wayback Machine // ՌԻԱ Նովոստի, 23.02.2020
- ↑ «Экономика Республики Катар». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին.
- ↑ «ВВП Катара 2021 | На душу населения | Структура». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
- ↑ https://knoema.ru/atlas/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80/%D0%92%D0%92%D0%9F-%D0%BF%D0%BE-%D0%9F%D0%9F%D0%A1 Արխիվացված 2016-12-09 Wayback Machine ВВП Катара: Объем, темпы роста, на душу населения, структура] // take-profit.org
- ↑ «Impact to contractors of Qatar minimum wage and labour mobility laws reform». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ «Qatar announces new minimum wage – but will it be able to hold violators accountable?». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ «Qatar- Minimum wage will help hire skilled labour | MENAFN.COM». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ «DoLE cites new minimum wage law in Qatar – Manila Bulletin». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ Explained: The new changes in Qatar’s labour laws. The reforms, which were announced by the Emir of Qatar in October 2019, were signed into law on Sunday Արխիվացված 2021-02-03 Wayback Machine // The Indian Express, September 6, 2020
- ↑ «Это не жизнь»: почему в Катаре массово гибнут мигранты Արխիվացված 2021-02-25 Wayback Machine (подготовка к ЧМ по футболу в Катаре унесла жизни тысяч мигрантов) // Газета.Ru, 24.02.2021