Վոլնովախայի մոտ ավտոբուսի գնդակոծում

Վոլնովախայի մոտ ավտոբուսի գնդակոծում, 2015 թվականի հունվարի 13-ին «Դոնեցկ-Զլատոուստովկա» ուղևորատար ավտոբուսի գնդակոծումը, որը շարժվում էր Ն-20 ավտոճանապարհով և կանգ էր առել Վոլնովախա քաղաքից ոչ հեռու գտնվող անցակետում` անձնագրային հսկողություն անցնելու համար։ Հարձակման հետևանքով զոհվել է 12, վիրավորվել՝ 18-ը[1][2]։

Վոլնովախայի մոտ ավտոբուսի գնդակոծում
Տեսակիրադարձություն
ՏեղադրանքԲուգաս (գյուղ, Վոլնովախսկի շրջան) և Highway H20?
Տարեթիվհունվարի 13, 2015
Զոհվածներ12 մարդ
Վիրավորներ18
 Volnovakha bus attack Վիքիպահեստում

Ուկրաինայի արևելքում հակամարտության կողմերը կատարվածի մեղքը բարդել են միմյանց վրա։ Ինչպես Ուկրաինան, այնպես էլ ինքնահռչակ Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետությունը կատարվածն ահաբեկչական գործողություն են ճանաչել։

ԵԱՀԿ հատուկ մոնիթորինգային առաքելության հետազոտությունների համաձայն՝ տեղի ունեցածի պատճառը հյուսիս-հյուսիս-արևելյան ուղղությունից հրթիռակոծությունն է եղել[3]։ ԵԱՀԿ-ի զեկույցում կա անօդաչու թռչող սարքի լուսանկար, որտեղ երևում են ձագարափոսերը[4]։ Human Rights Watch-ի, փորձագետների կարծիքով, որոնք ուսումնասիրել են պատահարի վայրը, գնդակոծությունն իրականացվել է «Գրադ» համազարկային հրթիռային կայանքից հյուսիս-արևելյան ուղղությամբ՝ ապստամբների կողմից վերահսկվող տարածքներից[5]։

Իրադարձությունների ընթացք խմբագրել

Ավտոբուսի մոտ տեղի ունեցած պայթյունի տեսանյութը, որը նկարահանել է տեսագրանցիչը:

ԶԱԶ A07A1 «I-VAN» ուղերթային ավտոբուսը, ԱՆ 0985 ԱԱ[6], ավտոմոբիլային պետհամարանիշով ավտոբուսը, որը վարել էր «Դոնեցկ («Յուժնի» ավտոկայան)-Զլատոուստովկա»[7] երթուղով, շարժվել էր Զլատոուստովկայից Դոնեցկ ուղղությամբ և կանգ էր առել № 5 բլոկում (47°36’47.07"N 37°31’45.93"E) Բուգաս գյուղի մոտակայքում՝ Վոլնովախու սահմանային գոտում անձնագրային հսկողություն իրականացնելու համար։ Դրա ընթացքում նա ենթարկվել է գնդակոծության։

Միջադեպից հետո «Դոնեցկ-Մարիուպոլ» մայրուղում մարդատար ավտոբուսների երթևեկությունը մի քանի օրով դադարեցվել է։ 2015 թվականի հունվարի 16-ին Դոնեցկի ՄՊՎ-ի մամուլի ծառայությունը հայտնել էր «Դոնեցկ-Մարիուպոլ» մայրուղու վրա երթևեկությունը վերսկսելու մասին[8]։

Տեղի ունեցածի վարկածներ խմբագրել

Ուկրաինայի վարկածներ խմբագրել

Ուկրաինական կողմի վարկածի համաձայն՝ տեղի ունեցածի պատճառ է դարձել ԴԺՀ-ի կողմնակիցների կողմից ԲՄ-21 Գրադ բլոկ-պոստից գնդակոծումը Վոլնովախայի մերձակայքում, որի մոտ կանգ է առել ավտոբուսը՝ արձակելով ավելի քան 40 արկ, ինչի հետևանքով արկերից մի քանիսը պայթել են երթուղային ավտոբուսի մոտ[9][10]։

Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարության գլխավոր շտաբի ներկայացուցչի հայտարարության համաձայն՝ գնդակոծությունն իրականացվել է Դոկուչաևսկ քաղաքից[11]։ Դոկուչաևսկը գտնվում է[12] Վոլնովախայից մոտ 20 կմ դեպի հյուսիս-արևելք (մի քանիսը՝ դեպի «Վոլնովախա-Դոնեցկ» մայրուղուց»)։ Տեղի բնակիչների պնդմամբ՝ ԴԺՀ-ի դիրքերից քաղաքի մերձակայքում պարբերաբար գնդակոծություններ են իրականացվել «Գրադներից» և հրետանիից[13]։

Կրակոցների դրդապատճառները, որոնք անմիջականորեն հանգեցրել են ողբերգության, գլխավոր շտաբի ներկայացուցիչ, գեներալ Բոգդան Բոնդարը ձևակերպել է այսպես. «Ահաբեկիչները կրակ են բացել Դոկուչաևսկի կենտրոնից, որտեղ գտնվում էին տեղի և ռուսական ալիքների թղթակիցները, որպեսզի նկարահանեն նյութն այն մասին, թե ինչպես են մեր զինվորականները կրակելու քաղաքի կենտրոնում»[11][14][15][16][17]։ Բոնդարը հերքել է ավտոբուսի գնդակոծությանը Ուկրաինայի ԶՈւ մասնակցության մեղադրանքները[18]։

Ուկրաինայի ԱԳՆ պաշտոնական հայտարարության մեջ ասվում է. «Գնդակոծությունն իրականացվել է Դոկուչաևսկ քաղաքի շրջանից, որը գտնվում է անօրինական զինված խմբավորումների վերահսկողության տակ։ Բոլոր փաստերը ցույց են տալիս, որ այդ սարսափելի ողբերգությունը պատահականություն չէր. բլոկպոստի շրջանում Ուկրաինայի Զինված ուժերի դիրքեր չկան, հետևաբար ահաբեկիչները գիտակցաբար թիրախավորել են խաղաղ քաղաքացիներին»[19]։

Ուկրաինայի անվտանգության ծառայության ներկայացուցիչ Վալենտին Նալիվայչենկոն հայտարարել է, որ Վոլնովախայի շրջանում խաղաղ բնակիչների զոհվելու գործով հիմնական կասկածյալը Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության առաջնորդ Ալեքսանդր Զախարչենկոն է։ Նալիվայչենկոյի խոսքով՝ ահաբեկչությունը ծրագրված է եղել ԴԺՀ ղեկավարության կողմից և կատարվել է նրանց հրահանգով[20][21]։

ԴԺՀ-ի վարկած խմբագրել

Սկզբում ԴԺՀ-ի կառավարության անանուն աղբյուրը ՏԱՍՍ-ին հայտնել է, որ ավտոբուսի գնդակոծումը տեղի է ունեցել ինքնահռչակ Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության զինված կազմավորումների կողմից վերահսկվող տարածքում, Դոկուչաևսկ բնակավայրում։ ԴԺՀ-ի պաշտպանության նախարարությունը նաև հայտարարել է, որ ապստամբները մասնակից չեն հրետակոծությանը, և կատարվածը որակել է որպես «սադրանք Ուկրաինայի կողմից»[22]։

ԴԺՀ-ի Արտաքին գործերի նախարարության կայքում պաշտոնական հայտարարություն է տեղադրվել, որում ԴԺՀ-ն հայտարարում է կատարվածին իր մասնակցության մասին և պահանջում է «տվյալ ողբերգության անկախ հետաքննություն» անցկացնել[23]։

Տուժած տրանսպորտային միջոցի առաջին հրապարակված լուսանկարները կասկածի տակ են դնում ուկրաինական կողմի պաշտոնական վարկածը ԴԺՀ-ի զինված ուժերի հրետակոծման մասին։ Մենք կարծում ենք, որ տեղի ունեցածի առավել հավանական բացատրությունը ավտոբուսի գնդակոծումն է Ուկրաինայի զինծառայողների կամ ազգայնական պարամիլիտարական կազմավորումների ներկայացուցիչների կողմից[23]:

ԴԺՀ-ի Ժողովրդական խորհրդի նախագահ Անդրեյ Պուրգինը հայտարարություն է արել, որի համաձայն ԴԺՀ-ի ուժերը չէին կարող գնդակոծել այն ավտոբուսը, որը գտնվում էր «խորը ուկրաինական թիկունքում», և նրանք «հնարավորություն չունեին գնդակոծելու այդ բլոկպոստը ոչ Թելմանովոյի, ոչ էլ Ելենովկայի կողմից»[18]։

ԴԺՀ-ի ներկայացուցիչները, մերժելով ԴԺՀ-ի գնդակոծման մասին վարկածը, ենթադրում էին, որ ավտոբուսը կրակի տակ է ընկել հրաձգային զենքից. «կրակել են ինքնաձիգից կամ գնդացիրից, 50 մետրից։ ...եթե կրակեին «Գրադներից», ինչպես պնդում է ուկրաինական կողմը, ավտոբուսը չէինք կարող իմանալ։ «Գրադներից» գնդակոծումը հետևանքների բոլորովին այլ բնույթ ունի։ Եվ ավտոբուսում «Գրադներով» կրակելուց հետո վիրավորվածներ հաստատ չէին մնա»[24]։

Հետագայում հայտնվել է ՄՕՆ-50-ի ուղղորդված գործողության հակացուցված բեկորային ականանետի կամ ցատկող ՕԶՄ-72-ի պայթելու վարկածը, որով ականապատվել են բլոկ-պոստայի մոտ ճանապարհի եզրագծերը, այդ թվում՝ ավտոբուսի կանգառի վայրում[25][26]։

Այս վարկածների շրջանակներում է նաև ավտոբուսի վարորդ Սերգեյ Չերենկոյի հարցազրույցը, որը հայտնվել է 2015 թվականի հունվարի 19-ին Կորեսպոնդենտ ամսագրի կայքում։ Վարորդը նշել է. «Կրակել են ավտոբուսի մուտքին։ Ես գնում էի Դոնեցկի ուղղությամբ, կրակոցները գալիս էին ձախ կողմից, Վոլնովախայից։ Դա մեզ մոտ կոչվում է «Հյուսիսային շրջան»։ Ոչ Դոկուչաևսկից… …Բլոկպոստը գնդակոծել են Գրադարները։ Բայց եթե Գրադների արկ լիներ, ես ձեզ հետ չէի խոսի։ Պարզապես բլոկպոստի մոտ դեռ ականներ կան։ Եվ դա աշխատեցրել է ականը, հենց բեկորը»[27][28]։

Հունվարի 18-ին ԴԺՀ-ի Ժողովրդական խորհրդի փոխնախագահ Դենիս Պուշիլինը հայտարարել է, որ համաձայն է ԵԱՀԿ հանձնաժողովի եզրակացությունների հետ և հայտնել է դրա «անկողմնակալության» մասին։ Պուշլինն ասել է. «Մենք ստիպված ենք արձանագրել, այնուամենայնիվ, ճիշտ մոտեցում և անկողմնակալություն (ԵԱՀԿ) վերջին աղմկահարույց աղետի մեջ, որը տեղի է ունեցել ալիքի տակ, այնտեղ, որտեղ արդեն ԵԱՀԿ առաքելությունն արձանագրել է առնվազն այն կողմը, որտեղից արկը թռել է»[29]։

Ականատեսների վկայություններ խմբագրել

Ավտոբուսի տուժած ուղևորները մանրամասն հարցազրույցներ են տվել։ Նրանց կարծիքով՝ գնդակոծությունը կատարվել է Դոկուչաևսկ քաղաքի կողմից «Գրադ» համակարգից[30]։

Հետաքննություն խմբագրել

Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը տեղի ունեցածն ահաբեկչական գործողություն է ճանաչել[31]։ Դոնեցկի մարզի դատախազությունը դեպքի առթիվ քրեական վարույթ է հարուցել Ուկրաինայի Քրեական օրենսգրքի 258-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (ահաբեկչական գործողություն)[9][10][19][32][33]։

Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետության դատախազությունը քրեական գործ է հարուցել «անհայտ անձանց կողմից ահաբեկչական գործողություն կատարելու փաստի առթիվ, ինչը ծանր հետևանքներ է առաջացրել ավտոբուսի ուղևորների մահվան տեսքով»[34]։

ԵԱՀԿ հատուկ մոնիթորինգային առաքելության (ՍՄՄ, SMM) անդամները ողբերգության վայրում հայտնվել են հենց նույն օրը՝ ժամը 17:45-ին: Առաջին հաշվետվության համաձայն՝ նրանք ականատես են դարձել ավտոբուսից երկու զոհվածների մարմինների հեռացմանը. զննելով ողբերգության վայրը՝ նրանք պարզել են, որ «ավտոբուսում վնասվածքներ են եղել բեկորային անցքերի տեսքով, որոնք համապատասխանում են մոտակայքում պայթած հրթիռային արկի ազդեցությանը, ՍՄՄ-ի գնահատմամբ՝ ավտոբուսի կողքից 12-15 մետր հեռավորության վրա»[35]։

Հունվարի 15-ին առաքելությունն իրականացրել է ողբերգության վայրի աէրոհետախուզություն։ Անօդաչու թռչող սարքը իրադարձությունների վայրում հարվածային խառնարանների կերպարներն ու տեսոդելներն է հավաքել։ ՍՄՄ-ում հայտնել են, որ ողբերգության հետաքննությամբ կզբաղվի աշխատանքային խումբը՝ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի Դաշնության զինվորականների, ինչպես նաև ԴԺՀ-ի ներկայացուցչի կազմում[36]։ ԵԱՀԿ փորձագետների զեկույցի համաձայն, որոնք ուսումնասիրել են 5 խառնարան, որից 2 խառնարան մանրամասն՝ ավտոբուսից 10 մետր հեռավորության վրա, պարզել են, որ ավտոբուսի գնդակոծությունն իրականացվել է «Գրադի» կայանքներից հյուսիս-հյուսիս-արևելք ուղղությամբ[3][37], ինչը միանշանակ չի գնահատվել։ ԵԱՀԿ-ում ՌԴ-ի մշտական ներկայացուցիչ Անդրեյ Կելինը հյուսիս-հյուսիս-արևելքից գնդակոծման ուղղությամբ ԵԱՀԿ-ի տվյալները գնահատել է որպես Կիևի և Վաշինգտոնի հակասական վարկածներ։ Նրա խոսքով՝ այդ վարկածը կայանում էր նրանում, որ գնդակոծությունն իրականացվել է «արևելքից բաժանման գծով», մինչդեռ հյուսիս-արևելքից գնդակոծության հաստատված փաստը «խախտում է նախկին վարկածը»։ Նա նաև հայտարարել է, որ գնդակոծության սահմանված ուղղությամբ բաժանարար գիծը բարդ ձև ունի, ինչն անհնար է դարձնում հրետակոծության ենթարկված կողմի տեղակայումն առանց մանրակրկիտ քննության[38]։

Եթե ռուս պաշտոնատար անձինք և ԶԼՄ-ները ԵԱՀԿ եզրակացությունները մեկնաբանել են որպես Կիևի պնդումներին հակասող, ապա ուկրաինական ԶԼՄ-ները (այդ թվում ՈՒԱԼԳ գործակալությունը), իրենց հերթին, մեղադրել են նրանց զեկույցի արդյունքները խեղաթյուրելու մեջ՝ ընդգծելով, որ հետաքննությունը «ընդհակառակը, հաստատում է Կիևի կասկածները», քանի որ «նշված ուղղությամբ (հ-հ-ա) գտնվում են Դոկուչաևսկը, Ելենովկան, Նովոտրոիցկին և այլ բնակավայրեր, որոնք վերահսկվում են զինյալների կողմից»[39]։

Հունվարի 19-ին Ուկրաինայի գլխավոր դատախազ Վիտալի Յարեման հրապարակել է ուկրաինական հետաքննության առաջին տվյալները։ Ուկրաինացի քննիչների և փորձագետների եզրակացության համաձայն՝ ընդհանուր առմամբ ուկրաինական բլոկպոստի տեղակայման շրջանում 88 հրթիռ է արձակվել՝ միաժամանակ ԲՄ-21 Գրադ երեք ռեակտիվ համակարգերից։ Անկառավարելի 120 մմ բեկորային-ֆուգասային հրթիռի ընկնելուց փոսը գտնվել է ավտոբուսից 12 մետր հեռավորության վրա և նրա արտաքին նշաններով փորձագետները պարզել են, որ այն արձակվել է 52-55 աստիճանի անկյան տակ՝ Դոկուչաևսկի հյուսիսարևելյան ծայրամասի «19 կմ հեռավորության վրա»[40]։

Դեպքի վայրն ուսումնասիրվել է Human Rights Watch-ի մասնագետների կողմից, որոնք հանգել են այն եզրակացության, որ տեղի ունեցածը «Գրադ» համազարկային հրթիռային կայանքներից հյուսիս-արևելքից՝ ապստամբների կողմից վերահսկվող տարածքից գնդակոծման հետևանք է։ Կազմակերպության մասնագետների կարծիքով՝ ավտոբուսի վնասվածքները բնորոշ են բեկորային-ֆուգասային մարտական մասով հրթիռի պայթյունի համար, համանման վնասվածքներ են նկատվել նաև այլ դեպքերում՝ ռեակտիվ արկերով գնդակոծման հետևանքով տրանսպորտային միջոցների վնասվածքներ[5]։

Տուժածներ խմբագրել

Մահացել է ընդամենը 12 մարդ[1][2]։ Դեպքի վայրում զոհվել է 10 մարդ, որոնցից 4-ը՝ տղամարդ, 6-ը՝ կին, այդ թվում՝ 14-ամյա աղջիկ[16]։ Եվս 18 մարդ ստացել են վնասվածք[33], նրանցից 13-ը տեղափոխվել են Վոլնովախայի հիվանդանոց։ Նրանց թվում են 1 ոստիկան և 1 սահմանապահ։ Արդեն Վոլնովախայի հիվանդանոցում ևս մեկ կին է մահացել։

Դոնեցկի մարզային պետական վարչակազմի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ ընդհանուր առմամբ վիրավորվել է 17 մարդ, որոնց թվում 16-ը մնացել են Վոլնովախայում, ևս 1-ը տեղափոխվել է Մարիուպոլ[41]։ Հետագայում հայտնի է դարձել, որ մահացել է ևս մեկ տղամարդ[42]։

Արձագանք խմբագրել

2015 թվականի հունվարի 14-ը սգո օր էր հայտարարվել Դոնեցկի մարզում[43], հունվարի 15-ը՝ սգո օր ողջ Ուկրաինայում[44]։

Ուկրաինայի շատ քաղաքներում սգո երթեր ու հանրահավաքներ են տեղի ունեցել։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 «Список погибших и раненных, пострадавших в результате террористического акта на пункте пропуска под г.Волновахой» (ռուսերեն). ГУМВД Украины в Донецкой области. 2015 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 12-ին.
  2. 2,0 2,1 «Количество погибших мирных жителей под Волновахой выросло до 13» (ռուսերեն). Украинская правда. 2015 թ․ հունվարի 14.
  3. 3,0 3,1 «Latest from OSCE Special Monitoring Mission (SMM) to Ukraine based on information received as of 18:00 (Kyiv time), 16 January 2015» (անգլերեն). Официальный сайт ОБСЕ. 2015 թ․ հունվարի 17.
  4. «По состоянию на 20 января 2015 Отчёт» (ռուսերեն). ОБСЕ.
  5. 5,0 5,1 «Ukraine: Rising Civilian Death Toll» (անգլերեն). Human Rights Watch. 2015 թ․ փետրվարի 3. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  6. «АН 0985 АА» (ռուսերեն). Автобусный транспорт. Объединённая фотогалерея. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  7. Управление информационной политики и по вопросам прессы (2015 թ․ հունվարի 15). «Пассажирские автобусные перевозки по мариупольской трассе приостановлены» (ռուսերեն). Официальный сайт Донецкой областной государственной администрации. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 14-ին.
  8. Управление информационной политики и по вопросам прессы (2015 թ․ հունվարի 16). «Трасса «Мариуполь-Донецк» открыта» (ռուսերեն). Официальный сайт Донецкой областной государственной администрации. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 16-ին.
  9. 9,0 9,1 Ганна Бока (2015 թ․ հունվարի 13). «Подробиці теракту під Волновахою: бойовики випустили по блокпосту 40 снарядів» (ուկրաիներեն). ТСН.
  10. 10,0 10,1 «Бойовики, які розстріляли рейсовий автобус, випустили по блокпосту під Волновахою понад 40 снарядів (відео)» (ուկրաիներեն). УНІАН. 2015 թ․ հունվարի 13.
  11. 11,0 11,1 «Atak na autobus na wschodzie Ukrainy: rośnie liczba ofiar. RB ONZ chce śledztwa» (լեհերեն). Polskie Radio. 2015 թ․ հունվարի 14.
  12. Михаил Зеленский (2015 թ․ հունվարի 18). «ОБСЕ подтвердила обстрел блокпоста под Волновахой со стороны Докучаевска» (ռուսերեն). slon.
  13. Павел Каныгин (2015 թ․ հունվարի 15). «Автобус в Волновахе — это тоже «Боинг»» (ռուսերեն). Новая газета. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 18-ին.
  14. Ярослава Пелиховская (2015 թ․ հունվարի 14). «"Конец перемирию": что писали иностранные СМИ о теракте под Волновахой» (ռուսերեն). ТСН.
  15. «Генштаб: Автобус под Волновахой обстреляли ради "картинки" для российских СМИ» (ռուսերեն). GlavPost.Com. 2015 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 20-ին.
  16. 16,0 16,1 «Боевики, расстрелявшие рейсовый автобус, выпустили по блокпосту под Волновахой более 40 снарядов» (ռուսերեն). Однако.su. 2015 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 20-ին.
  17. «Автобус под Волновахой обстреляли из Докучаевска для российских СМИ - Генштаб» (ռուսերեն). ZN.UA. 2015 թ․ հունվարի 13.
  18. 18,0 18,1 «В Генштабе Украины заявляют о непричастности силовиков к обстрелу автобуса в Донбассе» (ռուսերեն). ТАСС. 2015 թ․ հունվարի 13.
  19. 19,0 19,1 «МИД об обстреле автобуса под Волновахой: "террористы сознательно целились в мирных граждан"» (ռուսերեն). УНИАН. 2015 թ․ հունվարի 13.
  20. «Захарченко є основним підозрюваним у справі про обстріл біля Волновахи – СБУ» (ուկրաիներեն). Радіо Свобода. 2015 թ․ հունվարի 19.
  21. «СБУ: Захарченко – головний підозрюваний в атаці на автобус під Волновахою» (ուկրաիներեն). Українська правда. 2015 թ․ հունվարի 19.
  22. Михаил Почуев (2015 թ․ հունվարի 13). «В ДНР опровергли причастность ополчения к обстрелу автобуса с мирными жителями» (ռուսերեն). ТАСС.
  23. 23,0 23,1 «Заявление касательно обстрела маршрутки под Волновахой» (ռուսերեն). Официальный сайт Министерства иностранных дел ДНР. 2015 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 14-ին.
  24. «Эксперт минобороны ДНР: автобус под Волновахой попал под огонь из стрелкового оружия» (ռուսերեն). ТАСС. 2015 թ․ հունվարի 13.
  25. Николай Долгачев (2015 թ․ հունվարի 14). «Направленный взрыв: люди в автобусе под Донецком погибли от противопехотной мины» (ռուսերեն). Вести.Ru.
  26. Евгений Рожков (2015 թ․ հունվարի 15). «Взрыв автобуса у Волновахи сняли несколько камер» (ռուսերեն). Вести.Ru.
  27. «Водитель "автобуса смерти": Нас обстреляли со стороны Волновахи» (ռուսերեն). Корреспондент.net. 2015 թ․ հունվարի 19.
  28. Данил Бодров (2015 թ․ հունվարի 19). «Пассажирский автобус под Волновахой был повреждён осколочной миной, сообщил его водитель» (ռուսերեն). ТАСС.
  29. «Пушилин отметил непредвзятость доклада ОБСЕ по ЧП под Волновахой» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 2015 թ․ հունվարի 18.
  30. ««Открыли двери и сразу ручьи крови повытикали из автобуса» — пострадавшие под Волновахой рассказывают о трагедию». Gazeta.ua. 2015 թ․ հունվարի 15.
  31. Ангелина Шунина (2015 թ․ հունվարի 14). «Москва обвинила украинских военных в обстреле автобуса в Донбассе» (ռուսերեն). Коммерсантъ.
  32. «Прокуратура расследует обстрел автобуса под Волновахой по статье "теракт"» (ռուսերեն). УНИАН. 2015 թ․ հունվարի 13.
  33. 33,0 33,1 Сергей Рюмочкин (2015 թ․ հունվարի 13). «Теракт под Волновахой: кадры с места трагедии (видео)» (ռուսերեն). Сегодня.ua.
  34. «В ДНР возбудили уголовное дело по факту обстрела автобуса под Волновахой» (ռուսերեն). Интерфакс. 2015 թ․ հունվարի 14.
  35. «Spot report by the OSCE Special Monitoring Mission to Ukraine, 14 January 2015: 12 civilians killed and 17 wounded when a rocket exploded close to a civilian bus near Volnovakha» (անգլերեն). Официальный сайт ОБСЕ. 2015 թ․ հունվարի 14.
  36. «До розслідування трагедії під Волновахою допустили "ДНР"» (ուկրաիներեն). Українська правда. 2015 թ․ հունվարի 15.
  37. «Все воронки возникли в результате ракетного обстрела с территории российских наёмников - ОБСЕ о Волновахе» (ռուսերեն). Новости Украины NEWSru.ua. 2015 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 18-ին.
  38. «Келин: данные ОБСЕ по ЧП у Волновахи "сломали прежнюю версию" Украины» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 2015 թ․ հունվարի 17.
  39. «У Лаврова переврали отчет ОБСЕ и обвинили в теракте под Волновахой Украину» (ռուսերեն). УНИАН. 2015 թ․ հունվարի 18.
  40. «Боевики выпустили по блокпосту под Волновахой 88 ракет из трех "Градов" - ГПУ» (ռուսերեն). УНИАН. 2015 թ․ հունվարի 19.
  41. Управление информационной политики и по вопросам прессы (2015 թ․ հունվարի 13). «В больнице умерла женщина, пострадавшая при обстреле блокпоста под Волновахой» (ռուսերեն). Официальный сайт Донецкой областной государственной администрации. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 13-ին.
  42. «Бойовики вбили 2-річну дівчинку в Гранітному, а кількість жертв під Волновахою зросла до 12» (ուկրաիներեն). ТСН. 2015 թ․ հունվարի 13.
  43. Управление информационной политики и по вопросам прессы (2015 թ․ հունվարի 14). «В Донецкой области 14 января объявлено днем траура» (ռուսերեն). Официальный сайт Донецкой областной государственной администрации. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 14-ին.
  44. Прес-служба Президента України. (2015 թ․ հունվարի 14). «15 січня - День жалоби за загиблими в результаті дій терористів» (ուկրաիներեն). Президент України Петро Порошенко. Офіційне інтернет-представництво. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 15-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել