Վիքիպեդիա:Շաբաթվա հոդված

Շաբաթվա հոդված «Շաբաթվա հոդված» նախագծի նպատակն է Գլխավոր էջում ամեն շաբաթ ներկայացնել հետաքրքիր և ուշագրավ մի հոդված։ Նախագիծը համագործակցության հարթակ է. պետք է ոչ միայն ամեն շաբաթ նոր հոդված ընտրել, այլև՝ յուրաքանչյուր ընտրություն առիթ է հոդվածի բովանդակությունը շտկելու և համալրելու համար։ Եթե ինքներդ հանդիպել եք հետաքրքիր հոդված, ապա սեղմեք այստեղ այն «թեկնածու» առաջարկելու համար, սակայն մինչ այդ ծանոթացի՛ր կանոնակարգին և չափանիշներին։ Նախագիծը վերահսկվում է ակտիվ մասնակիցների կողմից (տե՛ս աջում⇒):

Նախագծի ենթաէջեր Շաբաթվա հոդվածի չափանիշներ Թեկնածուներ Կաղապարներ Շաբաթվա հոդված Շաբաթվա հոդված ընտրված հոդված Հոդվածի ծանուցում Չընտրված հոդվածի ծանուցում Վերահսկող մասնակիցներ Բեքո

Թարմացնել այս էջի քեշը • Թարմացնել Գլխավոր էջի քեշը.

Այս շաբաթվա հոդված

-

< «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Պաշտպանված տպագրություն, տպագրական արդյունաբերության այն ոլորտը, որը զբաղվում է այնպիսի իրերի տպագրությամբ, ինչպիսիք են թղթադրամները, չեկերը, անձնագրերը, կեղծումից պաշտպանված պիտակները, անվտանգության ժապավենները, արտադրանքի իսկությունը հաստատող փաստաթղթերը, բաժնետոմսերի վկայականները, փոստային նամականիշները և անձը հաստատող քարտերը։ Պաշտպանված տպագրության հիմնական նպատակը կեղծիքից և կեղծումից խուսափելն է։ Վերջերս այս բարձրարժեք փաստաթղթերը պաշտպանելու համար օգտագործվող շատ մեթոդներ ավելի հասանելի են դարձել առևտրային տպագրիչների համար, անկախ նրանից, թե նրանք օգտագործում են ավելի ավանդական օֆսեթային և ֆլեքսոգրաֆիկ տպագրական մեքենաներ, թե ավելի նոր թվային հարթակներ։ Գործարարները պաշտպանում են իրենց ավելի քիչ արժեք ունեցող փաստաթղթերը, ինչպիսիք են դեղատոմսերի անդորրագրերը, կտրոնները և դեղատոմսերի թերթիկները՝ ներառելով ստորև թվարկված որոշ գործառույթներ՝ ապահովելու համար, որ դրանք չեն կարող կեղծվել կամ տվյալների փոփոխությունը չի կարող աննկատելի տեղի ունենալ։ Պաշտպանված տպագրության ոլորտում օգտագործվում են մի շարք տեխնիկական մեթոդներ: Պաշտպանված տպագրությունը ամենից հաճախ կատարվում է պաշտպանված թղթի վրա, բայց այն կարող է նաև իրականացվել պլաստիկ նյութերի վրա: Պաշտպանված փաստաթղթերը, ինչպիսիք են թղթադրամները, օգտագործում են տեսանելի և շոշափելի հատկանիշներ, որոնք թույլ են տալիս մարդկանց ստուգել դրանց իսկությունը առանց գործիքների։ Եվրոպական կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) խորհուրդ է տալիս շոշափել, նայել և թեքել: Սկզբում ստուգեք թղթադրամի շոշափելիությունը (ներառյալ հիմքը), այնուհետև ուշադրություն դարձրեք օպտիկական դիզայնին և վերջապես՝ որոշակի օպտիկական առանձնահատկությունների բնութագրերին՝ թղթադրամը լույսի ազդեցության տակ թեքելիս... Ավելին⇒

-

Անցած 10 շաբաթվա հոդվածները	Հաջորդ 10 Շաբաթվա հոդվածները
Շաբաթ 20 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Տնտեսական պատժամիջոցներ կամ էմբարգո, առևտրային և ֆինանսական պատժամիջոցներ, որոնք կիրառում են պետությունները կամ հաստատություններ՝ պետությունների, խմբերի կամ անհատների նկատմամբ։ Տնտեսական պատժամիջոցները հարկադրանքի մի ձև են, որը փորձում է ստիպել գործող անձին փոխել իր վարքագիծը՝ տնտեսական փոխանակումը խաթարելու միջոցով։ Պատժամիջոցները կարող են նախատեսված լինել հարկադրելու (գործողի վարքագիծը փոխելու փորձ) կամ զսպելու (գործողին որոշակի գործողություններից կանգնեցնելու փորձ համար։ Պատժամիջոցները կարող են ուղղված լինել ամբողջ երկրին կամ ավելի նեղ շրջանակով անհատների կամ խմբերի նկատմամբ, պատժամիջոցների այս վերջին տեսակը երբեմն անվանում են «խելացի պատժամիջոցներ»։ Տնտեսական պատժամիջոցների ակնհայտ ձևերից են առևտրային արգելքները, ակտիվների սառեցումը, ճանապարհորդության արգելքները, զենքի էմբարգոն և ֆինանսական գործարքների սահմանափակումները։ Նախատեսված նպատակներին հասնելու հարցում պատժամիջոցների արդյունավետությունը քննարկման առարկա է։ Գիտնականները նաև քննարկել են պատժամիջոցների քաղաքականության արտաքին ազդեցությունները։ Երկրի մասշտաբով պատժամիջոցների մարդասիրական հետևանքները վիճաբանության առարկա են եղել։ Արդյունքում, 1990-ականների կեսերից ի վեր, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի (ՄԱԿԱԽ) պատժամիջոցները հակված են եղել թիրախավորել անհատներին և կազմակերպություններին, ի տարբերություն նախորդ տասնամյակների ամբողջ երկրի վրա կիրառվող պատժամիջոցների։ Էմբարգոյի ամենաընդգրկուն փորձերից մեկը տեղի է ունեցել 1803-1815 թվականների Նապոլեոնյան պատերազմների ժամանակ։ Միացյալ Թագավորությունը տնտեսապես քայքայելու նպատակով՝ Ֆրանսիայի կայսր Նապոլեոն I-ը 1806 թվականին հռչակել է Մայրցամաքային համակարգը, որն արգելում էր եվրոպական երկրներին առևտուր անել Մեծ Բրիտանիայի հետ։ Գործնականում Ֆրանսիական կայսրությունը չի կարողացել լիովին կիրառել էմբարգոն, որը նույնքան վնասակար (եթե ոչ ավելի) էր մայրցամաքային պետությունների համար, որքան բրիտանացիների համար։ 1899 և 1907 թվականների Հաագայի կոնվենցիաների ժամանակ դիվանագետներն ու իրավաբանները... Ավելին⇒	Շաբաթ 22
Շաբաթ 19 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հետևանքով սկսվեց նոր ժամանակաշրջան, որը բնորոշվում է Եվրոպական բոլոր գաղութատիրական կայսրությունների անկմամբ և երկու գերտերությունների (ԽՍՀՄ և ԱՄՆ) հզորացմամբ։ Լինելով դաշնակիցներ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ ԱՄՆ-ը և ԽՍՀՄ-ը դարձան մրցակիցներ համաշխարհային բեմում և ներքաշվեցին Սառը պատերազմ։ Այսպես էր կոչվում, քանի որ ուղղակի պատերազմի մեջ երկու երկրները չմտան, սակայն այն բնորոշվում էր որպես լրտեսական, քաղաքական և անուղղակի պատերազմ։ Արևմտյան Եվրոպան և Ճապոնիան վերակառուցվեցին համաձայն ամերիկյան Մարշալի պլանի, մինչդեռ կենտրոնական և արևելյան Եվրոպան ընկան ԽՍՀՄ-ի ազդեցության տակ և հիմնականում «Երկաթե վարագույրի» հետևում։ Եվրոպան մասնատվեց ԱՄՆ ղեկավարությամբ Արևմտյան ճամբարի և ԽՍՀՄ-ի ղեկավարությամբ Արևելյան ճամբարի։ Միջազգային հարթակում դաշնակցությունը այս երկու ճամբարրենին փոփոխվում էր արագորեն, որոշ երկրներ փորձեցին զերծ մնալ Սառը պատերազմից Չմիացած երկրների շարժման միջոցով։ Պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցավ նաև միջուկային սպառազինությունների մրցավազք այս երկու գերտերությունների միջև, սա մասամբ պատճառ դարձավ, որպեսզի Սառը պատերազմը երբեք չվերածվի «տաք» պատերազմի, քանի որ ԽՍՀՄ-ը և ԱՄՆ-ը ունեին մեծ քանակությամբ սպառազինություն։ Որպես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունք Դաշնակիցները ձևավորեցին Միավորված ազգերի կազմակերպությունը, որը նման էր Ազգերի լիգային։ Անդամ պետությունները համաձայնվեցին անօրինական համարել պատերազմի ագրեսիան և խուսափեն Երրորդ համաշխարհային պատերազմի բռնկվելուց։ Թուլացած Արևմտյան Եվրոպայի տերությունները որոշեցին ձևավորել Եվրոպական ածուխի և երկաթի միությունը, որը հետագայում վերածվեց Եվրոպական տնտեսական համագործակցության և վերջապես ներկայիս Եվրոպական միության։ Այս մտահղացման սկզբնական նպատակն էր խուսափել ևս մեկ պատերազմից Գերմանիայի և Ֆրանսիայի միջև` ստեղծելով կարևորագույն բնական պաշարների միասնական շուկա։ Պատերազմի վերջում նաև մեծացավ ապագաղութայնացման աստիճանը։ Մեծ տերություններից անկախություն ստացան Հնդկաստանը (Միացյալ Թագավորությունից), Ինդոնեզիան (Նիդերլանդներից), Ֆիլիպինները (ԱՄՆ-ից) և մեծ թվով արաբական երկրներ, սկզբում հատուկ կարգավիճակով և շնորվեցին Ազգերի լիգայի անդամի կարգավիճակ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, սակայն որոշները դե ֆակտո անկախ էին նաև դրանից առաջ։ Ենթասահարայի երկրներն անկախացան ավելի դանդաղ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հետևանքով... Ավելին⇒	Շաբաթ 23
Շաբաթ 18 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ զինված ուժերի և բնակչության մոբիլիզացման անհրաժեշտությունը, ինչպես նաև գերմանական բանակի և օկուպացված տարածքների բնակչության վրա ազդելու անհրաժեշտությունը հանգեցրել է պատերազմող երկրներում տարբեր քարոզչական տեխնոլոգիաների ծաղկմանը, որոնք դարձել են պատերազմի անբաժանելի մասը: Օգտագործվել են ոչ միայն պաստառներ և թռուցիկներ, այլև ձայնագրություններ, ռադիոհաղորդումներ, քարոզչական աուդիոհեռարձակումներ թշնամու խրամատների ուղղությամբ, ինչպես նաև կոլաբորացիոնիստական կազմակերպությունների ստեղծում: Թիրախային խմբերի մշակման մակարդակը երբեմն շատ բարձր է եղել։ Օրինակ՝ ըստ ականատեսների Գերմանիայի բնակչության զգալի մասը նույնիսկ 1945 թվականի գարնան սկզբին դեռ վստահ է եղել գալիք հաղթանակին, մինչդեռ իրականում պատերազմի ելքը, կարծես թե արդեն կանխորոշված է եղել։ Հաշվի առնելով հատուկ պայմանները, որոնցում ստեղծվել են քարոզչական նյութերը՝ զարմանալի չէ, որ դրանցից շատերը չափազանց դաժան են թվում ժամանակակից մարդկանց, ոմանք չափազանց նատուրալիստական կամ, ընդհակառակը, ծաղրանկարային բնույթ են կրել: 1930-ական թվականներին քարոզչությունն օգտագործվոել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին միացած երկրների մեծ մասի կողմից։ Քարոզչությունը տարբեր հռետորաբանությամբ և մեթոդաբանությամբ է կատարվել՝ թշնամուն վիրավորելու և պատերազմում ներքին ջանքերը արդարացնելու և խրախուսելու համար: Ընդհանուր թեմա է եղել այն պատկերացումը, որ պատերազմը օտար ներխուժումից հայրենիքի պաշտպանության համար է։ ... Ավելին⇒	Շաբաթ 24
Շաբաթ 17 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ «Երաժշտի դիմանկար» (իտալ.՝ Ritratto di musico), բայց հաճախ անվանում են «Երիտասարդ տղամարդու դիմանկար», «Նոտաներով տղամարդու դիմանկար» կամ «Երաժիշտը», Վերածննդի իտալացի նկարիչ Լեոնարդո դա Վինչիի անավարտ երփնագիրը՝ թվագրված մոտ 1483-1487 թվականներով։ Ստեղծվել է Լեոնարդոյի` Միլանում ապրելու տարիներին։ Կատարված է յուղաներկով և, հավանաբար, տեմպերայով, ընկուզենու փայտից պատրաստված փոքր՝ 43x31 սմ չափսի վահանակի վրա: Դա նրա միակ հայտնի արական դիմանկարն է, որի մոդելի ինքնությունը հանգամանորեն քննարկել են գիտնականները։ Աշխատանքը, ազդված Անտոնելո դա Մեսինայի վաղ նիդերլանդական դիմանկարի ոճի Իտալիա ներմուծումից, նշանավորում է կտրուկ տեղաշարժ 15-րդ դարի Միլանում գերակշռող պրոֆիլային դիմանկարից: Այն շատ նմանություններ ունի Լեոնարդոյի Միլանում արված այլ նկարների հետ, ինչպիսիք են Լուվրի «Տիրամայրը ժայռերում» և «Կզաքիսով տիկինը», սակայն «Երաժշտի դիմանկարը» նրա միակ հաստոցային երփնագիրն է, որը մնացել է քաղաքում։ Այյն գտնվում է Ամբրոզյան պատկերասրահում առնվազն 1672 թվականից: Լեոնարդոյի լավագույն պահպանված կտավներից մեկն է, որի վրա ժամանակակից գրառումներ չկան: Հիմնվելով Լեոնարդոյի այլ ստեղծագործությունների հետ ոճական նմանությունների վրա՝ գրեթե բոլոր ներկայիս ուսումնասիրողները երփնագիրը վերագրում են առնվազն նրան կամ նրա աշակերտներին: Նկարի մնացած մասի նկատմամբ անորոշություն են առաջացնում մարմնի չմշակված հատվածները, որոնք բնորոշ չեն Լեոնարդոյի աշխատանքներին: Թեև դա կարող է բացատրվել նկարի անավարտ վիճակով, որոշ գիտնականներ կարծում են, որ Լեոնարդոյին օգնել է նրա աշակերտներից մեկը: Դիմանկարի մտերմիկ տրամադրությունը ցույց է տալիս, որ այն կա՛մ մասնավոր անձի պատվեր է, կա՛մ անձնական ընկերոջ: Մինչև 20-րդ դարը ենթադրվում էր, որ այն պատկերում է Միլանի դուքս և Լեոնարդոյի գործատու Լյուդովիկո Սֆորցային։ 1904-1905 թվականների վերականգնման ժամանակ, հետագայում արված վերին շերտերի հեռացումը ցույց է տվել, որ ձեռքին նոտաներով թերթիկներ կան, ինչը ցույց էր տալիս, որ կերպարը երաժիշտ է եղել: Միլանում ակտիվ երաժիշտներից շատերն առաջարկվել են որպես մոդելի թեկնածու։ Ֆրանչինուս Գաֆուրիուսը 20-րդ դարի ընթացքում նախընտրելի թեկնածուն է եղել, սակայն 21-րդ դարում գիտնականների կարծիքը փոխվել է դեպի Ատալանտե Միլիորոտի: Այլ ուշագրավ առաջարկություններ ներառում են Ժոսկեն Դեպրեին և Գասպար վան Վիբեկին, սակայն այս պնդումներից որևէ մեկը հիմնավորող պատմական ապացույցներ չկան: Ստեղծագործությունը քննադատության է ենթարկվել իր ստոիկության և անշարժ դիրքի համար, սակայն հիշատակվել է իր գունային ինտենսիվության և հերոսի դեմքի դետալների բարձր կատարման համար: Գիտնականների մեկնաբանությունները տատանվում են՝ սկսած երաժշտին ներկայացվող նկարից մինչև Լեոնարդոյի ինքնահռչակ գաղափարախոսությունը՝ գեղանկարչության գերազանցության այլ արվեստի ձևերի նկատմամբ, ինչպիսին է երաժշտությունը։ ... Ավելին⇒	Շաբաթ 25
Շաբաթ 16 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Իրանական արվեստ, համաշխարհային պատմության ամենահարուստ արվեստի ժառանգություններից մեկը, որը ներառում է ճարտարապետություն, գեղանկարչություն, մանածագործություն, խեցեգործություն, վայելչագրություն, մետաղագործություն և քանդակագործություն։ Տարբեր ժամանակներում հարևան քաղաքակրթությունների արվեստի ազդեցությունները շատ կարևոր են եղել, իրանական արվեստը մեծ ազդեցություն է թողել, ինչպես նաև կրել է որոշակի ազդեցություններ՝ որպես իսլամական արվեստի ավելի լայն ոճերի մաս։ Իրար հաջորդող դինաստիաներին զուգահեռ պարսկական արվեստը կրել է տվյալ ժամանակաշրջանի ազդեցությունները՝ զարգանալով և հարստանալով նոր ու հետաքրքիր տարրերով։ Հին ժամանակներում պարսկական արվեստի պահպանված հուշարձաններն աչքի են ընկնում ավանդույթով, որը կենտրոնանում է մարդու կերպարի (հիմնականում արական, իսկ հաճախ արքայական) և կենդանիների վրա։ Խիտ հարդարման ընդհանուր իսլամական ոճը, երկրաչափական ձևերը Պարսկաստանում զարգացան և վերածվեցին չափազանց էլեգանտ և ներդաշնակ ոճի, որը համակցում է բույսերից ստացված մոտիվները չինական մոտիվներով, ինչպիսիք են ամպե գոտին, և հաճախ կենդանիները, որոնք ներկայացված են շատ ավելի փոքր մասշտաբով, քան նրանց շրջապատող բուսական տարրերը։ 16-րդ դարի Սեֆյան դինաստիայի օրոք այս ոճը լայնորեն կիրառվում և տարածվում էր շահի պալատական արվեստագետներից, որոնց մեծ մասը հիմնականում նկարիչներ էին։ Շոշի շրջակայքում նկարազարդ խեցեգործական քաղաքակրթության մասին վկայությունները թվագրվել են մ.թ.ա. մոտ 5000 թվականին։ Ուրուկի ժամանակաշրջանում Շոշը հաստատապես գտնվում էր շումերական Ուրուկի մշակութային ոլորտում։ Ուրուկի ամբողջ պետական ապարատի ընդօրինակումը, նախագրությունը, շումերական մոտիվներով գլանաձև կնիքները և մոնումենտալ ճարտարապետությունը հայտնաբերվել է Շոշում։ Այն հավանաբար եղել է Ուրուկի գաղութը։ Վաղ, միջին և ուշ Շոշի ժամանակաշրջանները (մ.թ.ա. 3800–3100) համապատասխանում են վաղ, միջին և ուշ Ուրուկի ժամանակաշրջաններին։ Երբ Շոշն առաջին անգամ բնակեցվեց 6000 տարի առաջ, նրա բնակիչները տաճար հիմնեցին մոնումենտալ հարթակի վրա, որը բարձրանում էր շրջակա հարթ լանդշագտում։ Դրա բացառիկ բնույթն այսօր էլ նկատելի է կերամիկական անոթների արվեստով, որոնք որպես ընծա դրված էին տաճարի հարթակի հիմքի մոտ գտնվող հազար կամ ավելի գերեզմաններում։ Գրեթե երկու հազար աման է հայտնաբերվել գերեզմանոցից, որոնցից շատերը այժմ գտնվում են Լուվրում։ Հայտնաբերված անոթները պերճախոս վկայությունն են դրանց ստեղծողների գեղարվեստական և տեխնիկական նվաճումների, և դրանք պարունակում են հուշումներ այն հասարակության մասին, որը պատվիրել է դրանք։ Շոշի կերամիկական անոթները Միջագետքի Ուբեյդյան կերամիկական ավանդույթի ուշ շրջանի տարբերակն են, որը տարածվել է Մերձավոր Արևելքում Ք.ա. հինգերորդ հազարամյակի ընթացքում... Ավելին⇒	Շաբաթ 26
Շաբաթ 15 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Չիկանա ֆեմինիզմ, քաղաքական, սոցիալական և մշակութային շարժում, տեսություն և պրակտիկա, որը ձգտում է պայքարել խտրականության բազմաթիվ ձևերի դեմ, որոնք կրում են չիկանա կանայք, այսինքն՝ Միացյալ Նահանգներում ապրող մեքսիկական ծագում ունեցող կանայք։ Ներառում է տարբեր կարգապահական ոլորտներ, ինչպիսիք են սոցիոլոգիան, տնտեսագիտությունը, փիլիսոփայությունը, գրականությունը և արվեստը: Մանրամասն ուսումնասիրում է պատմական, մշակութային, հոգևոր, կրթական և տնտեսական ազդեցությունները չիկանայի և Միացյալ Նահանգների չիկանա/օ էթնիկական խմբի վրա: Չիկանա ֆեմինիզմը կանանց հնարավորություն է տալիս մարտահրավեր նետել ինստիտուցիոնալացված սոցիալական նորմերին, և յուրաքանչյուր ոք, ով պայքարում է համայնքում կանանց ճնշմանը վերջ տալու համար, ֆեմինիստ է համարում: Չիկանա ֆեմինիզմը սկիզբ առնելով 1960-ականներին և մինչև 1970-ական թվականները (Չիկանո շարժման և երկրորդ ալիքի ֆեմինիստական շարժումների միջև ժամանակաշրջանում) խրախուսել է կանանց վերականգնել իրենց գոյությունը: Չիկանա ֆեմինիստները կանանց հզորացնելու միջոցով ձգտել են ուժեղացնել Չիկանա/օ համայնքին, սակայն սովորաբար դիմադրության են հանդիպել: Ոլորտի քննադատական զարգացումները, այդ թվում՝ Չիկանա լեսբուհի ֆեմինիստները, ընդլայնել են Չիկանայի մասին սահմանափակ պատկերացումները: 1994 թվականին Անա Կաստիլյոն ներմուծել է Քսիկանիզմա (Xicanisma) հասկացությունը` որպես կարևոր միջամտություն, որը վերստին կենսունակություն է հաղորդել չիկանա ֆեմինիզմին: Այն ցույց է տալիս Չիկանո շարժումից ի վեր տեղի ունեցած գիտակցության փոփոխությունը, և ներկայանում է որպես Չիկանիզմոյի (Chicanismo) ընդլայնում և զարգացում: Քսիկանիզմայից մասամբ ոգեշնչվելով ձևավորումը է նաև Քսիկանս (Xicanx) ինքնությունը։ Չիկանայի մշակութային ձևերը, ներառյալ չիկանա արվեստը, գրականությունը, պոեզիան, երաժշտությունը և կինոն, շարունակում են ձևավորել չիկանա ֆեմինիզմը նոր ուղղություններով: Չիկանա ֆեմինիզմը հաճախ հավասարեցվում է գաղութատիրական ֆեմինիզմին: Որոշ մեքսիկացի ամերիկացի կանայք ներգրավվել են վաղ կանանց ընտրական իրավունքի շարժման մեջ: Քսաներորդ դարի սկզբին նրանց թվում էին Ադելինա Օտերո-Ուարենը և Մարիա դե Ջ.Է. Լոպեսը: Օտերո-Ուորենը ծնվել է էլիտար իսպանացիների ընտանիքում: Մեքսիկացի ամերիկացիների մեծամասնությունը, հատկապես ցածր եկամուտ ունեցող և ոչ սպիտակ գույնի երանգով, ովքեր չեն մեծացել էլիտար ընտանիքներում, եղել են շատ տարբեր... Ավելին⇒	Շաբաթ 27
Շաբաթ 14 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Չիկանա ֆեմինիզմ, քաղաքական, սոցիալական և մշակութային շարժում, տեսություն և պրակտիկա, որը ձգտում է պայքարել խտրականության բազմաթիվ ձևերի դեմ, որոնք կրում են չիկանա կանայք, այսինքն՝ Միացյալ Նահանգներում ապրող մեքսիկական ծագում ունեցող կանայք։ Ներառում է տարբեր կարգապահական ոլորտներ, ինչպիսիք են սոցիոլոգիան, տնտեսագիտությունը, փիլիսոփայությունը, գրականությունը և արվեստը: Մանրամասն ուսումնասիրում է պատմական, մշակութային, հոգևոր, կրթական և տնտեսական ազդեցությունները չիկանայի և Միացյալ Նահանգների չիկանա/օ էթնիկական խմբի վրա: Չիկանա ֆեմինիզմը կանանց հնարավորություն է տալիս մարտահրավեր նետել ինստիտուցիոնալացված սոցիալական նորմերին, և յուրաքանչյուր ոք, ով պայքարում է համայնքում կանանց ճնշմանը վերջ տալու համար, ֆեմինիստ է համարում: Չիկանա ֆեմինիզմը սկիզբ առնելով 1960-ականներին և մինչև 1970-ական թվականները (Չիկանո շարժման և երկրորդ ալիքի ֆեմինիստական շարժումների միջև ժամանակաշրջանում) խրախուսել է կանանց վերականգնել իրենց գոյությունը: Չիկանա ֆեմինիստները կանանց հզորացնելու միջոցով ձգտել են ուժեղացնել Չիկանա/օ համայնքին, սակայն սովորաբար դիմադրության են հանդիպել: Ոլորտի քննադատական զարգացումները, այդ թվում՝ Չիկանա լեսբուհի ֆեմինիստները, ընդլայնել են Չիկանայի մասին սահմանափակ պատկերացումները: 1994 թվականին Անա Կաստիլյոն ներմուծել է Քսիկանիզմա (Xicanisma) հասկացությունը` որպես կարևոր միջամտություն, որը վերստին կենսունակություն է հաղորդել չիկանա ֆեմինիզմին: Այն ցույց է տալիս Չիկանո շարժումից ի վեր տեղի ունեցած գիտակցության փոփոխությունը, և ներկայանում է որպես Չիկանիզմոյի (Chicanismo) ընդլայնում և զարգացում: Քսիկանիզմայից մասամբ ոգեշնչվելով ձևավորումը է նաև Քսիկանս (Xicanx) ինքնությունը։ Չիկանայի մշակութային ձևերը, ներառյալ չիկանա արվեստը, գրականությունը, պոեզիան, երաժշտությունը և կինոն, շարունակում են ձևավորել չիկանա ֆեմինիզմը նոր ուղղություններով: Չիկանա ֆեմինիզմը հաճախ հավասարեցվում է գաղութատիրական ֆեմինիզմին: Որոշ մեքսիկացի ամերիկացի կանայք ներգրավվել են վաղ կանանց ընտրական իրավունքի շարժման մեջ: Քսաներորդ դարի սկզբին նրանց թվում էին Ադելինա Օտերո-Ուարենը և Մարիա դե Ջ.Է. Լոպեսը: Օտերո-Ուորենը ծնվել է էլիտար իսպանացիների ընտանիքում: Մեքսիկացի ամերիկացիների մեծամասնությունը, հատկապես ցածր եկամուտ ունեցող և ոչ սպիտակ գույնի երանգով, ովքեր չեն մեծացել էլիտար ընտանիքներում, եղել են շատ տարբեր... Ավելին⇒	Շաբաթ 28
Շաբաթ 13 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Հեռուստատեսություն հասկացությունը 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի բազմաթիվ անհատների աշխատանքն է: Կոնստանտին Պերսկին հորինել էր television («հեռուստատեսություն») բառը 1900 թվականի օգոստոսի 24-ին Փարիզի Համաշխարհային ցուցահանդեսում Էլեկտրաէներգիայի միջազգային համագումարում ընթերցված զեկույցում։ Շարժվող պատկերների առաջին գործնական փոխանցումները ռադիոհամակարգով օգտագործել են մեխանիկական պտտվող անցքով սկավառակներ՝ տեսարանը սկանավորելու ժամանակի ընթացքում փոփոխվող ազդանշանի մեջ, որը կարող էր վերակառուցվել ընդունիչում՝ վերածվելով բնօրինակ պատկերի մոտավոր տարբերակի: Հեռուստատեսության զարգացումն ընդհատվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմով։ Պատերազմի ավարտից հետո պատկերների սկանավորման և ցուցադրման ամբողջովին էլեկտրոնային մեթոդները դարձան ստանդարտ: Փոխանցվող պատկերներին գույնի ավելացման մի քանի տարբեր ստանդարտներ մշակվել են տարբեր տարածաշրջանների հետ՝ օգտագործելով տեխնիկապես անհամատեղելի ազդանշանային ստանդարտներ: Հեռուստատեսային հեռարձակումը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո արագորեն ընդլայնվեց՝ դառնալով գովազդի, քարոզչության և զվարճանքի կարևոր միջոց։ Հեռուստատեսային հեռարձակումները կարող են տարածվել եթերում շատ բարձր հաճախությամբ և գերբարձր հաճախության ռադիոազդանշաններով ցամաքային հաղորդիչ կայաններից, միկրոալիքային ազդանշաններով Երկրի ուղեծիր արբանյակներից կամ առանձին սպառողներին լարային փոխանցման միջոցով կաբելային հեռուստատեսությամբ: Շատ երկրներ հեռացել են սկզբնական անալոգային ռադիոհաղորդման մեթոդներից և այժմ օգտագործում են թվային հեռուստատեսության ստանդարտներ՝ տրամադրելով լրացուցիչ գործառնական հնարավորություններ և պահպանելով ռադիոսպեկտրի թողունակությունը ավելի շահավետ օգտագործման համար: Հեռուստատեսային հաղորդումները կարող են տարածվել նաև ինտերնետով: Հեռուստատեսային հեռարձակումը կարող է ֆինանսավորվել գովազդից ստացվող եկամուտներից, մասնավոր կամ պետական կազմակերպությունների կողմից, որոնք պատրաստ են ապահովագրել ծախսերը, կամ որոշ երկրներում հեռուստատեսային լիցենզիայի վճարներով, որոնք վճարվում են ընդունիչների սեփականատերերի կողմից: Որոշ ծառայություններ, հատկապես մալուխային կամ արբանյակային, վճարվում են բաժանորդագրությունների միջոցով: Հեռուստատեսային հեռարձակումն ապահովվում է շարունակական տեխնիկական զարգացումներով, ինչպիսիք են երկարաժամկետ միկրոալիքային ցանցերը, որոնք թույլ են տալիս հաղորդումների բաշխում աշխարհագրական լայն տարածքում: Տեսագրման մեթոդները թույլ են տալիս ծրագրավորումը խմբագրել և վերարտադրել հետագա օգտագործման համար: Եռաչափ հեռուստատեսությունը օգտագործվել է առևտրային ոլորտում, սակայն չի ընդունվել սպառողների կողմից․․․ Ավելին⇒	Շաբաթ 29
Շաբաթ 12 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ «Լուսնի մեծ խաբեությունը» (անգլ.՝ The Great Moon Hoax) կամ Լուսնային «զգայացունց սուտ», վեց էսսեներից բաղկացած շարք, որը հրապարակվել է 19-րդ դարի առաջին կեսին Նյու Յորքի The Sun թերթում Լուսնի վրա խելացի կյանքի և քաղաքակրթության ենթադրյալ գոյության մասին, որի հայտնագործությունը վերագրվել է աստղագետ Ջոն Հերշելին: Ենթադրվում է, որ այս գիտական խաբեության հեղինակը Sun-ի լրագրող Ռիչարդ Ադամս Լոքն է, թեև նա երբեք հրապարակայնորեն չի ընդունել դա: Լոքի մտերիմ ընկերը և կենսագիր Ուիլյամ Գրիգսը, որը 1852 թվականին հրապարակել է լրագրողի կենսագրությունը, պնդել է նրա հեղինակությունը, սակայն այդ հարցը դեռևս վերջնական պարզված չէ։ 1835 թվականի օգոստոսի 25-ից օգոստոսի 31-ը Sun օրաթերթի հերթական համարներում հայտնվել է վեց հոդվածներից բաղկացած մի շարք: Յուրաքանչյուրի վերնագրում ասվում էր. Առաջին հոդվածում լրջորեն հաղորդվել է, որ Ջոն Հերշելը իբր ստեղծել է աննախադեպ չափի ռեֆլեկտոր` արտացոլող աստղադիտակ, որը կառուցված է բոլորովին նոր սկզբունքով։ Հաջորդ հոդվածում մանրամասն ներկայացվել է այդ աստղադիտակի նախագծման մանրամասները: Ըստ որի` աստղադիտակի հսկա հայելային ոսպնյակի քաշը մոտ յոթ տոննա էր: Անդրադարձնող աստղադիտակի նոր տեսակը, սկզբունքորեն զուրկ էր խողովակից, կարող էր պտտվել լծակների համակարգի միջոցով, օկուլյարի վրա ամրացված մանրադիտակը, ենթադրաբար, հնարավորություն էր տալիս բազմիցս հասնել ստացված պատկերի 42000 անգամ խոշորացման և այն ցուցադրել պատին ամրացված էկրանին, որտեղ կարելի էր տեսնել ամենափոքր մանրամասները: Անգլիական կառավարությունը, որը գումար էր հատկացրել նման անհավանական սարքի կառուցման համար, պարտավորեցրել էր բոլոր նախաձեռնողներին պահպանել լիակատար գաղտնիություն՝ իբր անհաջող արդյունքների դեպքում խայտառակությունից խուսափելու և հաջողության դեպքում հնարավորություն ունենալու «իրենց ողջ փառքով ներկայացնել ազգի և թագի մեծ փառքին»։ The Sun թերթը կարողացել է առաջինը հրապարակել տեղեկատվություն իր լրագրողներից մեկի ՝ Ուիլյամ Հերշելի ուսանող և Ջոն Հերշելի «մշտական քարտուղար» ոմն դոկտոր Էնդրյու Գրանտի հետ ունեցած ընկերության շնորհիվ (հետագայում պարզվել է, որ դոկտոր Գրանտ գոյություն չունի) Այս արտասովոր գործիքի օգտագործումը ենթադրաբար Հերշելին հնարավորություն է տվել «հիմնել գիսաստղերի նոր տեսություն. նաև, լուծելով կամ շատ առումներով կատարելագործելով մաթեմատիկական աստղագիտության առջև ծառացած գրեթե բոլոր կարևորագույն խնդիրների լուծումները», պարզ տեսնել լուսնի մակերեսը մոտ 100 անգլիական յարդ տեսանելի հեռավորության վրա և, վերջապես, կատարել զարմանալի բացահայտում, որ Լուսինը բնակեցված է մարդանման էակների ռասայով: Մեկնելով Բարի Հույսի հրվանդան՝ միջօրեականի աղեղը ճշգրիտ չափելու նպատակով, որի համար անհրաժեշտ էր ... Ավելին⇒	Շաբաթ 30
Շաբաթ 11 < «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Նետաձգության պատմություն, անդրադառնում է նետաձգությանը, նետի ու աղեղի օգտագործմանը, որը հավանաբար զարգացել է Աֆրիկայում միջին քարի դարի վերջերին (մոտավորապես 70․000 տարի առաջ): Այն դասական ժամանակաշրջանից (որտեղ այն ներկայացված է բազմաթիվ մշակույթների դիցաբանության մեջ) փաստագրված էր որպես պատերազմի և որսորդության մաս, ինչը տևեց մինչև 19-րդ դարի վերջ, երբ բազմալիցք հրազենների գյուտն ու տարածումը նետն ու աղեղը դարձրին գործնականում հնացած (թեև որսորդության մեջ դրանք դեռ օգտագործվում են): Դասական ժամանակաշրջանում նետաձիգները լայնորեն տարածված էին զինված ուժերում որպես օժանդակող ուժեր, և կռվում էին որպես հետևակ, հեծելազոր կամ ձիավոր նետաձիգներ։ Ուշ միջնադարում նետաձգությունը մեծ կարևորություն ձեռք բերեց Եվրոպայում, որտեղ Ազենկուրի ճակատամարտի նման հաղթանակներից հետո երկար աղեղները կայուն դիրք զբաղեցրին ռազմական պատմության մեջ։ Եվրոպայում ուշ միջնադարի և վաղ ժամանակակից շրջանում թե՛ որսորդության, թե՛ ռազմական ոլորտում նետաձգությունը ի վերջո փոխարինվեց հրազենով: Հրազենն աստիճանաբար տարածվեց ամբողջ Եվրասիայում Վառոդային կայսրությունների միջոցով՝ հետզհետե նվազեցնելով նետաձգության կարևորությունը ռազմական գործում: Այսօր նետաձգությունը դեռևս կիրառվում է թե՛ որսորդության նպատակով, թե՛ որպես թիրախային մարզաձև։ Նետերի մասին ամենահին վկայությունները հայտնաբերվել են Հարավային Աֆրիկայի այնպիսի վայրերում, ինչպիսիք են Սիբուդու քարանձավը, որտեղ գտնվել են, ենթադրաբար, նետասլաքներ, որոնք թվագրվում են մոտավորապես 72.000-60.000 տարվա վաղեմությամբ, և որոնց մի մասի վրա հնարավոր է, որ օգտագործվել են թույներ։ Ֆրանսիայի հարավում գտնվող Մանդրինի քարանձավից հայտնաբերված, մոտ 54.000 տարի առաջ օգտագործված փոքրիկ քարե ծայրակալները վնասված էին, ինչը վկայում է, որ դրանք կիրառվել են որպես նետողական զենքեր։ Դրանց մի մասը չափազանց․․․ Ավելին⇒	Շաբաթ 31