Վիքիպեդիա

Վերներ Ռայնհարթ

Վերներ Ռայնհարթ (գերմ.՝ Werner Reinhart, մարտի 19, 1884(1884-03-19)[1], Վինտերտուր, Ցյուրիխ, Շվեյցարիա - օգոստոսի 29, 1951(1951-08-29)[1], Վինտերտուր, Ցյուրիխ, Շվեյցարիա), շվեյցարացի վաճառական, բարերար, սիրողական կլարնետահար և կոմպոզիտորների և գրողների, մասնավորապես՝ Իգոր Ստրավինսկու և Ռայներ Մարիա Ռիլկեի հովանավորը։ Ռայնհարթը ծանոթ էր և նամակագրում էր 20-րդ դարի սկզբի կեսերին Եվրոպայում ապրող բազմաթիվ արվեստագետների և երաժիշտների հետ, և Վինտերտուրում գտնվող նրա Վիլլա Ռայխենբերգը (գերմ.՝ Villa Rychenberg) դարձել էր երաժիշտների և գրողների միջազգային հանդիպման վայր[2]։

Վերներ Ռայնհարթ
Ծնվել էմարտի 19, 1884(1884-03-19)[1]
ԾննդավայրՎինտերտուր, Ցյուրիխ, Շվեյցարիա
Մահացել էօգոստոսի 29, 1951(1951-08-29)[1] (67 տարեկան)
Մահվան վայրՎինտերտուր, Ցյուրիխ, Շվեյցարիա
ԳերեզմանՌոզենբերգ գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Շվեյցարիա
Մասնագիտությունգործարանատեր և մեկենաս
Ծնողներհայր՝ Թեոդոր Ռայնհարթ

Նրան երբեմն անվանել են «Վինտերտուրի մեկենաս»[3]։ Ալիս Բայլին Վերներ Ռայնհարթին անվանել է «L'homme aux mains d'or»՝ ոսկե ձեռքերով մարդ[4], իսկ 1920 թվականի նրա դիմանկարն անվանել է «Ոսկե սրտով մարդը»։ Օսկար Կոկոշկան 1947 թվականին նույնպես ստեղծել է նրա դիմանկարը[5][6]։

Վերներ Ռայնհարթն իր հարստությունը ժառանգել է Վինտերտուրում տեղակայված Volkart ընտանեկան բիզնեսից, որը նա ղեկավարել է ավագ եղբոր՝ Գեորգի հետ միասին[7]։ Ռայնհարթն ու Հերման Շերխենը 1922-1950 թվականներին առաջատար դեր են խաղացել Վինտերտուրի երաժշտական կյանքի ձևավորման գործում՝ շեշտը դնելով ժամանակակից երաժշտության վրա, և առանցքային դեր են ունեցել այնտեղ ծավալվով բազմաթիվ պրեմիերաներում[8]։ Շերխենը այն մարդկանցից էր, ում Ռայնհարթը հովանավորում էր, հատկապես Շերխենի դեպքում, քանի որ նա պետք է ալիմենտ վճարեր նախկին հինգ կանանց[9]։

Մարդիկ, որոնց Ռայնհարթն աջակցել է խմբագրել

Օթմար Շյոք խմբագրել

Օթմար Շոկը ընչազուրկ է դարձել, երբ սկսվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմը։ Նրա նշանակումը որպես Սենտ Գալենի սիմֆոնիկ նվագախմբի դիրիժոր[10] (Ցյուրիխում մշտական բնակության հատուկ թույլտվությամբ), զուգորդվելով 1916 թվականից սկսած Վերներ Ռայնհարթի տված անուիտետի հետ՝ Շյոքին հնարավորություն են ընձեռել թողնել երգչախմբի ղեկավարի իր աշխատանքը և քիչ թե շատ անխռով ստեղծագործել[11]։ Շյոքը երախտագիտության բացահայտ նշաններ ցույց չի տվել, բայց նա Վերներ Ռայնհարթին է նվիրել հետևյալ ստեղծագործությունները.

  • Gaselen, Գոտֆրիդ Կելլերի 10 բանաստեղծություն, Op. 38 (1923), բարիտոնի, ֆլեյտայի, հոբոյի, բաս-կլառնետի, շեփորի, հարվածային գործիքների և դաշնամուրի համար[12],
  • Սոնատ բաս-կլառնետի և դաշնամուրի համար, Op. 41 (1927–28)[13],
  • Սյուիտ Ա բեմոլ լարային գործիքների համար, Op. 59 (1945)։

Իգոր Ստրավինսկի խմբագրել

Իգոր Ստրավինսկին Ռեյնհարթին ֆինանսական աջակցության համար դիմել է, երբ նա գրում էր Histoire du soldat (Զինվորի հեքիաթը) աշխատանքը։ Առաջին ներկայացումը ղեկավարել է Էռնեստ Անսերմետը 1918 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Լոզանի քաղաքային թատրոնում։ Վերներ Ռայնհարթը հովանավորել է այս ներկայացումը և մեծ մասամբ ապահովագրել է այն։ Ի նշան երախտագիտության՝ Ստրավինսկին աշխատանքը նվիրել է Ռայնհարթին[14] և նույնիսկ նրան է տվել բնօրինակ ձեռագիրը[15][16]։

Ռայնհարթը շարունակել է աջակցել Ստրավինսկուն 1919 թվականին՝ ֆինանսավորելով նրա վերջին կամերային երաժշտության համերգների շարքը[17], այդ թվում հինգ համարից բաղկացած սյուիտ «Զինվորի հեքիաթը» աշխատանքից՝ մշակված կլառնետի, ջութակի և դաշնամուրի համար[14][18]։ Սյուիտն առաջին անգամ հնչել է 1919 թվականի նոյեմբերի 8-ին, Լոզանում, շատ ավելի վաղ, քան յոթ օրիգինալ գործիքների համար գրված առավել հայտնի սյուիտի լայն ճանաչում ձեռքբերելը[19]։ Ստրավինսկին իր «Երեք գործ կլարինետի համար» աշխատանքը նվիրել է Ռայնհարթին՝ ի երախտագիտություն նրա շարունակական աջակցության[14][17][20][21]։

Վինտերտուրում գտնվող իր տանը Ռայնհարթը հիմնել է Ստրավինսկյանայի երաժշտական գրադարան[22]։

Ռայներ Մարիա Ռիլկե խմբագրել

1919 թվականին Ռայներ Մարիա Ռիլկեն Մյունխենից մեկնեց Շվեյցարիա։ Արտաքին դրդապատճառը Ցյուրիխում դասախոսության հրավերն էր, բայց իրական պատճառը հետպատերազմյան քաոսից փախչելու և «Դուինյան էլեգիաների» վերաբերյալ իր աշխատանքը նորից սկսելու ցանկությունն էր։ Հարմար բնակավայր գտնելը դժվար էր, և Ռիլկեն ապրել է տարբեր վայրերում։ Միայն 1921 թվականի ամռանը նա կարողացել է մշտական բնակություն հաստատել Վեյրաս կոմունայի Շատո դե Մուզոտում՝ Վալեի Սիերի մոտ։ 1922 թվականի փետրվարին Մուզոտում Ռիլկեն ոգեշնչման փոթորկի ներքո գրել է Օրփեոսին ուղղված հիսունհինգ սոնետների մեծ մասը և բանաստեղծությունների մի քանի փոքր ժողովածուներ[23]։ 1922 թվականի մայիսին, երբ նա որոշեց, որ կարող է իրեն թույլ տալ զգալի անհրաժեշտ վերանորոգման ծախսերը, Վերներ Ռայնհարթը գնեց Մուզոտը, որպեսզի Ռիլկեն կարողանա այնտեղ ապրել առանց վարձակալության և դարձավ Ռիլկեի հովանավորը[24]։ Այստեղ Ռիլկեն ավարտեց իր «Դուինյան էլեգիաները»[25]։

Այդ ընթացքում Ռեյնհարթը Ռիլկեին ծանոթացրել է իր հովանավորյալ ավստրալացի ջութակահարուհի Ալմա Մուդիի հետ[26]։ Ռիլկեն այնքան տպավորված էր նրա կատարմամբ, որ նամակում գրել է. «Ինչ ձայն, ինչ ճոխություն, ինչ վճռականություն։ Սա և «Սոնետներ Օրփեոսին» նույն ձայնի երկու լար են։ Ալման հիմնականում կատարում էր Բախ։ Մուզոտը ստացավ իր երաժշտական մկրտությունը․․․»[26][27][28]։

Մատենագիտություն խմբագրել

  • Georges Duplain. L'Homme aux Mains d'Or: Werner Reinhart, Rilke, et les Créateurs de Suisse Romande
  • Zehn Komponisten um Werner Reinhart: ein Ausschnitt aus dem Wirkungskreis des Musikkollegiums Winterthur, 1920-1950, Volume 1. Peter Sulzer. Stadtbibliothek, 1979 - Authors - 238 pages.
  • Zehn Komponisten um Werner Reinhart : e. Ausschnitt aus d. Wirkungskreis d. Musikkollegiums Winterthur 1920 - 1950 - zweiter Band / Neujahrsblatt der Stadtbibliothek Winterthur 310 School & Library Binding – 1 Jan. 1980 by Peter Sulzer.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 https://www.portraitarchiv.ch/portrait/show/156067
  2. ↑ «Volkart Foundation». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  3. ↑ «Arbiterrecords». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  4. ↑ «Bibliothèque du Gymnase de Beaulieu». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  5. ↑ [1] Արխիվացված 26 Սեպտեմբեր 2003 Wayback Machine
  6. ↑ «Oskar Kokoschka: Exile and new home 1938–1980» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  7. ↑ «Volkart Foundation». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  8. ↑ «KoelnKonzert». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  9. ↑ Michael Kater, The Twisted Muse
  10. ↑ «St. Gallen Symphony Orchestra website». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  11. ↑ The Schoeck Home Page
  12. ↑ «Musinfo». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  13. ↑ Colin James Lawson, The Cambridge Companion to the Clarinet
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Ragtime Ensemble presents The Soldier's Tale». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 25-ին.
  15. ↑ Concert Artists Guild Արխիվացված 17 Դեկտեմբեր 2008 Wayback Machine
  16. ↑ The composer, the antiquarian and the go-between
  17. ↑ 17,0 17,1 Chamber Music Society of Lincoln Center Արխիվացված 21 Հունիս 2009 Wayback Machine
  18. ↑ «L'Histoire du Soldat». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  19. ↑ A Musical Feast Արխիվացված 10 Դեկտեմբեր 2008 Wayback Machine
  20. ↑ naxos Արխիվացված 1 Մարտ 2014 Wayback Machine
  21. ↑ Philharmonic Society Presents
  22. ↑ Kuko.com Արխիվացված 21 Հունիս 2009 Wayback Machine
  23. ↑ Bookrags
  24. ↑ Ralph Freedman, Life of a Poet
  25. ↑ «untitled». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 R. M. Rilke: Music as Metaphor
  27. ↑ Photo and description
  28. ↑ Rainer Maria Rilke: a brief biographical overview
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վերներ_Ռայնհարթ&oldid=9509908» էջից