Վասիլ Լևսկի

Վասիլ Լևսկի; բուլղար․՝ Васил Левски
Ծնվել է	Հուլիսի 18, 1837 թ.
Ծննդավայր	Կառլովո, Բուլղարիա
Մահացել է	փետրվարի 18, 1873 (35 տարեկան)
Մահվան վայր	Սոֆիա, ; Օսմանյան կայսրություն ; (ներկայիս Բուլղարիա)
Գերեզման	Q65224613?
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Մայրենի լեզու	բուլղարերեն
Կրոն	Ուղղափառ քրիստոնյա
Մասնագիտություն	հեղափոխական, հոգևորական և քաղաքական ակտիվիստ
Ծնողներ	հայր՝ Ivan Kunchev Ivanov?, մայր՝ Gina Kuncheva?
	Ստորագրություն;
	Vasil Levski Վիքիպահեստում

Վասիլ Լևսկի (բուլղար․՝ Васил Левски, հին բուլղարերենով Василъ Лѣвскій^[2], իսկական անունը՝ Վասիլ Իվանով Կունչև^[3] (բուլղար․՝ Васил Иванов Кунчев), հուլիսի 18, 1837^[4], Կառլովո, Բուլղարիա - Փետրվարի 18, 1873, Սոֆիա, Օսմանյան կայսրություն), բուլղարացի քաղաքական գործիչ, հեղափոխական, Բուլղարիայի ազգային-ազատագրական շարժման մասնակից։ Բուլղարիայի ազգային հերոս, հայտնի է որպես «ազատության առաքյալ» (բուլղար․՝ Апостола на свободата)։ Մշակել և իրագործել է օսմանյան լծից հայրենի երկիրն ազատագրելու նպատակով համաժողովրդական հեղափոխական շարժում ծավալելու և ապստամբություն կազմակերպելու գաղափարախոսությունն ու մարտավարությունը, երկրով մեկ ստեղծել է հեղափոխական գաղտնի կոմիտեների լայն ցանց ու հեղափոխական կազմակերպություններ։ Իրեն հետապնդող թուրքական իշխանությունների ձեռքն ընկնելուց խույս տալու նպատակով գործել է կեղծանուններով. հիսունից ավելի ծածկանուն է օգտագործել, ներկայացել է նաև իբրև հայ՝ Հովհաննես անունով (ի դեպ, Լևսկի ծածկանունն էլ կազմել է՝ հիմքում դնելով лев = առյուծ արմատը)։ Օսմանյան իշխանություններին հաջողվել է ձերբակալել Լևսկուն։ Նրան կախաղան են հանել Սոֆիայում։

2007 թվականին Բուլղարիայի ազգային հեռուստատեսության նախաձեռնությամբ երկրով մեկ անցկացված հարցման արդյունքներով Վասիլ Լևսկին ճանաչվել է բոլոր ժամանակների մեծագույն բուլղարացի։ Նա իր կյանքը նվիրաբերել է հանուն ազատ Բուլղարիայի, որտեղ բոլոր մարդիկ՝ անկախ իրենց դավանանքից ու ազգային պատկանելություննից, հավասարապես օգտվեն ազատություններից ու իրավունքներից^[5]^[6]։ Բուլղարիայում և բալկանյան այլ երկրներում կանգնեցված են Վասիլ Լևսկու բազմաթիվ հուշարձաններ, նրա անունով են կոչվել բազում փողոցներ, հրապարակներ, հիմնարկ-ձեռնարկություններ ու կազմակերպություններ։

Վաղ տարիներ

Լևսկին սովորել է «փոխադարձ ուսման» դպրոցում, որտեղ ընդունված էր Բելլ-Լանքաստերյան համակարգը, ազգային զարթոնքի տարիներին այդպիսի դպրոցները մեծ մասսայականություն էին վայելում Բուլղարիայում։

Տես նաև

Վասիլ Լևսկու հուշարձան (Կառլովո)

Ծանոթագրություններ

↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Унджиев 1980, էջ. 53
↑ Family name also transliterated as Kunčev, Kountchev, Kuntchev, etc.
↑ Vassil Levski
↑ «Идеи за свободна България». Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 11. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link), 170 години.
↑ Crampton 2007, էջ. 422

Գրականություն

Castellan, Georges (1999). Histoire des Balkans, XIVe–XXe siècle (ֆրանսերեն). transl. Lilyana Tsaneva (Bulgarian translation ed.). Paris: Fayard. ISBN 2-213-60526-2.
Cornis-Pope, Marcel; Neubauer, John (2004). History of the literary cultures of East-Central Europe: junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries. John Benjamins Publishing Company. ISBN 90-272-3452-3..
Crampton, R.J. (2007). Bulgaria. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820514-2.
Crampton, R.J. (1997). A Concise History of Bulgaria. Cambridge University Press. ISBN 0-521-56183-3.
Daskalov, Rumen (2004). The Making of a Nation in the Balkans: Historiography of the Bulgarian Revival. Central European University Press. ISBN 963-9241-83-0.
Dimitrov, Vesselin (2001). Bulgaria: The Uneven Transition. Routledge. ISBN 0-415-26729-3.
Jelavich, Charles; Jelavich, Barbara (1986). The Establishment of the Balkan National States, 1804–1920: A History of East Central Europe. University of Washington Press. ISBN 0-295-96413-8.
MacDermott, Mercia (1962). A History of Bulgaria 1395–1885. New York: Frederick A. Praeger – via Internet Archive.
MacDermott, Mercia (1967). The Apostle of Freedom: A Portrait of Vasil Levsky Against a Background of Nineteenth Century Bulgaria. London: G. Allen and Unwin. OCLC 957800.
Manova, Denitza; Zhelev, Radostin; Mitev, Plamen (2007 թ․ փետրվարի 19). «The Apostle of Freedom — organizer and ideologist of the national liberation struggle». BNR Radio Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
Miller, William (1966). The Ottoman Empire and Its Successors, 1801–1927. Routledge. ISBN 0-7146-1974-4.
Perry, Duncan M. (1993). Stefan Stambolov and the Emergence of Modern Bulgaria, 1870–1895. Duke University Press. ISBN 0-8223-1313-8.
Roudometof, Victor (2001). Nationalism, Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-31949-9.
Stavrianos, Leften Stavros (2000). The Balkans Since 1453. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1-85065-551-0.
Ternes, Elmar; Tatjana Vladimirova-Buhtz (1999). «Bulgarian». Handbook of the International Phonetic Association: A Guide to the Use of the International Phonetic Alphabet. Cambridge: Cambridge University Press. էջեր 55–57. ISBN 0-521-63751-1.
Todorova, Maria (2007). «Was there civil society and a public sphere under socialism? The debates around Vasil Levski's alleged burial in Bulgaria». Schnittstellen: Gesellschaft, Nation, Konflikt und Erinnerung in Südosteuropa : Festschrift für Holm Sundhaussen zum 65. Geburtstag. Oldenbourg Wissenschaftsverlag. ISBN 978-3-486-58346-5.
Trotsky, Leon; Brian Pearce; George Weissman; Duncan Williams (1980). The War Correspondence of Leon Trotsky. The Balkan Wars, 1912–13. Resistance Books. ISBN 0-909196-08-7.
Бакалов, Георги; Куманов, Милен (2003). «ЛЕВСКИ , Васил (В. Иванов Кунчев, Дякона, Апостола) (6/19.VII.1837-6/18.II.1873)». Електронно издание "История на България" (բուլղարերեն). София: Труд, Сирма. ISBN 954528613X.
Дойнов, Дойно; Джевезов, Стоян (1996). «Не щях да съм турски и никакъв роб». Къща-музей Васил Левски Карлово (բուլղարերեն). София: Славина. OCLC 181114302.
Кондарев, Никола (1946). Васил Левски. Биография (բուլղարերեն). София: Издателство на Бълг. Работническа Партия (Комунисти). OCLC 39379012. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
Рачева, Ваня Николова (2007). «170 години от рождението на Васил Левски» (բուլղարերեն). Държавна агенция за българите в чужбина. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
Симеонова, Маргарита Василева (2007). Езиковата личност на Васил Левски (բուլղարերեն). София: Академично издателство "Марин Дринов". ISBN 978-954-322-196-7. OCLC 237020336.
Стоянов, Захарий (1943) [1883]. Василъ Левски (Дяконътъ). Черти изъ живота му (բուլղարերեն). Пловдив, София: Новъ Свѣтъ. OCLC 4273683. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
Страшимиров, Димитър (1995). Левски пред Къкринската голгота: история и критика (բուլղարերեն). София: Сибия. ISBN 954-8028-29-8. OCLC 33205249.
Унджиев, Иван (1980). Васил Левски. Биография (բուլղարերեն) (Второ издание ed.). София: Наука и изкуство. OCLC 251739767.