Հնդկաստանի վճարահաշվարկային համակարգեր
Հնդկաստանի վճարահաշվարկային համակարգեր, ֆինանսական գործարքների համար օգտագործվող համակարգեր, որոնք կարգավորվում են Հնդկաստանի պահուստային բանկի (RBI) և Վճարումների և հաշվարկային համակարգերի կարգավորման և վերահսկողության խորհրդի կողմից՝ 2007 թվականի Վճարումների և հաշվարկային համակարգերի մասին ակտով (PSS Act)[1]։
Հնդկաստանն ունի բազմաթիվ վճարումների ինչպես համախառն, այնպես էլ զուտ հաշվարկային համակարգեր: Համախառն հաշվարկների համար Հնդկաստանն ունի իրական ժամանակի համախառն հաշվարկների (RTGS) համակարգ: Զուտ հաշվարկային համակարգերը ներառում են Էլեկտրոնային քլիրինգային ծառայություններ (ECS կրեդիտ), Էլեկտրոնային քլիրինգ ծառայություններ (ECS դեբետ), կրեդիտ քարտեր, դեբետային քարտեր, Ազգային էլեկտրոնային ֆոնդի փոխանցման (NEFT) համակարգը, Անմիջական վճարման ծառայությունը և վճարումների միասնական ինտերֆեյսը (UPI):
Ըստ Celent-ի կողմից անցկացված հարցման՝ թղթային գործարքների փոխարեն էլեկտրոնային վճարումների օգտագործումը զգալիորեն աճել է 2004-2008 թվականներին, որը պայմանավորված է տեխնոլոգիական զարգացումներով, սպառողների տեղեկացվածությամբ, ինտերնետով ու բջջայինով գործարքների հարմարավետության բարձրացմամբ[2]
RBI-ն խրախուսում է վճարումների այլընտրանքային մեթոդները՝ Հնդկաստանում ֆինանսական վճարումների և հաշվարկների գործընթացն ավելի անվտանգ և արդյունավետ դարձնելու համար: RTGS-ը պարտադիր է դարձրել բարձրարժեք գործարքների համար: Ներկայացվել է NEFT-ը և NECS-ը (Ազգային էլեկտրոնային քլիրինգի ծառայություններ)՝ խրախուսելու անհատներին և ձեռնարկություններին անցնել թղթային գործարքներից էլեկտրոնայինին:
Համացանցին կապակցված ծառայությունների աճող հասանելիությունը և տարածաշրջանում 1,3 միլիարդ կենսաչափական ID համարների թողարկումը հեշտացրել են հնդիկ հաճախորդների համար բանկային հաշիվներ բացելը և էլեկտրոնային վճարային համակարգեր օգտագործելը: 2023 թվականի դրությամբ Հնդկաստանում կա 907,4 միլիոն ինտերնետ օգտագործող (բնակչության 64%-ը), ինչը 35% աճ է 2018 թվականից ի վեր[3]։ 63% վճարումները դեռ կատարվում են կանխիկ եղանակով։ Էլեկտրոնային վճարումները մեծապես խթանվել են Հնդկաստանում՝ սպառողներին ներկայացնելով այս վճարումները կատարելու տարբեր եղանակներ, ներառյալ բանկոմատները, համացանցը, բջջային հեռախոսները և Dropbox ֆայլային հոսթինգը:
Այժմ բոլոր գործարքների ծավալի ավելի քան 75%-ը էլեկտրոնային է, ներառյալ մեծ արժեքի և մանրածախ վճարումները: Այս 75%-98%-ը ստացվում է RTGS-ից (մեծ արժեքով վճարումներ), մինչդեռ չնչին 2%-ը՝ մանրածախ վճարումներից: Մանրածախ վճարումները, եթե կատարվում են էլեկտրոնային եղանակներով, կատարվում են ECS (դեբետային և վարկային), EFT և քարտային վճարումների միջոցով[2]։ Պահուստային բանկը բանկերին խնդրել է լրացուցիչ պայմանավորվածություններ հաստատել հնդկական ռուփիով արտահանման և ներմուծման գործարքների համար՝ հաշվի առնելով համաշխարհային առևտրային հանրության հետաքրքրությունը ներքին արժույթի նկատմամբ: Մնչև այս մեխանիզմի ներդրումը, բանկերը կպահանջեն նախնական հաստատում Հնդկաստանի պահուստային բանկի (RBI) արտարժույթի դեպարտամենտից, ասված է Կենտրոնական բանկի շրջաբերականում[4]:
Իրական ժամանակի համախառն հաշվարկ (RTGS)
«RTGS» հապավումը նշանակում է իրական ժամանակի համախառն հաշվարկ (անգլ.՝ Real-time gross settlement): Հնդկաստանի պահուստային բանկը (Հնդկաստանի Կենտրոնական բանկ) պահպանում է այս վճարային ցանցը: Իրական ժամանակի համախառն հաշվարկը միջոցների փոխանցման մեխանիզմ է, որտեղ գումարների փոխանցումը կատարվում է մի բանկից մյուսը «իրական ժամանակում» և «համախառն» հիմունքներով: Սա բանկային ալիքով դրամական փոխանցումների հնարավոր ամենաարագ համակարգն է: «Իրական ժամանակում» հաշվարկը նշանակում է, որ վճարման գործարքը չի ենթարկվում սպասման որևէ ժամանակահատվածի: Գործարքները մարվում են դրանց մշակման պահին: «Համախառն հաշվարկ» նշանակում է, որ գործարքը մարվում է մեկ առ մեկ հիմունքներով՝ առանց որևէ այլ գործարքի հետ միավորվելու: Հաշվի առնելով, որ դրամական փոխանցումը կատարվում է Հնդկաստանի Պահուստային Բանկի հաշվում, վճարումը համարվում է վերջնական և անշրջելի:
RTGS-ի համար վճարները տարբեր են բանկից բանկ: RBI-ն սահմանել է վճարների վերին սահմանաչափ, որոնք կարող են գանձել բոլոր բանկերը ինչպես NEFT-ի, այնպես էլ RTGS-ի համար: Ե՛վ փոխանցող, և՛ ստացող կողմերը պետք է ունենան հիմնական բանկինգ՝ RTGS գործարքներին մասնակցելու համար: Core Banking-ի հնարավորություն ունեցող բանկերին և մասնաճյուղերին տրվում է Հնդկական ֆինանսական համակարգի ծածկագիր (IFSC) RTGS և NEFT նպատակների համար: Սա տասնմեկ նիշանոց այբբենական կոդ է և եզակի է յուրաքանչյուր բանկի մասնաճյուղի համար: Առաջին չորս տառերը ցույց են տալիս բանկի ինքնությունը, իսկ մնացած յոթ թվերը ցույց են տալիս մեկ մասնաճյուղ: Այս կոդը տրամադրվում է չեկային գրքույկների վրա, որը անհրաժեշտ է գործարքների համար՝ ստացողի հաշվի համարի հետ միասին:
RTGS-ը մեծ արժեքով դրամական միջոցների փոխանցման համակարգ է (նվազագույն գործարքի արժեքը 2,00,000 ₹), որտեղ ֆինանսական միջնորդները կարող են միջբանկային փոխանցումներ կատարել իրենց հաշվին, ինչպես նաև իրենց հաճախորդների համար: Համակարգը ձեռք է բերում միջբանկային միջոցների փոխանցումների վերջնական հաշվարկը շարունակական, գործարք առ գործարք սկզբունքով ամբողջ գործընթացի օրվա ընթացքում: Հաճախորդները կարող են օգտվել RTGS-ից 9։00-16:30-ը (միջբանկային գործարքներ մինչև 18:30-ը) աշխատանքային օրերին և 9։00- 14:00 (միջբանկային գործարքներ մինչև 15:00-ն) շաբաթ օրերին: Այնուամենայնիվ, ժամկետները կարող են տարբեր լինել՝ կախված բանկի մասնաճյուղից: Ժամանակի փոփոխվող վճարները ներդրվել են RBI-ի կողմից 2011 թ. հոկտեմբերի 1-ից: RTGS-ի հիմնական նպատակն է հեշտացնել գործարքները, որոնք պահանջում են անհապաղ ավարտ:
Բանկերը կարող են օգտագործել դրամական միջոցների պահուստի հարաբերակցության (CRR) և ներօրային իրացվելիության (IDL) ներքո պահպանվող մնացորդները, որոնք պետք է տրամադրվեն Կենտրոնական բանկի կողմից՝ իրական ժամանակում համախառն հաշվարկից (RTGS) բխող ցանկացած հնարավորության բավարարման համար: RBI-ն բանկերի համար սահմանեց IDL-ի սահմանաչափը երեք անգամ ավել նրանց զուտ սեփականության ֆոնդի (NOF) չափից:
IDL-ը գանձվում է 25 ₹ յուրաքանչյուր գործարքի համար, որը բանկի կողմից կնքվել է RTGS հարթակում: Շուկայական արժեթղթերը և գանձապետական մուրհակները պետք է գրավադրվեն հինգ տոկոս մարժայով:
2019 թվականի օգոստոսի 26-ից հաճախորդների գործարքների համար RTGS սպասարկման պատուհանը հասանելի է երկուշաբթիից շաբաթ օրերին ժամը 7:00-ից մինչև 18:00 (բացառությամբ յուրաքանչյուր ամսվա երկրորդ և չորրորդ շաբաթ օրվա): Կիրակի օրերին և բանկային արձակուրդներին գործարքներ չեն կատարվում[5]։ Ծառայությունը նախատեսվում էր հասանելի դարձնել օրական 24 ժամ՝ սկսած 2020 թվականի դեկտեմբերից[6]:
RBI-ն 2019 թվականի հունիսի 11-ին հայտարարեց, որ «բանկերից գանձված RTGS-ի և Ազգային էլեկտրոնային դրամական միջոցների փոխանցման (NEFT) միջոցով վճարումների համար բոլոր գանձումները կհանվեն 2019 թվականի հուլիսի 1-ից և բանկերին խնդրեց փոխանցել օգուտները հաճախորդներին»[7]։
RTGS թայմինգ
| RTGS թայմինգ (Հնդկաստան, 24 ժամ) | |
|---|---|
| Բիզնեսի համար բաց է | Առավոտյան 7:00 |
| Հաճախորդների գործարքներ | 18:00 |
| Միջբանկային գործարքներ | 19:45 |
| իրացվելիության ներօրային ռեվերսալ (IDL) | 19:45-20:00 |
| Օրվա ավարտ | 20:00[8] |
Ծառայության վճար RTGS-ի համար
- Ներքին գործարք, ոչ մի վճար չի գանձվում:
Արտաքին գործարքներ.
- 2 լաքհ ₹-ից մինչև 5 լաքհ ₹ ₹ մինչև 25 ₹ յուրաքանչյուր գործարքի համար գումարած ժամանակի փոփոխվող վճարները (₹1/- ₹5/-); ընդհանուր գումարը չի գերազանցում 30 ₹ մեկ գործարքի համար, (+ ԱԱՀ):
- 5 լաք ₹-ից բարձր - 50 ₹ յուրաքանչյուր գործարքի համար գումարած ժամանակի փոփոխվող վճարները (1-5 ₹-); ընդհանուր գանձումները, որոնք չեն գերազանցում 55 ₹ մեկ գործարքի համար, (+ ԱԱՀ):
Մինչև ժամը 13:00-ն մարված RTGS գործարքները չեն ենթարկվում ժամանակի փոփոխվող վճարների:
2019 թվականի հունիսի 6
Թվային գործարքները խթանելու համար RBI-ն հանել է NEFT-ի և RTGS-ի միջոցով գործարքների վճարները և բանկերին խնդրել է օգուտները փոխանցել հաճախորդներին: Այսպիսով՝ NEFT-ի և RTGS-ի միջոցով վճարումները դառնլու էին կամ անվճար, կամ գանձումները կտրուկ նվազելու էին[9][10]:
24x7 իրական ժամանակի համախառն հաշվարկների (RTGS) համակարգի առկայություն
Հնդկաստանի պահուստային բանկի (RBI) կառավարիչ Շրի Շակտիկանտա Դասը հաստատել է, որ RTGS-ն այժմ գործում է 24x7 ռեժիմով [11]:
Արտաքին հղումներ
Ծանոթագրություններ
- ↑ «Overview of Payment Systems in India». Reserve Bank of India. Արխիվացված օրիգինալից 20 January 2015-ին. Վերցված է 24 January 2015-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Payments in India Going the e-Way». Celent. 2008-10-07. Արխիվացված օրիգինալից 2014-07-12-ին. Վերցված է 2014-07-12-ին.
- ↑ «Cisco Annual Internet Report Highlights Tool - India» (PDF).
- ↑ «RBI OKs international trade settlement in Indian rupees, to make INR more tradable globally». Financialexpress (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022-07-12-ին. Վերցված է 2022-07-13-ին.
- ↑ «RTGS system to open at 7 AM from August 26 as RBI extends operating hours». Business Standard India. Press Trust of India. 21 August 2019. Արխիվացված օրիգինալից 21 August 2019-ին. Վերցված է 22 August 2019-ին.
- ↑ «RBI keeps benchmark interest rates unchanged, sees GDP contracting by 9.5% in FY2020-21». The Hindu (անգլերեն). 9 October 2020. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-09-ին. Վերցված է 2020-10-09-ին.
- ↑ «Fund transfers via RTGS, NEFT to cost less from July 1 - Times of India». The Times of India. 11 June 2019. Արխիվացված օրիգինալից 12 June 2019-ին. Վերցված է 11 June 2019-ին.
- ↑ Staff Writer (22 August 2019). «RTGS money transfer timing changes from August 26: 5 things to know». Mint (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 22 August 2019-ին. Վերցված է 22 August 2019-ին.
- ↑ «RBI removes NEFT, RTGS payment charges to push digital transactions». The Economic Times. 2019-06-06. Արխիվացված օրիգինալից 2019-06-09-ին. Վերցված է 2019-06-06-ին.
- ↑ «Digital push: Transfers via RTGS/NEFT made free». @businessline (անգլերեն). 6 June 2019. Արխիվացված օրիգինալից 2019-06-07-ին. Վերցված է 2019-06-06-ին.
- ↑ «Reserve Bank of India - Notifications». www.rbi.org.in. Արխիվացված օրիգինալից 2021-01-24-ին. Վերցված է 2021-04-02-ին.