Բանկային հաշիվ
Բանկային հաշիվ (անգլ.՝ Bank account), բանկի կամ այլ ֆինանսական հաստատության կողմից վարվող ֆինանսական հաշիվ, որտեղ գրանցվում են բանկի և հաճախորդի միջև ֆինանսական գործարքները։ Յուրաքանչյուր ֆինանսական հաստատություն իր պայմաններն է սահմանում բանկի կողմից առաջարկվող յուրաքանչյուր տեսակի հաշվի համար, որոնք դասակարգվում են ըստ տեսակների՝ ավանդային հաշիվներ, կրեդիտ քարտի հաշիվներ, ընթացիկ հաշիվներ, վարկային հաշիվներ և շատ այլ տեսակի հաշիվներ։ Հաճախորդը կարող է ունենալ մեկից ավելի հաշիվ։ Հաճախորդի կողմից հաշիվը բացվելուց հետո ֆինանսական հաստատությանը դեպոզիտով վստահված միջոցները գրանցում է հաճախորդի կողմից ընտրած հաշվում։ Միջոցները կարող են կանխիկացվել վարկային կրիչներից։
Տվյալ ժամանակահատվածում բանկային հաշվի վրա կատարված ֆինանսական գործարքները հաճախորդին զեկուցվում են բանկային քաղվածքով, և հաճախորդի հաշիվների մնացորդը ժամանակի ցանկացած պահի ցույց է տալիս հաստատությունում նրա ֆինանսական վիճակը։
Բանկային հաշվի բնույթ խմբագրել
Իրավական համակարգերի մեծամասնությունում դրամական միջոցների ավանդը բանկում պահպանում չէ, այսինքն՝ անձի կողմից բանկում ավանդադրված փաստացի միջոցները դադարում են լինել ավանդատուի սեփականությունը և դառնում են բանկի սեփականությունը։ Ավանդատուն իրավունք է ստանում բանկից պահանջել ավանդադրված գումարը, բայց ոչ բանկին հանձնված փաստացի կանխիկը։ Հաշվապահական առումով բանկը ստեղծում է («բացում») հաշիվ ավանդատուի անունով կամ ավանդատուի կողմից նշված երրորդ անձի անունով, որում իր կողմից ստացած գումարը գրանցվում է որպես գործարք։ Ավանդային հաշիվը բանկի պարտավորությունն է և ավանդատուի (հաշվետիրոջ) ակտիվը։
Մյուս կողմից, բանկը կարող է իր ավանդի գումարը մասամբ կամ ամբողջությամբ որպես վարկ տրամադրել երրորդ կողմին/կողմերին։ Նման հաշիվները, որոնք սովորաբար կոչվում են վարկային կամ կրեդիտ հաշիվներ, ենթակա են ավանդային հաշվի համանման, բայց հակադարձ սկզբունքներին։ Հաշվապահական առումով վարկային հաշիվը բանկի ակտիվն է, իսկ վարկառուի՝ պարտավորությունը։ Վարկային հաշիվները կարող են չապահովված (առանց գրավի) կամ ապահովված (գրավով) լինել վարկառուի կողմից, և դրանք կարող են երաշխավորված լինել երրորդ անձի կողմից՝ գրավով կամ առանց գրավի[1]։
Բոլոր ֆինանսական հաստատությունները սահմանում են իրենց կողմից առաջարկվող յուրաքանչյուր տեսակի հաշվի պայմաններն ու դրույթները։ Երբ հաճախորդը դիմում է հաշիվ բացելու համար, և հաստատության կողմից ընդունվում է հայտը, հաշվի վերաբերյալ պայմանագիր է կազմվում ֆինանսական հաստատության և հաճախորդի միջև։
Յուրաքանչյուր երկրի օրենքները սահմանում են, թե ինչպես կարող են բացվել և գործել բանկային հաշիվները։ Օրենքում կարող է սահմանված լինել, թե ով կարող է բացել հաշիվ, օրինակ, թե ինչպես կարող են շահառուները (ստորագրողը) նույնականացվել, ավանդներ դնել, կանխիկացման սահմանաչափեր սահմանել և այլն։
Բանկային հաշիվ բացելու նվազագույն տարիքը սովորաբար 18 տարեկանն է։ Այնուամենայնիվ, որոշ երկրներում բանկային հաշիվ բացելու նվազագույն տարիքը կարող է լինել 16 տարին, և հաշիվները կարող են բացվել անչափահասների անունով, բայց տնօրինվել նրանց ծնողի կամ խնամակալի կողմից։ Ընդհանուր առմամբ, կեղծ անունով հաշիվ բացելն անօրինական է։
Հաշվի կառուցվածք խմբագրել
Հաճախորդի տեսանկյունից բանկային հաշիվները կարող են ունենալ դրական կամ վարկային մնացորդ, երբ ֆինանսական հաստատությունը հաճախորդին պարտք է, կամ՝ բացասական կամ դեբետային մնացորդ, երբ հաճախորդը պարտք է ֆինանսական հաստատությանը[1]։
Ընդհանուր առմամբ, վարկային մնացորդները պահող հաշիվները կոչվում են ավանդային հաշիվներ, իսկ դեբետային մնացորդները պահելու համար բացված հաշիվները կոչվում են վարկային հաշիվներ։ Որոշ հաշիվներ կարող են փոփոխվել կրեդիտայինից դեբետայինի և հակառակը։
Որոշ հաշիվներ դասակարգվում են ըստ դրանց վրա եղած մնացորդի գործառույթի, այլ ոչ թե բնույթի, ինչպիսիք են, օրինակ, խնայողական հաշիվները, որոնք սովորաբար վարկային են։
Ֆինանսական հաստատություններն ունեն հաշիվների համարակալման սխեմա՝ յուրաքանչյուր հաշիվ նույնականացնելու համար, ինչը կարևոր է, քանի որ մեկ հաճախորդը կարող է ունենալ մի քանի հաշիվներ։
Բանկային հաշիվների տեսակներ խմբագրել
Յուրաքանչյուր ֆինանսական հաստատություն հաճախորդներին առաջարկվող հաշիվների համար ունի իր սեփական անունները, որոնցից ամենատարածվածներն են՝
- Բանկային ավանդ (դեպոզիտ)
- Ժամկետային ավանդ
- Արտարժութային հաշիվ
- Սառեցված հաշիվ
- Ապահովագրված հաշիվ
- Խնայողական հաշիվ
- Անձնական հաշիվ
- Ընդհանուր հաշիվ
- Վարկային հաշիվ
- Ընթացիկ հաշիվ
- Տարանցիկ հաշիվ
- Ֆոնդային հաշիվ
- Գործարքի դեպոզիտ (ԱՄՆ)
- Համատեղ հաշիվ
- Հաշվարկային հաշիվ
- Առարկայազուրկ մետաղական հաշիվ
- Սոցիալական փաթեթի հատուկ հաշիվ
- Հավատարմագրային հաշիվ
- Թղթակցային հաշիվ
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «What is debit balance? definition and meaning». Businessdictionary.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.