Ջոն Նյուբերի անվան մեդալ

Ջոն Նյուբերի անվան մեդալ (անգլ.՝ John Newbery Medal), ամերիկյան ամենամյա գրական մրցանակ, որը շնորհվում է հեղինակին՝ ամերիկյան մանկական գրականության մեջ ունեցած ներդրման համար։ Հանձնվում է 1922 թվականից։

Ջոն Նյուբերի անվան մեդալ
Երկիր	ԱՄՆ
Տեսակ	գրական պարգև և մեդալ
Պարգևատրող	Ամերիկյան գրադարանային միություն և Association for Library Service to Children?
Վիճակագրություն
Հիմնադրման ամսաթիվ	1922
Հերթականություն
Կայք	ala.org/alsc/newbery​(անգլ.)
Newbery Medal winners Վիքիպահեստում

Մրցանակաբաշխության համար ներկայացված գրքույկը պետք է հրատարակված լինի նախորդ տարում, լեզուն՝ անգլերեն, նախատեսված լինի փոքրիկ ընթերցողների համար և պետք է նպաստի գրականության զարգացմանը։ Գրքի հեղինակը պետք է լինի Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների քաղաքացի կամ մշտական բնակիչ։

Ջոն Նյուբերի անվան մեդալը տրվում է Մանուկների գրադարանի սպասարկման ասոցիացիային (անգլ.՝ Association for Library Service to Children (ALSC): Այն աշխարհում խոշորագույն կազմակերպություն է, որն օժանդակում ու բարելավում է մանուկների գրադարանի սպասարկումը և նորարար է այդ ոլորտում։ ALSC ցանցը ներառում է առավել քան 4211 մանկապատանեկան գրադարաններ, այդ թվում՝ մանկական գրականության փորձագետներ, հրատարակիչներ, գրադարանավարներ, մանկավարժներ։ Կազմակերպության շրջանակներում գործում են շուրջ վաթսուն տարաբնույթ կոմիտեներ։

Մեկից ավելի Նյուբերի մեդալ ստացել են հինգ հեղինակներ՝ Էլեյն Կոնիգսբուրգ, Ժոզեֆ Կրամգոլդ, Լոիս Լոուրի, Քեթրին Պատերսոն, Էլիզաբեթ Սպիր և Քեյթ Դիկամիլո։

Պատմություն

«Մի փոքրիկ սիրունիկ գրպանի գրքույկ»
անգլ.՝ A Little Pretty Pocket-Book, 1744

Ֆրեդերիկ Մելչերն, 1921 թվականի հունիսի 22-ին տեղի ունեցած Ամերիկյան գրադարանային ասոցիացիայի ժողովում, առաջարկել է սահմանել մրցանակ։ 1922 թվականին ALA Գործադիր խորհուրդը կայացրել է վերջնական որոշումը։ Մեդալն անվանվել է ի պատիվ XVIII դարի անգլիացի գրահրատարակիչ Ջոն Նյուբերի, ով հրատարակել է առաջին մանկական գիրքը՝ «Մի փոքրիկ, սիրունիկ գրպանի գրքույկ» (1744 թվական) անվամբ։

Պարգևատրման պաշտոնական նպատակը ձևակերպվել է հետևյալ կերպ.

Խրախուսել երեխաների համար նախատեսված գրքերի ոլորտում եղած յուրօրինակ ստեղծագործական աշխատանքները։ Հասարակության առանձնահատուկ ուշադրությունը հրավիրել այն հանգամանքին, որ մանկական գրականության բնագավառում ներդրում ունեցողներն արժանի են նույնպիսի ճանաչման, ինչպես որ բանաստեղծության, պիեսների կամ վեպերի հեղինակները։ Պարգևատրել պատանի ընթերցասերներին ծառայելու համար պրոֆեսիոնալ ջանքեր գործադրող գրադարանավարներին։ Պարգևատրել գրականության այդ բնագավառի լավագույն գրքերի հեղինակներին։

Բրոնզե մեդալի դիզայնը մշակել է ամերիկացի քանդակագործ Ռենե Պոլ Շամբելանը (ֆր.՝ René Paul Chambellan): Նրա վրա պատկերված է գրող, ով տղային ու աղջկան է հանձնում գիրքը։ Մեդալի հակառակ կողմում, դիզայների մտահղացմամբ, գրվում է տարեթիվն ու հաղթողի անունը։

Նյուբերի մեդալը մանկական գրականության բնագավառում առաջին մրցանակն է աշխարհում։ Կալդեկոտայի մեդալի հետ այն համարվում է ԱՄՆ-ի՝ երկու ամենահեղինակավոր մրցանակները մանկական գրականության ասպարեզում։

Դափնեկիրներ

Տարեթիվ	Պատկեր	Հեղինակ	Գրքի անվանում
1922		Հենդրիկ վան Լուն	Մարդկության պատմություն (անգլ.՝ The Story of Mankind)
1923		Հյու Լոֆթինգ	Բժիշկ Դուլիթլի ճանապարհորդությունը (անգլ.՝ The Voyages of Doctor Dolittle)
1924		Չարլզ Հեյես	Մուգ ֆրեգատը (անգլ.՝ The Dark Frigate)
1925		Չարլզ Ֆինգեր	Արծաթե երկրների պատմություն (անգլ.՝ Tales from Silver Lands)
1926		Արթուր Քրիսման	Ծովերի դևը (անգլ.՝ Shen of the Sea)
1927		Ուիլ Ջեյմս	Կովբոյի ծխագույն ձին (անգլ.՝ Smoky the Cow Horse)
1928		Դեն Գոպալ Մուկերջի	Շքեղ պարանոցով աղավնու պատմությունը (անգլ.՝ Gay Neck, the Story of a Pigeon)
1929		Էրիկ Կելի	Կրակովի փողահարը (անգլ.՝ The Trumpeter of Krakow)
1930		Ռեյչել Դիլդ	Հիթթը և նրա առաջին հարյուր տարին (անգլ.՝ Hitty, Her First Hundred Years)
1931		Էլիզաբեթ Կոուտսվորտ	Կատուն, որ երկինք է բարձրանում (անգլ.՝ The Cat Who Went to Heaven)
1932		Լաուրա Արմեր	Ջրազուրկ լեռը (անգլ.՝ Waterless Mountain)
1933		Էլիզաբեթ Լյուիս	Պատանի Ֆուն՝ Վերին Յանցզիի հետ (անգլ.՝ Young Fu of the Upper Yangtze)
1934		Կոռնելիա Մեյգզ	Անպարտելի Լուիզան (անգլ.՝ Invincible Louisa)
1935		Մոնիկա Շենոն	Բարի (անգլ.՝ Dobry)
1936		Քերոլ Բրինք	Քեդի Վուդլոուն (անգլ.՝ Caddie Woodlawn)
1937		Ռութ Սոյեր	Անվաչմուշկներ (անգլ.՝ Roller Skates)
1938		Քեյթ Սերեդի	Սպիտակ եզ (անգլ.՝ The White Stag)
1939		Էլիզաբեթ Էնրայթ	Երջանիկ մատնոց (անգլ.՝ Thimble Summer)
1940		Ջեյմս Դոգերտի	Դանիել Բուն (անգլ.՝ Daniel Boone)
1941		Արմսթրոնգ Սպերի	Այն արիություն անվանի (անգլ.՝ Call It Courage)
1942		Ուոլթեր Էդմոնդս	Պատրույգը թնդանոթի համար (անգլ.՝ The Matchlock Gun)
1943		Էլիզաբեթ Վինինգ	Ադամը՝ ճանապարհից (անգլ.՝ Adam of the Road)
1944		Էսթեր Ֆորբս	Ջոնի Թրեմեն (անգլ.՝ Johnny Tremain)
1945		Ռոբերտ Լոուսոն	Ճագարների բլուրը (անգլ.՝ Rabbit Hill)
1946		Լուիս Լենսկի	Ելակ-աղջիկ (անգլ.՝ Strawberry Girl)
1947		Քերոլայն Բեյլի	Օրիորդ Հիկորի (անգլ.՝ Miss Hickory)
1948		Ուիլյամ Պեն դյու Բուա	Քսանմեկ փուչիկ (անգլ.՝ The Twenty-One Balloons)
1949		Մարգարետ Հենրի	Քամիների թագավորը (անգլ.՝ King of the Wind)
1950		Մարգարետ դե Անջելի	Պատի վրայի դուռը (անգլ.՝ The Door in the Wall)
1952		Էլեանոր Էսթես	Ջինջեր Պայ (անգլ.՝ Ginger Pye)
1953		Էնն Նոլան Կլարք	Անդի գաղտնիքը (անգլ.՝ Secret of the Andes)
1954		Ժոզեֆ Կրամգոլդ	Իսկ այժմ՝ Միգել (անգլ.՝ ...And Now Miguel)
1955		Մեյնդերտ Դե Յոնգ	Դպրոցի վրայի անիվը (անգլ.՝ The Wheel on the School)
1956		Ջին Լետխեմ	Շարունակեք, պարոն Բոուդիչ (անգլ.՝ Carry On, Mr. Bowditch)
1957		Վիրջինիա Սորենսեն	Մեպլ Հիլի հրաշքները (անգլ.՝ Miracles on Maple Hill)
1958		Հարոլդ Քեյթ	Հրացաններ Ուեյթի համար (անգլ.՝ Rifles for Watie)
1959		Էլիզաբեթ Սփիր	Բլեքբերդ լճակի վհուկը (անգլ.՝ The Witch of Blackbird Pond)
1960		Ժոզեֆ Կրամգոլդ	Օնիոն Ջոն (անգլ.՝ Onion John)
1961		Սկոտ Օ’Դել	Կապույտ դելֆինների կղզին (անգլ.՝ Island of the Blue Dolphins)
1962		Էլիզաբեթ Սպիր	Բրոնզե սոխը (անգլ.՝ The Bronze Bow)
1963		Մադլեն Լ’Էնգլ	Ժամանակի կնճիռը (անգլ.՝ A Wrinkle in Time)
1964		Էմիլի Նևիլ	Թվում է՝ սա կատու է (անգլ.՝ It's Like This, Cat)
1965		Մայա Վոյցեխովսկայա	Ցուլի ստվերը (անգլ.՝ Shadow of a Bull)
1966		Էլիզաբեթ Բորտոն դե Տրևինյո	Ես Խուան դե Պարեխան եմ (անգլ.՝ I, Juan de Pareja)
1967		Այրին Խանտ	Ճանապարհով դանդաղորեն դեպի վեր գնալ (անգլ.՝ Up a Road Slowly)
1968		Էլեյն Կոնիգսբուրգ[en]	Տիկին Բազիլ Է. Ֆրանկվայլերի՝ աշխարհի ամենախրթին արխիվից (անգլ.՝ From the Mixed-Up Files of Mrs. Basil E. Frankweiler)
1969		Ալեքսանդր Լլոյդ	Բարձրահասակ թագավորը (անգլ.՝ The High King)
1970		Ուիլյամ Արմսթրոնգ	Սաունդեր (անգլ.՝ Sounder)
1971		Բեթսի Բեյերս	Կարապների ամառը (անգլ.՝ Summer of the Swans)
1972		Ռոբերտ Օ’Բրայեն	Տիկին Ֆրիսբին և NIMH առնետները (անգլ.՝ Mrs. Frisby and the Rats of NIMH)
1973		Ջին Ջորջ	Ջուլիան և գայլը (անգլ.՝ Julie of the Wolves)
1974		Պոլա Ֆոքս	Պարող ստրուկը (անգլ.՝ The Slave Dancer)
1975		Վիրջինիա Համիլթոն	Մ. Կ. Հիգինս Մեծը (անգլ.՝ M. C. Higgins, the Great)
1976		Սյուզան Կուպեր	Մոխրագույն թագավորը (անգլ.՝ The Grey King)
1977		Միլդրեդ Թեյլոր	Ամպրո՛պ, լսի՛ր իմ ճիչը (անգլ.՝ Roll of Thunder, Hear My Cry)
1978		Քեթրին Պաթերսոն	Կամուրջ դեպի Տերաբիթիա (անգլ.՝ Bridge to Terabithia)
1979		Էլեն Պասկին	Վեսթինգի խաղը (անգլ.՝ The Westing Game)
1980		Ջոան Բլոս	Օրերի կույտ։ Նոր Անգլիաում ապրող աղջնակի օրագիրը (անգլ.՝ A Gathering of Days: A New England Girl’s Journal)
1981		Քեթրին Պատերսոն	Ես սիրեցի Հակոբին (անգլ.՝ Jacob Have I Loved)
1982		Նենսի Ուիլարդ	Այցելություն Ուիլյամ Բլեյքին (անգլ.՝ A Visit to William Blake’s Inn)
1983		Սինթիա Վոյթ	Դեյսիի երգը (անգլ.՝ Dicey’s Song)
1984		Բևերլի Քլիռլի	Թանկագին պարոն Հենշոու (անգլ.՝ Dear Mr. Henshaw)
1985		Ռոբին ՄակՔինլի	Հերոսը և թագը (անգլ.՝ The Hero and the Crown)
1986		Պատրիցիա Մակլախլան	Սառան, Փլեյնը և Թոլը (անգլ.՝ Sarah, Plain and Tall)
1987		Սիդ Ֆլեյշման	Մտրակ տղան (անգլ.՝ The Whipping Boy)
1988		Ռասել Ֆրիդման	Լինքոլն. լուսանկարչություն (անգլ.՝ Lincoln: A Photobiography)
1989		Պոլ Ֆլեյշման	Ուրախալի աղմուկ (անգլ.՝ Joyful Noise: Poems for Two Voices)
1990		Լոիս Լոուրի	Աստղերի թիվը (անգլ.՝ Number the Stars)
1991		Ջերի Սպինելի	Մոլագար Մեջին (անգլ.՝ Maniac Magee)
1992		Ֆիլիս Նեյլոր	Շիլոհ (անգլ.՝ Shiloh)
1993		Սինթիա Ռայլենտ	Կորած Մեյը (անգլ.՝ Missing May)
1994		Լոիս Լոուրի	Նվիրողը (անգլ.՝ The Giver)
1995		Շերոն Կրիչ	Երկու լուսինների զբոսանքը (անգլ.՝ Walk Two Moons)
1996		Կարեն Կուշման	Տատմոր աշակերտուհին (անգլ.՝ The Midwife’s Apprentice)
1997		Էլեյն Կոնիգսբուրգ	Շաբաթօրյա հայացք (անգլ.՝ The View from Saturday)
1998		Կարեն Հեսսե	Փոշուց (անգլ.՝ Out of the Dust)
1999		Լուիս Սեյկեր	Խորշեր (անգլ.՝ Holes)
2000		Քրիտոֆեր Կյորտիս	Բադ, այլ ոչ թե Բադդի (անգլ.՝ Bud, Not Buddy)
2001		Ռիչարդ Պեք	Մի տարի ինչ-որ տեղ ներքևում (անգլ.՝ A Year Down Yonder)
2002		Լինդա Սյու Պակ	Բեկոր (անգլ.՝ A Single Shard)
2003		Էվի	Կրիսպին. արճիճե խաչը (անգլ.՝ Crispin: The Cross of Lead)
2004		Քեյթ Դիկամիլո	Մկնիկ Դեսպերոյի արկածները (անգլ.՝ The Tale of Despereaux)
2005		Սինթիա Կադոխատա	Կիռա-Կիռա (անգլ.՝ Kira-Kira)
2006		Լին Ռե Պերկինս	Քրիս-Քրոս (անգլ.՝ Criss Cross)
2007		Սյուզան Պատրոն	Հաջողության իշխանությունը (անգլ.՝ The Higher Power of Lucky)
2008		Լաուրա Էմի Շլից	Բարի՜ պարոնայք, քա՜ղցր տիկնայք (անգլ.՝ Good Masters! Sweet Ladies!)
2009		Նիլ Գեյման	Պատմություն գերեզմանատան մասին (անգլ.՝ The Graveyard Book)
2010		Ռեբեկա Սթիդ	Երբ դու կհասնես ինձ (անգլ.՝ When You Reach Me)
2011		Քլեր Վանդերպուլ	Լուսինը մանիֆեստի վերևում (անգլ.՝ Moon Over Manifest)
2012		Ջեք Գաթսոն	Փակուղի՝ Նորվելթում (անգլ.՝ Dead End in Norvelt)
2013		Քեթրին Էպլգեյթ	Միակ ու անկրկնելի Իվանը (անգլ.՝ The One and Only Ivan)
2014		Քեյթ Դի Քամիլո	Ֆլորա և Ուլիսս. լուսավորված արկածները (անգլ.՝ Flora & Ulysses: The Illuminated Adventures)
2015		Ալեքսանդր Կվեյմ	Քրոսովեր (անգլ.՝ The Crossover)
2016		Մեթ դե լա Պենյա	Վերջին կանգառը Մարքեթ Սթրիթում (անգլ.՝ Last Stop on Market Street)
2017		Քելի Բարնհիլ	Աղջիկը, որը խմել է Լուսինը (անգլ.՝ The Girl Who Drank the Moon)
2018		Էրին Էնտրադա Քելի	Ողջո՛ւյն, Տիեզե՛րք (անգլ.՝ Hello, Universe)
2019		Մեգ Մեդինա	Մերսի Սուարեսը փոխում է շարժանիվները (անգլ.՝ Merci Suárez Changes Gears)