Կոաուիլա
Կոաուիլա (իսպ.՝ Coahuila, (Իսպաներեն արտասանություն՝ [koaˈwila ðe saɾaˈɣosa]), պաշտոնական անվանումը՝ Կոաուիլա դե Սարագոսայի ազատ և ինքնիշխան նահանգ (իսպ.՝ Estado Libre y Soberano de Coahuila de Zaragoza), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկն է, Դաշնային օկրուգի հետ միասին համալրում են Մեքսիկայի վարչական կազմը։
 իսպ.՝ Coahuila | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Մեքսիկա | ||||
| Մասն է | Coahuila y Tejas? | ||||
| Հիմն | State Anthem of Coahuila? | ||||
| Կարգավիճակ | նահանգ | ||||
| Մտնում է | Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ | ||||
| Վարչկենտրոն | Սալտիլյո | ||||
| ԲԾՄ | 1307 մետր | ||||
| Օրենսդրական մարմին | Congress of Coahuila? | ||||
| Բնակչություն (2012) | 2․841․657[1] | ||||
| Տարածք | 151595[2] | ||||
| Բարձրություն ծովի մ-ից՝ - Բարձրագույն կետ | 3710[3] մ | ||||
 | |||||
| Հիմնադրված է | 1824 թ. | ||||
| Սահմանակցում է | Չիուաուա, Տեխաս, Նուևո Լեոն, Սակատեկաս և Դուրանգո | ||||
| Ժամային գոտի | UTC-6 | ||||
| ISO 3166-2 կոդ | MX-COA | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 25-27 | ||||
| Ինտերնետ-դոմեն | .mx | ||||
| coahuila.gob.mx | |||||
Տվյալներ խմբագրել
Նահանգը գտնվում է հյուսիսարևելյան Մեքսիկայում և սահմանակից է ԱՄՆ-ին։
Կոաուիլան սահմանակից է արևելքում Նուևո Լեոնին, հարավում՝ Սակատեկասին և Սան Լուիսին, արևմուտքում՝ Դուրանգոյին և Չիուաուային։ Հյուսիսում Կոաուիլան ունի 512 կմ ձգվող սահման Միացյալ Նահանգների հետ, հարակից է Տեխասին։ Զբաղեցնում է 151563 կմ տարածք և համարվում է երրորդ ամենամեծ նահանգը երկրում։ Ունի 38 համայնքներ։ 2010 թվականին բնակչությունը կազմել է 2,748,391 մարդ։
Մայրաքաղաքը, ինչպես նաև ամենամեծ քաղաքը Սալտիլյոն է, երկրորդ մեծ քաղաքը՝ Տորեոնը։ Կոաուիլա նահանգում են գտնվում Մոնկլովա (նահանգի նախկին մայրաքաղաքը), Պիեդրաս Նեգրաս և Ակունյա քաղաքները։
Պատմություն խմբագրել
Իսպանացիները նվաճեցին Մեքսիկայի հյուսային հատվածը ացտեկների մայրաքաղաքը նվաճելուց մի քանի տասնամյակ հետո։ Հետախուզական աշխատանքները հետաձգվեցին, քանի որ կլիման հյուսիսային էր և խիստ և ոսկի չկար այդ տարածքում։ Իսպանական առաջին գաղութաբնակեցումը այժմ Կոաուիլա կոչվող տարածքում եղել է 1577 թվականին Տրինիդադի հանքավայրերում։ Սալտիդոն բնակեցվեց 1586 թվականին և կազմեց Նոր Իսպանիա շրջանի մաս։
Կոաուիլան և Տեխասը դարձավ նորաստեղծ անկախ Մեքսիկայի միացյալ նահանգների ընտրական նահանգը՝ համաձայն 1824 թվականի Մեքսիկայի սահմանադրության, և ներառում էր Տեխասը, Կոաուիլան և Նուևո Լեոնը։ Նույն թվականին Նուևո Լեոնն առանձնացավ, իսկ Տեխասը նահանգի մաս կազմեց մինչև 1835 թվականը, երբ անջատվեց նահանգից Տեխասի հանրապետություն ձևավորելու համար։ Մոնկլովան 1833-1835 թվականները եղել է նահանգի մայրաքաղաքը։
1840 թվականին Կոաուիլան դարձավ կարճ ժամանակ գոյատևած Ռիո Գրանդե հանրապետության անդամ։
1856 թվականի փետրվարի 19-ին Սանտիագո Վիդաուրին միավորեց Կոաուիլան իր Նուևո Լեոն նահանգին, սակայն 1868 թվականին այն վերականգնեց իր առանձին նահանգի կարգավիճակը։
Մեքսիկական հեղափոխության ժամանակ Ֆրանցիսկո Վիլան հարձակվեց Տորեոն քաղաքի վրա։
2004 թվականի ապրիլի 4-ին սահմանակից Պիեդրաս Նեգրաս քաղաքում տեղի ունեցավ ջրհեղեղ։ Մահացավ 30 մարդ և շուրջ 4000 մարդ զրկվեց տնից։ 2007 թվականին Կոաուիլան Մեքսիկայոմ դարձավ առաջին նահանգը, որն ընդունեց միասեռականների ամուսնությունը(Pacto Civil de Solidaridad)[4]:
Կոաուիլայի բուսական և կենդանական աշխարհ խմբագրել
| Կոաուիլայի բուսական և կենդանական աշխարհ | |||||||
|
|
|
|
| |||
| Ursus americanus | Felis concolor | Tamiasciurus | Cynomys ludovicianus | Aquila chrysaetos | |||
|
|
|
|
| |||
| Meleagris gallopavo | Crotalus molossus | Antilocapra americana | Odocoileus virginianus | Didelphis virginiana | |||
|
|
|
|
| |||
| Acer saccharinum | Opuntia ficus-indica | Echinocactus grusonii | Cylindropuntia imbricata | Pinus ponderosa | |||
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «ENOE». Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 24-ին.
- ↑ «Resumen». Cuentame INEGI. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 12-ին.
- ↑ «Relieve». Cuentame INEGI. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
- ↑ «"Mexican state moves to allow same-sex unions", Advocate News, Gay.com, January 11, 2007». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 28-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- (Իսպաներեն) Coahuila State Government
- (անգլերեն) Coahuila State Government
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոաուիլա» հոդվածին։ |