Ռիգայի ամրոց
Ռիգայի ամրոց (լատիշ․՝ Rīgas pils, գերմ.՝ Rigaer Schloss), Լատվիայի նախագահի նստավայր։ Գտնվում է Ռիգա քաղաքում՝ Դաուգավա գետի ափին։ Լատվիայի մայրաքաղաքի պատմական ու մշակութային կարևոր նշանակություն ունեցող շենքերից է։
 | |
|---|---|
 Նկարագրություն | |
| Տեսակ | դղյակ |
| Հասցե | Pils laukums 3[1] |
| Վարչական միավոր | Կենտրոնական շրջան[1] և Ռիգա[2] |
| Երկիր |  Լատվիա[2] |
| Կառուցված | 1330[1] |
| Ընթացիկ սեփականատեր | Livonian Brothers of the Sword? |
| Կայք | president.lv/pk/content/?cat_id=11&lng=en |
 | |
 | |
 Riga Castle Վիքիպահեստում | |
Օրդենի ամրոց խմբագրել
Ռիգայի ամրոցի պատմությունը ակասվում է 1330 թվականից, երբ նրա շինարարությունը սկսել են Լիվոնյան օրդենի ասպետները։ Օրդենի՝ Ռիգայի կենտրոնում գտնվող շենքի քանդվելուց հետո նոր կառուցված ամրոց է տեղափոխվել Լիվոնյան օրդենի մագիստրոսը, սակայն քաղաքացիների հետ ունեցած տարաձայնությունների պատճառով 15-րդ դարում նրա նստավայրը տեղափոխվել է Վենդեն (Ցեսիս)։
Ռիգայի բնակիչների և օրդենի միջև հերթական կոնֆլիկտի ժամանակ 1484 թվականին ամրոցը գրեթե ոչնչացվել է։ Կնքված հաշտության համաձայն` Ռիգայի բնակիչները պարտավորվում էին վերականագնել ամրոցը, որն էլ իրականացվել է 1497-1515 թվականներին։
Լեհական և շվեդական շրջաններ խմբագրել
Օրդենի լուծարումից հետո ամրոցում ամրապնդվել են նախ լեհական (1578-1621), ապա շվեդական (1621-1710) տեղապահները, որոնք ընդարձակել ու վերակառուցել են ամրոցը սեփական ճաշակով ու սեփական պահանջմունքներին համապատասխան։ Շինարարական նշանակալի աշխատանքներ են կատարվել հատկապես 1640-ական թվականներին, երբ ամրոցի նոր թևն է կառուցվել։ 1683 թվականին համալիրին կից կառուցվել է զինանոց։
Ամրոցի ներկայացուցչական գործառույթը արդեն 17-րդ դարում իր տեղը զիջում է պաշտպանական նշանակությանը։ Ռիգայի պաշտպանական դերը ստանձնում է Դաուգավգրիվա ամրոցը։ Այդ տարիներին Ռիգայի ամրոցը կիրառվել է նաև որպես բանտ։ Մինչ Ռիգայի ամրոցից անգլիացի ազնվական Ջերոմ Հորսեյի փախուստը այստեղ է պահվել նաև Լիվոնիայի միակ արքա Մագնուսի այրին` Մարիա Ստարիցան։
Ռուսական շրջան խմբագրել
Ռուսական զորքերի կողմից Ռիգայի պաշարումից ու գրավումից հետո (1710) Ռիգայի ամրոցում հաստատվել են Լիֆլանդիայի գեներալ-նահանգապետները։ Առանձին շինություններ շարունակվել են կիրառվել որպես բանտ։ Ռիգայի ամրոցի թերևս ամենահայտնի բանտարկյալներից են եղել ռուսական գահի մերժված ժառանգորդ Աննա Լեոպոլդովնան և նրա ընտանիքը[3]։
Ռուսական կառավարման շրջանում ամրոցը զգալիորեն կորցրել է իր պաշտպանական նշանակությունը և դրա հետ էլ իր նախկին խիստ տեսքը։ 1783 թվականին ամրոցն ու ամրոցամերձ շինությունները միավորվել են շվեդական զինանոցի տեղում կառուցված նոր մասնաշենքով։ 19-րդ դարում ամրոցային եկեղեցին փակվել է և քանդվել (1870), նոր մասնաշենքին մոտ կառուցվել է չորս հարկ, իսկ ամրոցի պատերի մոտ ի հայտ է եկել ընդարձակ հրապարակ։
20-րդ դար խմբագրել
Երբ Լատվիան անկախություն է ձեռք բերել, Ռիգայի ամրոցը հռչակվել է նախագահի նստավայր։
Ամրոցը տարբեր ժամանակաշրջաններում կառուցված շինությունների գունագեղ համադրություն է։ Նախագահական նստավայրին ավելի ավարտուն ու ներկայացուցչական տեսք հաղորդելու համար նրա վերակառուցման աշխատանքներում ներգրավվել է ճարտարապետ Էյժեն Լաուբեն։
Ճարտարապետի նախագծով վերակառուցվել է Կարմիր սրահը, և 1938 թվականին կառուցվել է Երեք աստղի աշտարակը, որը, իմիջիայլոց, լավ չի ներդաշնակվում պատմական կառույցին։
Երբ Լատվիան մտել է ԽՍՀՄ կազմի մեջ, նախագահի տեղը Ռիգայի ամրոցում զբաղեցրել է Լատվիայի ԽՍՀ Ժողկոմխորհը։
1941 թվականի փետրվարին Ռիգայի ամրոցում բվացվել է պիոներների քաղաքային պալատը։
Ամրոցի հրապարակներում տեղակայվել են մի քանի թանգարաններ, այդ թվում՝ Արտասահմանյան արվեստի թանգարանը, Լատվիայի պատմության ազգային թանգարանը, Ռիգայի կինոթանգարանը։
1995 թվականի հունիսին ամրոցը կրկին դարձել է նախագահի նստավայրը։ Այս շինություններում է գտնվում նախագահական գրասենյակը։
2012 թվականի աշնանը սկսվել է ամրոցի վերակառուցումը (նախագահի նստավայրը ժամանակավորապես տեղափոխվել է Չեռնոգոլովիների տուն)։ Աշխատանքներն իրականացրել են SBRE, Re&Re և Skonto būve ընկերությունները։ Վերակառուցման ավարտը նախատեսվել էր երկուսուկես տարվա ընթացքում։ Նախագծի վրա ծախսվել է շուրջ 21.78 միլիոն լատ[4]։
2013 թվականի հրդեհ ու վերանորոգում խմբագրել
2013 թվականի հունիսի 20-ին Ռիգայի վերականգնվող ամրոցում հրդեհ է բռնկվել։ Հրդեհի մասին ազդանշանը հակահրդեհային ծառայությունը ստացել է 22:12-ին: Շինության տանիքն այրվել է բաց բոցով։
Սկզբում հրդեհը գրավել էր 50-100 մ² մակերես, սակայն կրակի արագ տարածման արդյունքում այն ընդգրկել է 3.200 մ² մակերեսով տարածք։
Հրդեհի շիջման աշխատանքներում ներգրավվել են Ռիգայի շրջանի 18 միավոր տեխնիկա, 80 աշխատակից։
Հրդեհաշիջման աշխատանքներին մասնակցել է նաև Ռիգայի ազատ նավահանգստի նավաքարշ շոգենավ։ Հրդեհը տեղայնացվել է 13:53-ին: Ամրոցի շենքը ապահովագրվել է։
Հրդեհաշիջման աշխատանքները բարդացել են ջրի սակավության պատճառով[5][6]։
Շենքում գտնվել է Պետական գեղարվեստական թանգարանի մոտ մեկ միլիոն ցուցանմուշ, որից տուժել է 40.000-ը։ Մոտ 900.000 ցուցանմուշ է ունեցել Գրականության, թատրոնի ու երաժշտության թանգարանը։ Դրանցից ջրից տուժել է 20.000 ցուցանմուշ։
2015 թվականի դեկտեմբերին ավարտվել են ամրոցի վերանորոգման աշխատանքները։ Վերականգնման համար ծախսվել է 34.2 միլիոն եվրո։ 2016 թվականի օգոստոսի 22-ին Լատվիայի նախագահ Ռայմոնդս Վեյոնիսի հրամանով վերսկսվել են ամրոցի շինրարական աշխատանքները[7]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Latvijas Vēstnesis (լատիշ.) — Latvijas Vēstnesis, 1993.
- ↑ 2,0 2,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ Узник Рижского замка
- ↑ Президент: пожар в Рижском замке — национальное бедствие
- ↑ Резиденция президента Латвии пострадала от пожара BBC; 21 июня 2013 г.]
- ↑ Пожар в Рижском замке: выгорело 3200 квадратных метров, пострадал пожарный DELFI, 21 июня 2013
- ↑ Президентский переезд: Раймондс Вейонис начал работу в Рижском замке
Գրականություն խմբագրել
- Рига: Энциклопедия = Enciklopēdija «Rīga» / Гл. ред. П. П. Еран. — 1-е изд.. — Рига: Главная редакция энциклопедий, 1989. — С. 627—628. — 60 000 экз. — ISBN 5-89960-002-0
- Прибалтийские русские: история в памятниках культуры. Рига: Институт европейских исследований, 2010. Ред. А. В. Гапоненко, 736 с. ISBN 978-9934-8113-2-6 — стр. 56-60
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիգայի ամրոց» հոդվածին։ |