Ռաքել Դինք (1959, Սիլոփի, Շըրնաքի մարզ, Թուրքիա), պոլսահայ իրավապաշտպան[2] և Հրանտ Դինք հիմնադրամի ղեկավար։ Սերում է Գզիրայում հաստատված հայկական Վարդո գերդաստանից[3]։

Ռաքել Դինք
Ծնվել է1959
ԾննդավայրՍիլոփի, Շըրնաքի մարզ, Թուրքիա
Քաղաքացիություն Թուրքիա
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունիրավապաշտպան
ԱմուսինՀրանտ Դինք[1]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԵրեխաներԱրաթ Դինք

2007 թվականի հունվարի 19-ին սպանված պոլսահայ լրագրող և իրավապաշտպան Հրանտ Դինքի այրին է[2]։

Մեծացել է Թուզլայի հայկական «Քամփ Արմեն» մանկատանը և երկար տարիներ եղել է որպես ճամբարի մենեջեր։ Հրանտ Դինքի սպանությունից հետո ներգրավվել է իրավապաշտպան գործունեության մեջ և 2007 թվականից զբաղեցնում է Հրանտ Դինք հիմնադրամի ղեկավարի պաշտոնը[4]։

Կենսագրություն

խմբագրել

Ռաքել Դինքը ծնվել է 1959 թվականին Սիլոփիում[5], Սիյամենթի (Վարդանյան) և Դելալի ընտանիքում։ Ռաքելը Վարթո ցեղի ցեղապետի երկրորդ զավակն է[2][5]։ Ռաքելի պապը` Վարդանը, որի անունից էլ ծագում է ցեղախմբի անունը, վանեցի է եղել։ Խուսափելով ջարդերից` Վարդանը հարազատների հետ հաստատվել է Թուրքիայի, Սիրիայի և Իրաքի սահմանին գտնվող Ջուդի լեռան լանջերին։ Գոյությունը պահպանելու համար գերդաստանը թաքնվել է լեռան խոռոչներից մեկում[2][5][6]։ Գերդաստանը կոտորածից փրկվել է արաբական Թայան ցեղախմբի օգնությամբ։

Ռաքելը ընտանիքի վեց երեխաներից երկրորդն է եղել։ Ութ տարեկանում հիվանդության պատճառով կորցրել է մորը։ Հայրը կրկին է ամուսնացել և ունեցել ևս յոթ զավակ։ Ընտանիքում ո՛չ հայերեն են իմացել, ո՛չ թուրքերեն, խոսել են միայն քրդերեն։ Նրանց հիմնական զբաղմունքը գյուղատնտեսությունն է եղել[6]։

Երբ Ռաքելն ութ ու կես տարեկան է եղել, Պոլսի Հայոց պատրիարք Շնորհք սրբազանի նախաձեռնությամբ նրանց գյուղ են այցելել հոգևորականներ` փնտրելու ցեղասպանությունից մազապուրծ հայերին և մյուս քրիստոնյաներին։ Այդ խմբի մեջ են եղել նաև Հայ բողոքական եկեղեցու ներկայացուցիչներ Հրանտ Գյուզելյանն ու Օրհան Յունքեշը, որոնք մի խումբ տեղացի հայ երեխաների տեղափոխել են Ստամբուլ` կրթություն տալու նպատակով։ Երեխաների երկրորդ խմբի մեջ է եղել նաև Ռաքել Դինքը՝ երկու եղբայրների հետ։ Ստամբուլում խումբը կանգ է առել Թուզլայի «Քամփ Արմեն» հայ երեխաների ճամբարում, որտեղ մի քիչ հայերեն և թուրքերեն է սովորել։ Այնուհետև Ռաքելը տեղափոխվել է Գետիկ փաշայի հայկական եկեղեցու գիշերօթիկ դպրոց` կանոնավոր կրթություն ստանալու, իսկ ամառներն անցկացրել «Քամփ Արմեն» ճամբարում։ Հետագայում ստիպված Ստամբուլ են տեղափոխվել Ռաքելի հայրն ու ազգականները[7], քանի որ Թուրքիայի հարավարևելյան շրջաններում քրիստոնյաները բռնությունների են ենթարկվել[8]։

Հրանտ Դինքին Ռաքելը հանդիպել է «Քամփ Արմեն»-ում, ով ամառները այնտեղ է անցկացրել, իսկ դասերի ժամանակ ապրել է Գետիկ փաշայի գիշերօթիկում։ 1977 թվականի ապրիլի 23-ին նրանք պսակադրվել են։ Զույգն ունեցել է երեք երեխա` Դելալ, Արաթ և Սերան։

«Քամփ Արմեն» ճամբարի հիմնադիր Հրանտ Գյուզելյանի ձերբակալությունից (պետությունը նրան մեղադրել է ճամբարում ահաբեկիչներ պատրաստելու մեջ) հետո Հրանտ և Ռաքել Դինքերը ստանձնել են ճամբարի խնամակալությունը մինչև 1983 թվականը[2][9], երբ պետությունը վերջնականապես փակել է ճամբարն ու հայ համայնքից խլել սեփականության իրավունքը (2015 թվականին ճամբարի տարածքի սեփականատերը որոշել է քանդել ճամբարի շենքը, սակայն Պոլսում բնակվող հայ երիտասարդների ու համախոհների ջանքերով 175 օր տևած պայքարից հետո ճամբարը վերադարձվել է հայկական համայնքին)։

Նրա ամուսինը՝ Հրանտ Դինքը, սպանվել է 2007 թվականի հունվարի 19-ին՝ «Ակոս»-ի գրասենյակ վերադառնալիս[10]։ 2007 թվականի հունվարի 23-ին տեղի է ունեցել Հրանտ Դինքի հուղարկավորությունը, որին ներկա են գտնվել մեծ թվով մարդիկ[11]։ Արարողությանը ելույթ է ունեցել նաև Ռաքել Դինքը[12]։

Ռաքել Դինքը Հրանտ Դինք հիմնադրամի նախագահն է, որը ստեղծվել է 2007 թվականին[13][14]։

Ավելի ուշ նա հայտնի է դարձել ամուսնու հուղարկավորության ժամանակ իր ելույթով[7][15]։

  Ով Տեր, ես քո զավակն եմ, ես ու ամուսինս իրար շատ էինք սիրում, այս սերը պետք է ցոլացնեմ։ Ասացի` պիտի ջանամ Թուրքիայի մեջ եղած անիրավությունները բացատրեմ։  

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. https://auroraprize.com/fr/stories/detail/premium/9123/rakel-dink
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Rakel Dink». alumni.sabanciuniv.edu (Turkish). Sabancı University. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  3. «Kumkapı'da balıkçı sepetinde bulundu, yetimhaneye verildi 'Dilim giderim dese de adımlarım gitmek istemiyor' derdi». Radikal (Turkish). radikal.com.tr. 2007 թ․ հունվարի 20. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. «Kurumsal Yapı». www.hrantdink.org. Hrant Dink Foundation website. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  5. 5,0 5,1 5,2 «Acı acı ağlıyorum». Cumhuriyet (Turkish). cumhuriyet.com.tr. 2015 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  6. 6,0 6,1 Ռաքել Դինք
  7. 7,0 7,1 «Erguvanlarla başlamıştı bu büyük aşk bir caninin kurşunuyla yarım kaldı». Hürriyet (Turkish). hurriyet.com.tr. 2007 թ․ հունվարի 28. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. «Rakel Dink: Karanlığın başı devlet anlayışı». ntv.com.tr. Ntv.com.tr. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  9. «Tuzla Ermeni Çocuk Kampının İzleri». Bianet]publisher=bianet.org (Turkish). 2001 թ․ փետրվարի 7. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. «Gazeteci Hrant Dink silahlı saldırıda öldü». Hürriyet (Turkish). hurriyet.com.tr. 2007 թ․ հունվարի 19. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  11. «Türkiye Evladını Böyle Uğurladı». www.gazetevatan.com. Vatan. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  12. «Dink'i on binler uğurladı». BBC Türkçe (Turkish). bbc.co.uk. 2007 թ․ հունվարի 23. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  13. «Sınırların ötesinde» (PDF). armtr-beyondborders.org. Ermenistan-Türkiye Normalleşme Süreci Destek Programı. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  14. «Hrant Dink Ödülü bu akşam sahiplerini buluyor». T24 (Turkish). t24.com.tr. 2016 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  15. «Bebekten katil yaratmak...». Hürriyet (Turkish). hurriyet.com.tr. 2007 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)