Ջրահարսը (քանդակ)

Ջրահարսը;
տեսակ	արձան
քանդակագործ	Էդվարդ Էրիքսեն
տարի	1913
բարձրություն	125 սանտիմետր
ժանր	նյու և հանրային արվեստ
նյութ	բրոնզ
գտնվելու վայր	Langelinie?
քաղաք	Կոպենհագեն
պատվիրատու	Carl Jacobsen?
	պատկերված են
	կայք
	Statue of the Little Mermaid (Copenhagen) Վիքիպահեստում

Ջրահարսը (դան․՝ Den Lille Havfrue, բառացի` ծովային օրիորդ), Հանս Քրիստիան Անդերսենի «Ջրահարսը» հեքիաթի կերպարը ներկայացնող քանդակ։ Տեղադրված է Կոպենհագենի ծովափին։ Քանդակն ունի 1.25 մ բարձրություն և 175 կգ քաշ։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ջրահարսը (այլ կիրառումներ)

Ստեղծման պատմությունԽմբագրել

Քանդակը կերտել է դանիացի քանդակագործ Էդվարդ Էրիքսենը։ Այն բացվել է 1913 թվականի օգոստոսի 23-ին։

Քանդակը պատրաստվել է «Carlsberg» գարեջրի ընկերության հիմնադրի որդու` Կառլ Յակոբսենի պատվերով, ով հիացած էր Դանիայի աքայական թատրոնում «Ջրահարսը» հեքիաթի մոտիվներով բալետի բեմադրությամբ։ Նա խնդրել էր բալետի առաջնակարգ պարուհի Էլեն Փրայսին բնորդ լինել քանդակի համար։ Սակայն պարուհին հրաժարվել է մերկ բնորդ լինելուց, իսկ քանդակագործը պատկերել է պարուհու գլուխը ջրահարսի գլխի փոխարեն։ Կերպարի համար բնորդ է ծառայել քանդակագործի կինը` Էլինե Էրիքսենը^[1]^[2]։

ԿրկնօրինակներԽմբագրել

Ջրահարսի արձանը Վանկուվերում

Ջրահարսը դարձել է Կոպենհագենի ամենաճանաչելի խորհրդանիշերից մեկը` մեծ հռչակ վայելելով զբոսաշրջիկների շրջանում։ Դրա ապացույցն է այն հանգամանքը, որ քանդակի կրկնօրինակները տեղադրված են աշխարհի շատ քաղաքներում` Ամստերդամում, Փարիզում, Հռոմում, Տոկիոյում, Սիդնեյում, Վանկուվերում, Սարատովում^[3]։

Քանդակի հեղինակային իրավունքի ժամկետը չի սպառվել, այդ պատճառով էլ 1959 թվականին մահացած քանդակագործի հետնորդները պնդում են, որ քանդակի պատկերներն ու կրկնօրինակները օգտագործելու համար պետք է գումար վճարեն^[4]։

Վանդալիզմի դրսևորումներԽմբագրել

Արձանի հանդեպ վանդալիզմի մի շարք դեպքեր են գրանցվել` սկսած 1960-ական թվականներից, ամեն անգամ, սակայն, արձանը վերականգնվել է։

24 ապրիլի, 1964 - քանդակի գլուխը սղոցվել և գողացվել է սիտուացիոնիստական նկարիչների կողմից^[5]։ Գլուխն այդպես էլ չի հայտնաբերվել, սակայն քանդակը վերականգնվել է։
22 հուլիսի, 1984 - սղոցվել է աջ ձեռքը։ Ձեռքը վերադարձվել է երկու օրից, վանդալները եղել են երկու դեռահասներ։
1990 - գլուխը առևանգելու հերթական փորձն է կատարվել, սակայն ձախողվել է` վզին թողնելով 18 սմ-ոց կտրվածք։
6 հունվարի, 1998 - քանդակը կրկին գլխատվել է։ Մեղավորները չեն հայտնաբերվել, սակայն գլուխը վերադարձրել են` թողնելով հեռուստակայանի մոտ։ Փետրվարի 4-ին գլուխը վերականգնվել է։
Քանդակը մի քանի անգամ ներկել են կարմիր ներկով, 1961 թվականին նկարել են կրծկալ։
2004 թվականին քանդակը փաթաթել են փարաջայով` ի նշան Թուրքիայի` Եվրամիություն մտնելու բողոքի։
8 մարտի, 2006 - քանդակը ներկել են կանաչ գույնով` պատվանդանին թողնելով «մարտի 8» գրությունը։
3 մարտի, 2007 - վանդալները կրկին ներկել են քանդակը։
20 մայիսի, 2007 - արձանին հագցրել են փարաջա և հիջաբ։

2007 թվականին Կոպենհագենի իշխանությունները հայտարարել են, որ արձանը կարող է տեղափոխվել նավահանգստի խորքը` հետագայում վանդալիզմի նման դրսևորումներից և զբոսաշրջիկների` քանդակի վրա բարձրանալուց խուսափելու համար։

Ջրահարսի ճամփորդությունըԽմբագրել

2010 թվականին քանդակն առաջին անգամ մի քանի ամսով լքել է Կոպենհագենը` ներկայացվելով Շանհայի համաշխարհային ցուցահանդեսի` մանուկների համար նախատեսված տաղավարում։ Վանդալիզմից խուսափելու համար քանդակի ճամփորդության ուղերթը գաղտնի է պահվել, իսկ ցուցահանդեսում խիստ հսկողություն է սահմանվել։ Քանդակի բացակայության ժամանակ նրա տեղում տեսապատկեր են ապահովել, որ մշակել էր չինացի նկարիչ, արվեստագետ Այ Վեյվեյը։