Պանագիա Խալկեոն
Պանագիա Խալկեոն (հուն․՝ Παναγία τῶν Χαλϰέων՝ մետաղագործների Աստվածամայր), խաչա-գմբեթային եկեղեցի՝ նվիրված Աստվածածնին Սալոնիկ քաղաքում։ 1998 թվականին վաղ քրիստոնեական և բյուզանդական հուշարձանների կազմում Սալոնիկը ներառվեց Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում։
| Պանագիա Խալկեոն (հուն․՝ Παναγία τῶν Χαλϰέων | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | Խաչագմբեթային վանք |
| Երկիր |  Հունաստան |
| Տեղագրություն | Սալոնիկ |
| Դավանանք | Ուղղափառ |
| Թեմ | ֆեսալոնիկական |
| Հիմնական ամսաթվերը | 11-րդ դար |
| Մասն է | Paleochristian and Byzantine monuments of Thessaloniki? |
| Ժառանգության կարգավիճակ | գրանցված հնագիտական տարածք Հունաստանում և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս |
| Նվիրված | Մարիամ Աստվածածին |
| Հիմնադիր | Քրիստոֆոր |
| Ճարտարապետական ոճ | բյուզանդական ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված | 11-րդ դար |
| Մակերես | 0,249 հեկտար |
 | |
 | |
 Church of Panagia Chalkeon, Thessaloniki Վիքիպահեստում | |
Ստեղծման պատմություն
խմբագրելԵկեղեցու ստեղծման մասին պատմում է տաճարի արևմտյան գլխավոր դարպասների վրայի արձանագրությունը։ Այն հաղորդում է․ «Այս վայրը, որը նախկինում պղծվել էր, նվիրվել է Աստվածամոր տաճարին ամենահռչակավոր թագավորական աստիճանավորի և Լոնգոբարդիայի կառավարչի՝ Քրիստոֆորի, իր կնոջ՝ Մարիայի և երեխաների՝ Նիկիֆորի և Աննայի կողմից 6537 թվականին սեպտեմբերին՝ աշխարհի արարչագործությունից հետո»[1]։ Նույն եկեղեցու արձանագրությունները հավելյալ հաղորդում են, որ եկեղեցին կառուցվել է Քրիստոֆորի կողմից, իր և հարազատների համար, «փրկության և մեղքերի թողության համար»։ Քրիստոֆորի շիրիմը գտնվում է տաճարի հյուսիսային պատի մոտ, մի փոքր դուրս ցցված նրանից[2]։
Աշխարհի ստեղծումից հետո 6537 տարեթիվը համարժեք է 1028 թվականին (ըստ բյուզանդական ժամանակագրության) կամ 1044 թվականին (ըստ ալեքսանդրյան ժամանակագրության)։ Հետախույզները համարում են, որ եկեղեցու կառուցման առավել ճշգրիտ թվական է համարվում 1028 թվականը։
Եկեղեցին վերածվել է մզկիթի 1430 թվականին, և նրան տրվել է Կազանտզիլար դզամի անվանումը, քանի որ այն գտնվում էր պղնձի արհեստանոցների տարածաշրջանում։ Դրանից էլ գալիս է եկեղեցու այժմյան՝ Խալկեոն անվանումը[3][4]։
Ճարտարապետական առանձնահատկությունները
խմբագրել
Եկեղեցին կառուցված է դեկորատիվ տպավորություն ստեղծող աղյուսից (մեծաքանակ սլաքաձև կամարները վանքը շրջապատում են ատամնավոր ժապավենները)։ Վանքը չունի պատկերասրահ, գմբեթը հենված է վանքի քառակուսաձև կենտրոնական հատվածի չորս սյուների վրա։ Խորանի հատավածը ունի երեք աբսիդ (զոհասեղան, խորան, ավանդատուն)։ Արևմտյան մասում վանքն ունի նավ, որը միանում է վանքի հիմնական մասին երեք դարպասներով։ Նավին մոտ է գտնվում ավելի ուշ կառուցված պատկերասրահը[5]։
Մինչև 1934 թվականը եկեղեցին մինչև հորիզոնական քարային գոտին ծածկված էր հողով։ Պեղումներ կատարել է պրոֆեսոր Դիմիտրի Եվանգելիդիսը, ով վերականգնողական աշխատանքների սկզբում տաճարին տվեց իր նախասկզբնական տեսքը։
Ներքին կահավորում
խմբագրելՏաճարում գտնվում են իր կառուցման ժամանակների վատ պահպանված ֆրեսկոներ։ Գմբեթը զարդարված է Հիսուսի Համբարձման ֆրեսկոյով․ Քրիստոսի պատկերի շուրջը տեղակայված է Աստվածածինը՝ շրջապատված երկու հրեշտակներով, ինչպես նաև տասներկու առաքյալներով։ Գմբեթի թմբուկի[Ն 1] պատերից ներքև կան աստվածաշնչյան մարգարեների պատկերները՝ ձեռքերում թուղթ, որոնց վրա գրված են նրանց նախագուշակումները Հիսուս Քրիստոսի վերաբերյալ։
Խորանի հատվածը զարդարված է Խորհրդավոր ընթրիքի, Սուրբ Ծննդյան, Տյառնընդառաջի և Աստվածածնի վերափոխման տեսարանների ֆրեսկոներով։ Նավում հիմնական ֆրեսկո համարվում է Երկրորդ Գալստյան կոմպոզիցիան։
Ճարտարապետական զարդարանքներից պահպանվել են միայն գմբեթը պահող չորս սյուների խորաքանդակներով և խաչերով զարդարված խոյակները։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Tsitouridou, Anna. (1985). The Church of the Panagia Chalkeon. Thessaloniki: Institute for Balkan Studies. p. 10.
- ↑ Kazhdan, Alexander, ed. (1991), Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, p. 1569, ISBN 978-0-19-504652-6
- ↑ Tsitouridou, Anna. The Church of the Panagia Chalkeon. p. 7.
- ↑ "Panagia Chalkeon - Thessaloniki, Greece". www.sacred-destinations.com. Retrieved 2017-03-17.
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Παναγία των Χαλκέων, Θεσσαλονίκη». odysseus.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2016.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
|
ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 456 ռուս.. • անգլ.. • ֆր. |
Գրականություն
խմբագրել- Папахатзис Н. Памятники Салоник. ISBN 960-7964-05-5
Նշումներ
խմբագրել- ↑ գմբեթը պահող հիմք