Չանդրիկա Կումարատունգա
Չանդրիկա Բանդարանաիկե Կումարատունգա (սինգ․՝ චන්ද්රිකා බන්ඩාරනායක කුමාරතුංග, հունիսի 29, 1945[1][2][3][…], Կոլոմբո, Շրի Լանկա), Շրի Լանկայի վարչապետ 1994 թվականին, Շրի Լանկայի նախագահ 1994-2005 թվականներին, Շրի Լանկայի Ազատության կուսակցության առաջնորդ[4]։
| Չանդրիկա Կումարատունգա | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Ազատության կուսակցություն |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Փարիզի քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտ և Քաղաքականության հետազոտությունների ինստիտուտ Դեքս |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ |
| Դավանանք | բուդդայականություն |
| Ծննդյան օր | հունիսի 29, 1945[1][2][3][…] (78 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Կոլոմբո, Շրի Լանկա |
| Քաղաքացիություն |  Շրի Լանկա
|
| Հայր | Սոլոմոն Բանդարանաիկե |
| Մայր | Սիրիմավո Բանդարանաիկե |
| Ամուսին | Vijaya Kumaranatunga? |
| Ինքնագիր | 
|
| Պարգևներ |
 |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1945 թվականի հունիսի 29-ին Կոլոմբոյում։ Նրա հայրը՝ Սոլոմոն Բանդարանաիկեն, եղել է Շրի Լանկայի Ազատության կուսակցության (ՊՍՇԼ) հիմնադիրը և վարչապետը 1956-1959 թվականներին, մայրը՝ Սիրիմավո Բանդարանաիկեն, եղել է աշխարհում առաջին կին վարչապետը[5][6]։
Կումարատունգան միջնակարգ կրթությունը ստացել է Կոլոմբոյի վանական դպրոցում, այնուհետև հինգ տարի քաղաքագիտություն է սովորել Փարիզի համալսարանում[7]։ Երկար ժամանակ նա գտնվել է մոր հովանու ներքո։ Ամուսնանալով Վիջայա Կումարատունգի հետ՝ հիմնել է Շրի Լանկայի Ժողովրդական կուսակցությունը, իսկ 1988 թվականին թամիլական ահաբեկչի կողմից նրա սպանությունից հետո գլխավորել է այն։ 1994 թվականին Ժողովրդական կուսակցությունը հաղթանակ է տարել խորհրդարանական ընտրություններում, և Կումարատունգան դարձել է վարչապետ։ Նույն թվականի աշնանը տեղի ունեցած արտահերթ նախագահական ընտրություններում Կումարատունգան հաղթանակ է տարել[8][9]։
Նախագահություն խմբագրել
Չնայած Թամիլ Իլամի ազատագրման վագրերի (ԹԻԱՎ) հետ բանակցային գործընթացն ակտիվացնելու խոստումներին, իրականում Կումարատունգան խստացրել էր իր քաղաքականությունը թամիլների նկատմամբ[10]։ 2000 թվականի նախագահական ընտրություններից մեկ օր առաջ Կումարատունգայի դեմ մահափորձ է կատարվել, որից նա հրաշքով է ողջ մնացել, բայց դա նաև օգնել է նրան հաղթել իր գլխավոր մրցակցին՝ Ռանիլ Վիկրամասինգեին[11][12]։ Նա հաշվեհարդար է տեսել նույն թվականի հոկտեմբերին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում՝ հաղթանակ տանելով ընդդիմադիր Միացյալ ազգային կուսակցությանը։ Վիկրամասինգեի կառավարությունը երկխոսություն է հաստատել ԹԻԱՎ-ի հետ, ինչը դժգոհացրել է Կումարատունգային, որն ի վերջո հայտարարել է արտակարգ դրություն և նշանակել արտահերթ ընտրություններ։ Արդյունքում, նախագահի ժողովրդական կուսակցությունը, սինհալական «Ձախեր» ազգայնական Ջանատա Վիմուկթի Պերամունա կուսակցության հետ կոալիցիայում, ձայների մեծամասնություն է հավաքել խորհրդարանում, իսկ կառավարությունը գլխավորել է Կումարատունգայի հովանավորյալ Մահինդա Ռաջապաքսան[13]։
2005 թվականին երկրի քաղաքական իրավիճակը կրկին բարդացել է՝ ժողովրդական կուսակցության դիրքորոշումները ցրվել են 2004 թվականի դեկտեմբերի 26-ի ավերիչ ցունամիից հետո Շրի Լանկային տրամադրված միջազգային օգնության բաժանման հարցում։ «DVP»-ն կտրականապես դեմ է եղել, որ ԹԻԱՎ-ը տնօրինի միջոցների բաշխումը թամիլներով բնակեցված շրջաններում, և արդյունքում իշխող կոալիցիան փլուզվել է, իսկ օգնության բաժանման մասին համաձայնագիրը չեղարկվել է Գերագույն դատարանի կողմից։ Ավելին՝ 2005 թվականի օգոստոսին։ Երկրի Գերագույն դատարանը որոշում է կայացրել, որ Կումարատունգայի երկրորդ նախագահական ժամկետն ավարտվում է 2005-ի դեկտեմբերին (և ոչ թե 2006-ին, ինչպես պնդել է Կումարատունգան՝ վկայակոչելով, որ նախորդ նախագահական ընտրությունները տեղի են ունեցել ժամկետից մեկ տարի շուտ)։ Չնայած ներքին քաղաքականության մի շարք կարևոր հարցերի շուրջ տարաձայնություններին, ընտրություններում Չ․ Կումարատունգին աջակցել է Մահինդա Ռաջապաքսեն, որն ի վերջո հաղթանակ է տարել[14]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ «Profile: Chandrika Kumaratunga». bbc.co.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
- ↑ «Chandrika Bandaranaike Kumaratunga». britannica.com. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
- ↑ «Chandrika Bandaranaike Kumaratunga | 1st Female President of Sri Lanka | Britannica». www.britannica.com (անգլերեն). 2023 թ․ հունիսի 25. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Former President Chandrika Kumaratunga, Chairperson of the Office for National Unity and Reconciliation addresses the High Level Thematic Debate on UN, Peace & Security». un.int. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
- ↑ «Chandrika awarded France's Highest National Honour». dailynews.lk. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 23-ին.
- ↑ «Prime Ministers». parliament.lk. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
- ↑ Schaffer, Howard B. (May 1995). «The Sri Lankan Elections of 1994: The Chandrika Factor». Asian Survey. 35 (5): 409–425. doi:10.2307/2645745. JSTOR 2645745.
- ↑ «BBC News – SOUTH ASIA – Kumaratunga re-elected in Sri Lanka». news.bbc.co.uk. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
- ↑ Ltd., Information Laboratories (Pvt.). «The Sunday Times News/Comment Section». www.sundaytimes.lk. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
- ↑ «Kumaratunga Interview». Time Asia. 2004 թ․ մարտի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ ապրիլի 4-ին.
- ↑ «Chandrika Kumaratunga, The Most Powerful Women - Forbes.com». www.forbes.com. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 7-ին.