Շաոգուան
Շաոգուան (չինարեն՝ 韶关, փինյին Sháoguān), քաղաքային շրջան չինական Գուանդուն նահանգում։ Անվանումը նշանակում է «Շաոչժոուի քաղաքամուտ» և կապված է այն բանի հետ, որ այդ վայրերում մոտ մեկուկես հազար տարի գոյություն են ունեցել «Շաոչժոու» անվանմամբ («Շաոչժոուի մարզ», «Շաոչժոուի շրջան», «Շաոչժոուի վարչություն») վարչական միավորումներ, որոնց տարածքներում՝ ներքին մաքսային պահակակետերում, հավաքում էին ժամանակակից Գուանդուն և Հունան նահանգների տարածքների միջև ջրային ճանապարհով ճանապարհորդող առևտրականների հարկերը։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Շաոգուան | ||
| չինարեն՝ 韶关市 | ||
 | ||
| Երկիր |  Չինաստան | |
| Ներքին բաժանում | Wujiang District?, Zhenjiang District?, Qujiang District?, Shixing County?, Renhua County?, Wengyuan County?, Ruyuan Yao Autonomous County?, Xinfeng County?, Lechang? և Nanxiong? | |
| Մակերես | 18 412,53 կմ² | |
| ԲԾՄ | 59 մետր | |
| Բնակչություն | ▼2 855 131 մարդ (2020)[1] | |
| Ժամային գոտի | UTC+8 | |
| Հեռախոսային կոդ | 751 | |
| Փոստային դասիչ | 512000 | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | 粤F | |
| Պաշտոնական կայք | sg.gov.cn | |
| ||
Պատմություն խմբագրել
Հարավային և Հյուսիսային դինաստիաների դարաշրջանում, երբ այդ վայրերը գտնվում էին Լյան կայսրության կազմում, 6–րդ դարի կեսերին կազմավորվել է Դունհենի մարզը (东衡州), որի իշխանությունները տեղավորվել են Ցյույցզիյան գավառում։ Սույ Դունհեսացու կայսրությունում չինական հողերի միավորումից հետո մարզը 589 թվականին վերանվանվել է Շաոչժոուի մարզ (韶州)։ Սույ կայսրությունը Տան կայսրությամբ փոխարինվելուց հետո Շաոչժոուի մարզը 621 թվականին կրկին դարձել է Դունհենի մարզ, սակայն արդեն 627 թվականին կրկին վերանվանվել է Շաոչժոուի մարզ։ 742 թվականին վերանավանվել է Շիսինսի շրջան (始兴郡), սակայն արդեն 758 թվականին կրկին դարձել է Շաոչժոուի մարզ։
5 դինաստիայի և 10 թագավորությունների դարաշրջանում՝ 920 թվականին, երբ այս հողերը գտնվում էին Հարավային Հան պետության կազմում, Չժենչան գավառում տեղավորվել են նոր Սյունչժոուի մարզի (雄州) իշխանությունները, որի կազմի մեջ են մտել Չժենչան և Շիսին գավառները։ Սուն կայսրության կազմի մեջ չինական հողերի միավորումից հետո, կապված այն բանի հետ, որ ժամանակակից Հեյբեյ նահանգի տարածքներում արդեն կար Սյունչժոուի շրջանը, տվյալ շրջանը վերանվնավել է Նանսյունի շրջան (南雄州)։ 1021 թվականին անվանումների վրա տաբուի կիրառումը պայմանավորված էր նրանով, որ «չժեն» հիերոգլիֆը կարդացվում էր հենց այնպես, ինչպես հիերոգլիֆը, որով պարզապես գրվում էր գահ բարձրացած Չժաո Չժենյայի անհատական անունը, Չժենչան գավառը վերանվանվել է Բաոչան (保昌县)։
Մոնղոլների նվաճումից և Յուանի կայսրության հիմնադրումից հետո 1278 թվականին Շաոչժոուի մարզը վերափոխվել է Շաոչժոուի շրջանի (韶州,), իսկ Նանսյունի մարզը՝ Նանսյունի շրջանի (南雄 路): Մոնղոլական կառավարության տապալումից և Մինգ կայսրության հիմնադրումից հետո «շրջանները» վերանվանվել են «կառավարություններ», այսպես, 1368 թվականին ստեղծվել են Շաոչժոուի (韶州 府) և Նանսյունի կառավարությունները (南雄 府): 1569 թվականին Հեյուան, Ինդե և Վենյուան շրջանների խաչմերուկում ստեղծվել է Չանին գավառը (长宁 县): Ցին կայսրության օրոք` 1807 թվականին, Նանսյունի կառավարության կարգավիճակը փոքր-ինչ իջեցվել է և դարձել է Նանսյունի ուղղակիորեն կառավարվող մարզ (南雄 直隶 州). միաժամանակ լուծարվել է Բաոչանգ շրջանը, իսկ նրա տարածքն անցել է տարածաշրջանային իշխանությունների անմիջական հսկողության տակ։ Չինաստանում Սինհայական հեղափոխությունից հետո իրականացվել է վարչական բաժանման կառուցվածքի բարեփոխում, որի ընթացքում վերացվել են նահանգներն ու կառավարությունները և, հետևաբար, 1912 թվականին կազմալուծվել է Շաոժոյի կառավարությունը, իսկ տարածքները, որոնք մինչ այդ ուղղակիորեն ենթակա էին Նանսյունի շրջանի իշխանություններին, դարձել են Նանսյունի գավառի մաս (雄县): Քանի որ պարզվել է, որ «Չանին» անունով գավառներ գոյություն ունեն մի քանի այլ նահանգներում, 1914 թվականին Գուանդուն նահանգի Չանին շրջանը անվանափոխվել է Սինֆենի։
Ճապոնիայի հետ պատերազմի ընթացքում Շաոուգուանում 1943-1945 թվականներին տեղակայված էր Գուանդուն նահանգի գոմինդանական կառավարությունը։
Այս վայրերը կոմունիստական զորքերը գրավել են քաղաքացիական պատերազմի վերջին փուլում՝ 1949 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին։ 1949 թվականի նոյեմբերին Ցուիցզյանի շրջանի քաղաքաշինական հատվածը բաժանվել է Շաոգուան առանձին քաղաքի։
1950 թվականին ստեղծվել է Պեկինի հատուկ շրջանը (北江 专区), որը բաղկացած էր Շաոգուան քաղաքից և 16 նահանգներից։ Նույն թվականին Շաոգուանը դուրս է եկել հատուկ շրջանի կարգավիճակից՝ դառնալով գավառական ենթակայությամբ քաղաք, իսկ Սինֆեն գավառը 1951 թվականին վերափոխվել է Դունցզյանի հատուկ շրջանի (东江专区):
1952 թվականին Բեյցզյանի Հատուկ շրջանը կազմալուծվել է և կազվավորվել է Հուբեյ վարչական շրջանը (粤北行政区), որը կազմված էր Շաոգուան քաղաքից և 19 գավառներից։ 1955 թվականի վերջին Հուբեյ վարչական շրջանի լուծարման վերաբերյալ որոշում է կայացվել, և 1956 թվականին ստեղծվել է Շաոգուան Հատուկ շրջանը (韶关专区), որը կազմված էր 15 գավառներից և 2 ինքնավար շրջանից (Շաոգուան քաղաքը Հատուկ շրջանի իշխանությունների նստավայրն էր, բայց ինքն ուղղակիորեն ենթակա էր նահանգային իշխանություններին)։ 1958 թվականին Շաոգուան քաղաքի կարգավիճակը իջեցվել է, ինչպես նաև այն մտել է Հատուկ շրջանի կազմի մեջ։ 1959 թվականին մի շարք շրջանների միավորման պատճառով ստեղծվել է վարչական միավորների միավորում, բայց հաջորդ տարի այդ որոշումները չեղարկվել են։
1963 թվականի հոկտեմբերին Չինաստանի ժողովրդավարական Հանրապետության Պետական խորհրդի հրամանագրով Ժուան-Ռաո ինքնավար գավառը առանձնացվել է Լեչան շրջանից։
1970 թվականին Շաոգուանի Հատուկ շրջանը վերանվանվել է Շաոգուանի շրջանի (韶关地区):
1975 թվականին Շաոգուան քաղաքը կրկին դուրս է եկել վարչաշրջանից և անմիջապես ենթարկվել գավառական իշխանություններին. Ցյուիցզյան գավառը հանվել է վարչաշրջանի կազմից և ենթարկվել Շաոգուանի իշխանություններին, Սինֆեն գավառը անցել է Գուանչժոուի իշխանությունների իրավասության տակ։
1983 թվականին Շաոգուան շրջանը և Շաոգուան քաղաքը կազմալուծվել են և ստեղծվել է Շաոգուան քաղաքային շրջանը, նախկին Շաոգուան քաղաքի տարածքում ստեղծվել են Բեյցզյան (北江 区), Չժենցզյան և Ուցզյան շրջանները։
1988 թվականի հունվարի 1-ից Սինֆենի կոմսությունը Գուանչժոուի իշխանությունների իրավասությունից անցել է Շաոգուան քաղաքային շրջանին։
Վարչական բաժանում խմբագրել
Շաուգուան քաղաքային շրջանը բաժանված է 3 շրջանի, 2 քաղաքային գավառի, 4 գավառի և 1 ինքնավար վարչաշրջանի.
| Քարտեզ | |||
|---|---|---|---|
| Կարգավիճակ | Անվանում | Հիերոգլիֆներ | Փինյին |
| Շրջան | Ուցզյան | 武江区 | Wǔjiāng qū |
| Շրջան | Չժեցզյան | 武江区 | Zhēnjiāng qū |
| Շրջան | Ցյունցզյան | 曲江区 | Qǔjiāng qū |
| Քաղաքային գավառ | Լեչան | 乐昌市 | Lèchāng shì |
| Քաղաքային գավառ | Նանսյուն | 南雄市 | Nánxióng shì |
| Գավառ | Շիսին | 始兴县 | Shǐxīng xiàn |
| Գավառ | Ժենհուա | 仁化县 | Rénhuà xiàn |
| Գավառ | Վենյուան | 翁源县 | Wēngyuán xiàn |
| Գավառ | Սինֆեն | 新丰县 | Xīnfēng xiàn |
| Վարչաշրջան | Ժույան-Ռոսկի | 乳源瑶族
自治县 |
Rǔyuán Yáozú
zìzhìxiàn |
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
Ցյուզյան շրջանում գտնվում է Նանհուա բուդդայական տաճար, որտեղ հանգչում են Չան բուդդիզմի 6-րդ պատրիարք Հուեինենի աճյունը։
Հուինենի զմռսված մարմինը նկատել է ճիզվիտ Մատեո Ռիչին, որը 1589 թվականին այցելել է Նանհուա տաճար և եվրոպացի ընթերցողներին պատմել Չան պատրիարքի մասին (Ռիչին նրան անվանում է Լուսո, այսինքն ՝ Լյուզու, չին․՝ 六祖, փինյին՝ Liùzǔ՝ «Վեցերորդ պատրիարք»), նույն է, ինչ քրիստոնյա ճգնավորը[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ ՉԺՀ յոթերորդ ազգային մարդահամար
- ↑ Христианская кампания в Китае[en] suscepta ab Societate Iesu: ex P. Matthaei Ricij eiusdem Societatis com[m]entarijs Libri V : ad S.D.N. Paulum V. in quibus Sinensis Regni mores, leges atq[ue] instituta & nouae illius Ecclesiae difficillima primordia accurate & summa fide describuntur. — Augsburg, 1615, — 645 p. — Liber III. Cap.I. — Pp.242-244.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շաոգուան» հոդվածին։ |