Նիկոլայ Մորոզով
Մորոզով Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչ (ռուս.՝ Никола́й Алекса́ндрович Моро́зов, հունիսի 25 (հուլիսի 7), 1854[1] կամ հուլիսի 7, 1854[2][1], Բորոկ (գյուղ, Նեկոուզսկի շրջան), Mologskij County, Յարոսլավլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 30, 1946[3][2][1], Բորոկ (գյուղ, Նեկոուզսկի շրջան), Նեկոուզսկի շրջան, Յարոսլավլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս հեղափոխական և հասարակական գործիչ, գիտնական, գրող, ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ (1932)։
| Նիկոլայ Մորոզով | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 25 (հուլիսի 7), 1854[1] կամ հուլիսի 7, 1854[2][1] |
| Ծննդավայր | Բորոկ (գյուղ, Նեկոուզսկի շրջան), Mologskij County, Յարոսլավլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | հուլիսի 30, 1946[3][2][1] (92 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բորոկ (գյուղ, Նեկոուզսկի շրջան), Նեկոուզսկի շրջան, Յարոսլավլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Բորոկ (գյուղ, Նեկոուզսկի շրջան) |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Խորհրդային Ռուսաստան և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մայրենի լեզու | ռուսերեն |
| Կրթություն | Մոսկվայի 2-րդ գիմնազիա և Մոսկվայի պետական համալսարան (1872) |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս, աստղագետ, բանաստեղծ, գրող, հեղափոխական, քաղաքական գործիչ, պատմաբան, հիշատակագիր և խմբագիր |
| Աշխատավայր | Պ. Ֆ. Լեսգաֆտի անվան բնագիտության ինստիտուտ |
| Ամուսին | Xenia Borislavkaïa? |
| Կուսակցություն | Circle of Tchaikovsky?, Առաջին ինտերնացիոնալ, Զեմլյա ի վոլյա և Նարոդնայա վոլյա |
| Պարգևներ և մրցանակներ |    և  |
| Անդամություն | ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Russian Society of Universe Explorers? |
 Nikolai Alexandrovich Morozov Վիքիպահեստում | |
1874 թվականին մտել է չայկովականների նարոդնիկական մոսկովյան խմբակի մեջ, մասնակցել «դեպի ժողովուրդ գնալու» շարժմանը։ 1874 թվականին Ժնևում խմբագրել է «Ռաբոտնիկ» («Работник») ամսագիրը, 1875 թվականին մտել է I Ինտերնացիոնալի Փարիզի կոմունայի բաժանմունքի կազմի մեջ։ 1875 թվականին ձերբակալվել է, 1877-1878 թվականներին՝ դատվել «193-ի գործով», ապա՝ ազատվել։ 1878 թվականին մտել է «Զեմլյա ի վոլյա» («Земля и воля») կազմակերպության մեջ, եղել է համանուն ամսագրի խմբագիրներից։ 1879 թվականից՝ «Նարոդնայա վոլյա»-ի(«Народная воля») Գործադիր կոմիտեի և համանուն թերթի խմբկոլի անդամ։ 1880 թվականին Լոնդոնում ծանոթացել է Կառլ Մարքսի հետ։ 1881 թվականին նորից ձերբակալվել է և «20-ի գործով» (1882) դատապարտվել ցմահ տաժանակրության, մինչև 1905 թվականի նոյեմբերը մեկուսի բանտարկություն է կրել Շլիսելբուրգի ամրոցում։ Այդ շրջանում ուսումնասիրել է քիմիա, ֆիզիկա, աստղագիտություն, մաթեմատիկա, պատմություն։ Հետագայում, ազատվելուց հետո, նվիրվել է գիտամանկավարժական գործունեության։ Գրել է (հիմնականում բանտում) «Նյութի կառուցվածքի պարբերական համակարգը» (1907), «Դ․ Ի․ Մենդելեևը և նրա պարբերական համակարգի նշանակությունը ապագայի քիմիայի համար» (1907) ուսումնասիրությունները։ Գրական ասպարեզում հանդես է եկել XIX դարի 70-ական թվականներին։ Մորոզովի «Բանտից» բանաստեղծությունների ժողովածուն տպագրվել է Ժնևում, 1877 թվականին։ Գրել է «Հայտնություն ի մեջ ամպրոպի և փոթորկի» (1907), «Մարգարեներ» (1914), «Քրիստոս» (1924-1932) և այլն, որոնք նվիրված են կրոնի և մշակույթի պատմությանը, ինչպես նաև «Պատմվածքներ իմ կյանքից» (1916-1918) հիշողությունների գիրքը։ 1917 թվականին մասնակցել է Մոսկվայի պետական խորհրդակցությանը։ 1918 թվականից մինչև կյանքի վերջը եղել է Լեսգաֆտի անվան բնագիտության ինստիտուտի տնօրենը։ Մորոզովի անունով են կոչվում Մորոզովիա մոլորակ-աստերոիդը և խառնարան Լուսնի վրա, ավան Լենինգրադի մոտ։ Պարգևատրվել է Լենինի և Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (ռուս.) / под ред. О. В. Богданова
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 582—586. — ISBN 5-94848-262-6
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Морозов Николай Александрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 55)։ 
|