Նեխուր

Նեխուր
Հովանոցավորների տիպիկ ներկայացուցիչ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Բաժին Ծածկասերմեր Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Հովանոցավորներ Ընտանիք Նեխուրազգիներ Ցեղ Նեխուր
Լատիներեն անվանում
Apiaceae
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում ITIS 500042 NCBI 4037 EOL 4200

Նեխուր (լատին․՝ Apium), լախուր, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի միամյա կամ երկամյա խոտաբույսերի մոնոտիպ ցեղ։

Տարածվածություն

Նոխուր Բուսաբանական նկարազարդում գրքից «Atlas des plantes de France» 1891

Հայաստանում հայտնի է 1 տեսակ՝ նեխուր բուրավետ (A. graveolens)։ Ունի 3 տարատեսակ՝ տերևային, արմատային և տերևակոթունային։ Հայաստանում, որպես համեմունքային բույս, մշակվում է տերևային նեխուր։

Կենսաբանական նկարագիր

Երկամյա է։ Արմատը հաստացած իլիկանման է։ Ցողունը կանգուն է, նիստավոր-ակոսավոր, մերկ, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ 80-100 սմ։ Տերևները փայլուն են, մուգ կանաչ, կրկնակի փետրաձև, եռաբլթակ կտրտված տերևիկներով։ Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է, ծաղիկները՝ մանր, սպիտակ։ Պտուղը երկսերմիկ է։

Կիրառում

Դեղաբույս է. պարունակում է վիտամիններ C, PP, B1, B2, շաքարներ, եթերայուղ, կալիումի, կալցիումի, ֆոսֆորի աղեր և այլն Բժշկության մեջ կիրառվում է հևոցի և շնչառական ուղիների այլ հիվանդությունների ժամանակ։ Օգտագործվում է նաև տարբեր ճաշատեսակների, թթուների, պահածոների մեջ։

Բուժիչ նշանակություն

Նեխուրը հին ժամանակներից հայտնի էր եգիպտացիներին, հույներին և հռոմեացիներին։

Հին Հնդկաստանի, Տիբեթի և Չինաստանի բժշկության մեջ քաղցկեղով հիվանդներին խորհուրդ էին տալիս օգտագործել սննդի մեջ, իսկ ջրով կամ քացախով տարրալուծած հյութը որպես՝ հակափխսեցնող միջոց։

Ժողովրդական բժշկությունն այն օգտագործում է հիպովիտամինոզների, աղեստամոքսային ուղու հիվանդությունների ժամանակ։ Արմատներից, սերմերից և տերևներից պատրաստած թուրմը բարձրացնում է օրգանիզմի ընդհանուր դիմադրողականությունը, կարգավորում է ախորժակը և մարսողությունը։ Կալիումի աղերի առկայությունը բարենպաստ ազդեցություն ունի սրտանոթային համակարգի վրա, մագնիումը՝ նյարդային համակարգի, իսկ երկաթը՝ արյունաստեղծման։

Ժամանակակից բժշկությունը նեխուրի արմատները և խոտը խորհուրդ է տալիս իբրև բուժիչ դիետիկ միջոց մարսողական ուղու հիվանդությունների ժամանակ գաստրիտ, խոցային հիվանդություններ, քրոնիկ կոլիտներ։

Տեսակներ

• Apium annuum P.S.Short
• Apium australe Thouars
• Apium bermejoi Llorens
• Apium commersonii DC.
• Apium crassipes (W.D.J.Koch ex Rchb.) Rchb.f.
• Apium fernandezianum Johow
• Apium graveolens L.
• Apium insulare P.S.Short
• Apium inundatum (L.) Rchb.f.
• Apium larranagum M.Hiroe
• Apium ×moorei (Syme) Druce
• Apium nodiflorum (L.) Lag.
• Apium panul (DC.) Reiche
• Apium prostratum Labill.
• Apium repens (Jacq.) Lag.
• Apium santiagoensis M.Hiroe
• Apium sellowianum H.Wolff

Գրականություն

• She Menglan (佘孟兰), Mark F. Watson: Apium. In: Flora of China. 14, S. 76 (online, abgerufen am 17. Oktober 2008).
• E. Nasir: Apium. In: Flora of Pakistan. 20 (online, abgerufen am 17. Oktober 2008).
• Walter Erhardt u. a.: Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen. Band 2. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008. ISBN 978-3-8001-5406-7

Արտաքին հղումներ

• Сельдерей: полезные свойства и рецепты Արխիվացված 2011-05-09 Wayback Machine
• Jepson Manual Treatment
• USDA Plants Profile

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նեխուր» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նեխուր» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 215)։