Յան Ռայնիս

Յան Ռայնիս; լատիշ․՝ Rainis
Ծննդյան անուն	լատիշ․՝ Jānis Pliekšāns
Ծնվել է	օգոստոսի 30 (սեպտեմբերի 11), 1865
Ծննդավայր	Dunava, Լատվիա
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 12, 1929[…] (64 տարեկան)
Վախճանի վայր	Յուրմալա, Լատվիա
Գերեզման	Ռայնիսի գերեզմանատուն
Գրական անուն	Rainis
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ, գրող, թարգմանիչ և լրագրող
Լեզու	լատիշերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Լատվիա
Կրթություն	Ռիգայի առաջին պետական գիմնազիա (1884), Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան և Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Գրական ուղղություններ	New Current?
Ուշագրավ աշխատանքներ	Ave sol!?
Կուսակցություն	Latvian Social Democratic Workers' Party?
Պարգևներ
Ամուսին	Ասպազիա
	Յան Ռայնիս Վիքիքաղվածքում
	Rainis Վիքիպահեստում

Յան Ռայնիս (լատիշ․՝ Rainis, իսկական անունը՝ Պլիեկշանս Յանիս (լատիշ․՝ Jānis Pliekšāns), օգոստոսի 30 (սեպտեմբերի 11), 1865^[1], Dunava, Լատվիա - սեպտեմբերի 12, 1929(1929-09-12)^[1]^[2]^[3]^[…], Յուրմալա, Լատվիա), լատիշ բանաստեղծ, դրամատուրգ, հասարակական գործիչ։

Գործունեություն

Մեծ է եղել Ռայնիսի հետաքրքրությունը հայ ժողովրդի պատմության ու մշակույթի նկատմամբ։ Նա թարգմանել է հայ գրողների ստեղծագործությունները, հրապարակախոսական ելույթներ ունեցել հայ գրականության մասին, ինչը հնարավորություն է տվել լատիշ հասարակայնությանը ծանոթանալ Հայաստանի, նրա բազմադարյան գրականության հետ։ Հայ ժողովրդի տառապանքը, նրա գրականության ու մշակույթը առավել հանգամանորեն են ներկայացված Ռայնիսի «Ամենադժբախտ երկիրը և ամենադժբախտ ժողովուրդը» ակնարկում (1927), որտեղ տեղեկություններ կան հայ ժողովրդի պատմության մասին՝ հնագույն ժամանակներից մինչև 1915 թվականի ցեղասպանությունը։ Խաղաղ հայ բնակչության բնաջնջումը Ռայնիսը համարել է թուրքական կառավարող շրջանների ծրագրված քաղաքականություն, որն իրագործվել է Գերմանիայի հովանավորությամբ։ Ըստ Ռայնիսի՝ հայկական հարցը «չի կարող հեշտությամբ լուծվել», քանի որ Արևմտյան Հայաստանը «պետք է Եվրոպային՝ ստատուս քվոն պահպանելու համար»^[5], իսկ թուրքական իշխանությունները կօգտագործեն այդ իրավիճակը իրենց շահերի համար։ Ինչպես նշել է Ռայնիսը, անգամ այն բանից հետո, «երբ ընդունվել է ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը, երբ փոքր, մինչև այժմ ճնշված ժողովուրդները հասել են գոնե տեսական ազատության..., ժամանակակից հայերը և Հայաստանը ոչ միայն առավել ապերջանիկ են, քան առաջ, այլև կարող են համարվել աշխարհի ամենադժբախտ ազգը»^[6]։ Դրա հետ մեկտեղ Ռայնիսը հայ ժողովրդին բնորոշել է որպես կենսունակ ու քաջարի, որ պահպանել է ազգային կերպը, ոգին և արժանապատվությունը։

«Կաստանյոլա» հուշերի գրքում Յան Ռայնիսը հայ ժողովրդին անվանել է պանդխտության հարցում գիտակ, թարգմանել է հայկական ժողովրդական երգեր^[7]։

Գրականություն

Կամսար Գրիգորյան, Յան Ռայնիսը հայ ժողովրդի և հայ գրականության մասին, Ե., Հայպետհրատ, 1954, 32 էջ։
Կամսար Գրիգորյան, Յան Ռայնիս, Ե., «Հայաստան», 1965, 87 էջ։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ literatura.lv (լատիշ.) — Literatūras, folkloras un mākslas institūts.
↑ Յան Ռայնիս, Ընտիր երկեր, էջ 639։
↑ Նույն տեղում, էջ 626-627
↑ Ашот Григорян Дорога в Латвию. — Эдитус, 2022. — 110 с. — ISBN 9785001497974

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Ռայնիս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Ռայնիս» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[_a15aa4fe0445fc9a-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_bb1cd06d05401b4e-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica

[_f6defcb8979568d8-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_c79ef27238763fc9-4] teratura.lv (լատիշ.) — Literatūras, folkloras un mākslas institūts.

[5] Յան Ռայնիս, Ընտիր երկեր, էջ 639։

[6] Նույն տեղում, էջ 626-627

[7] Ашот Григорян Дорога в Латвию. — Эдитус, 2022. — 110 с. — ISBN 9785001497974

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]