Վիքիպեդիա

Մերի Մոնտեգյու

անգլիացի գրող և ճանապարհորդ

Լեդի Մերի Մոնտեգյու (անգլ.՝ Mary Wortley Montagu, մայիսի 15, 1689(1689-05-15)[1][2], Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա[3] - օգոստոսի 21, 1762(1762-08-21)[4][5][6][…], Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[3]), անգլիացի գրող և ճանապարհորդ։ Հայտնի է գիտական արժեք ունեցող «Թուրքական նամակներով»` առաջին աշխարհիկ կնոջ ստեղծագործությունը մուսուլմանական Արևելքի մասին[11]։ Առաջին անգամ Եվրոպա է բերել ծաղիկի պատվաստման վաղ տեխնիկան[12]։

Մերի Մոնտեգյու
անգլ.՝ Mary Montagu
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 15, 1689(1689-05-15)[1][2]
ԾննդավայրՆոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա[3]
Մահացել էօգոստոսի 21, 1762(1762-08-21)[4][5][6][…] (73 տարեկան)
Մահվան վայրՆոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[3]
Քաղաքացիություն Անգլիայի թագավորություն և  Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մասնագիտությունճանապարհորդ հետազոտող, բանաստեղծուհի, դրամատուրգ, խմբագիր և գրող
ԱմուսինSir Edward Wortley Montagu?[7]
Ծնողներհայր՝ Evelyn Pierrepont, 1st Duke of Kingston-upon-Hull?[8][7], մայր՝ Mary Feilding?[8][7]
ԵրեխաներMary Stuart, Countess of Bute?[8][7] և Edward Wortley Montagu?[9][7][10]
 Lady Mary Wortley Montagu Վիքիպահեստում

Օսմանյան կայսրությունում Բրիտանական կայսրության դեսպանի կինը, Մեծ Բրիտանիայի ամենաբարձր խավի ներկայացուցիչ էր (դքսի ընտանիքից, նրա աղջկա ամուսինը եղել է վարչապետ Ջոն Ստյուարտը)։

Կենսագրություն խմբագրել

Մերին, օրիորդական անունը՝ Պերպոնտ, ծնվել է 1689 թվականի մայիսի 15-ին Լոնդոնում Էվելին Պերպոնտի՝ Կինգստոն-Նա-Հոլլի 5-րդ կոմսի բարեկեցիկ ընտանիքում, կնքվել է մայիսի 26-ին Քովենթ Գարդենում գտնվող Սուրբ Պողոսի եկեղեցում[13]։ Ընտանիքին պատկանել են Նոտինգեմշիրում Տորսբի Հոլլ և Հոլմ Պերպոնտ կալվածքները, Ուեսթ Դին տունը՝ Ուիլշիրում։ Տորսբի Հոլլում էր գտնվում Անգլիայի լավագույն գրադարաններից մեկը, և Մերին մեծ սիրով օգտագործել է այն։ Գրադարանը ոչնչացել է 1744 թվականին հրդեհի ժամանակ։

Նրա մտերիմ ընկերների շրջանում եղել են Մերի Էստել, որը հայտնի է որպես կանանց իրավունքների համար պայքարող, Էնն Ուորտլի Մոնտեգյուն՝ Էդվարդ Մոնտեգյուի թոռնուհին։ Նա Էննի հետ եղել է ակտիվ նամակագրական կապի մեջ, սակայն Էննի ուղարկած նամակները սևագրության մշակումներ էին, որը գրել էր նրա եղբայր սըր Էդվարդ Ուորտլի Մոնտեգյուն։ Էնիի մահվանից հետո՝ 1709 թվականին, Էդվարդի և Մերիի նամակագրությունը շարունակվել է ուղիղ ձևով, և Էդվարդը նրան ամուսնության առաջարկություն է արել։ Մերիի հայրը այդ ժամանակ կապ ունենալով Դորչեսթրի մարքիզի հետ, մերժել է Էդվարդին՝ չցանկանալով Էդվարդին դարձնել իր ունեցվածքի ժառանգորդը։ Բանակացությունները արդյունք չեն տվել, և իմանալով, որ Էվելին Պերպոնտը պատրաստվում է իր աղջկան մեկի ուրիշի հետ ամուսնացնել, 1712 թվականին Էդվարդը և Մերին փախել են ու գաղտնի ամուսնացել։ Ընտանիքի առաջին տարիները մեկուսացած են անցել, սակայն 1715 թվականին նրա ամուսինը դարձել է պառլամենտի անդամ Վեսթմինսթրի կողմից, և կարճ ժամանակ անց դարձել գանձարանի լորդ, առևտրական հանձնակատար։ Շուտով Մերին միացել է նրան Լոնդոնում և իր սուր մտքի շնորհիվ նրան արագ կարևոր պաշտոն են տվել պալատում։

1716 թվականին Էդվարդը նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը Ստամբուլում։ Այնտեղ ճանապարհորդությունները և կյանքը Ստամբուլում Մերին գրել է «Նամակներ թուրքական դեսպանատանից»։ Այս նամակները ոգեշնչել են մի շարք հետագա ճանապարհորդ-գրողների և Եվրոպայի արևելյան մշակույթին։ 1717 թվականին Էդվարդը որպես դեսպան ետ է կանչվել, բայց ամուսնիները շարունակել են մինչև 1718 թվականը ապրել Ստամբուլում։

Մերին Ստամբուլից Լոնդոն է բերել Օսմանյան կայսրությունում ծաղիկ հիվանդության բուժումը՝ պատվաստման վաղ պրակտիկան։ Դա մնացել է պատվաստման միակ միջոցը մինչև 1790-ական թվականներին Էդվարդ Ջեների հայտնագործած ավելի անվտանգ պատվաստանյութը կովի ծաղիկի միջոցով։ Չնայած բրիտանացի բժիշկների և հասարակության ընդդիմությանը, որոնք պատվաստումը համարում էին ոչ արժանի «արևելյան» մեթոդ, թագավորական ընտանիքի երեխաները հաջողությամբ պատվաստվել են ծաղիկի դեմ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 321. — ISBN 978-1-85743-228-2
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Kindred Britain
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  9. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  10. ↑ Монтегю, Мэри Пирпонт (ռուս.) // Молочница — Наручи — 1916. — Т. 27.
  11. ↑ Melman 1992
  12. ↑ «Sequence 263 (Page 59): Montagu, Mary Wortley. Letters of the Right Honourable Lady M--y W---y M----e :written, during her travels in Europe, Asia and Africa, to persons of distinction, men of letters, &c. in different parts of Europe : which contain, amo». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  13. ↑ Isobel Grundy, Lady Mary Wortley Montagu, p. 5. Oxford UP (1999).

Գրականություն խմբագրել

  • Halsband, Robert (1956). The Life of Lady Mary Wortley Montagu (Illustrated ed.). Oxford: Clarendon Press.
  • The complete letters of Lady Mary Wortley Montagu, 3 vols, edited by Robert Halsband, Oxford: Clarendon Press, 1965-67.
  • Romance Writings, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1996.
  • Essays and Poems and Simplicity, a Comedy, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1977, revised 2nd 1993.
  • Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy, Oxford University Press, USA; New edition 2001 714 pp ISBN 0-19-818765-3
  • The Letters and Works of Lady Mary Wortley Montagu, Lord Wharncliffe and W. Moy Thomas, editors. London: Henry G. Bohn, 1861.
  • Prescott, Sarah. Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy 1999. Review of English Studies, New Series, Vol. 51, No. 202 (May, 2000), pp. 300–303

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մերի Մոնտեգյու» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մերի_Մոնտեգյու&oldid=9431876» էջից