Մենզուրա
Մենզուրա (լատին․՝ mensura - չափ), երաժշտական գործիքների հնչաղբյուրի չափման մեծությունները որոշելու հաշվետվյալները։ Հիմնականում լարային գործիքների մենզուրային չափանիշները վերաբերում են տրամագծին, երկարությանը և լարերի ձգվածությանը, փողայիններինը՝ հատվածքին, օդանցքի տրամագծին ու երկարությանը, լեզվակավորներինը՝ լեզվակի լայնությանը և երկարությանը։
Լարային կսմիթավոր և աղեղնավոր երաժշտական գործիքներում մենզուրա է կոչվում սովորաբար լարի երկարության աշխատանքային մասը (վերին շեմիկի և տակդիրի (նաև հենարան կամ լարակալ) առանցքի միջև), լարային հարվածային և ստեղնաշարային հարվածային գործիքներում, բացի վերը նշվածներից, նաև մուրճիկի հարվածի գծի (լարի գրգռման) տեղը։ Փողային գործիքներում մենզուրա է կոչվում փողանցքի միջին դիապազոնի և նրա երկարության հարաբերակցությունը (այստեղից էլ՝ լայն, միջին և նեղ մենզուրա)։
Մենզուրային են վերաբերում նաև լարերի դասավորությունը՝ դաշնամուրի կամ ռոյալի իրանի (հնչարկղի) կամ նվագակոթի (գրիֆի) լայնությամբ, փողային գործիքների կողանցքերի պատերի և լարային գործիքների լադերի տեղաբաշխումը։
Լարային գործիքներ խմբագրել
Ջութակի ամենահայտնի վարպետներից երկուսը՝ Անտոնիո Ստրադիվարին (1644-1737) և Ջուզեպե Գվարների դել Ջեզուն (1698-1744), իրենց ջութակների համար օգտագործել են 330 մմ երկարությամբ բաց լար, որն արդեն հաստատվել էր նախորդ սերնդի՝ Ջեյքոբ Շտայների (մոտ 1617-1683) կողմից։ Հետագայում ջութակ արտադրողները հետևել են այդ չափին։
Ինչպես ջութակի, այնպես էլ դասական կիթառի լարի չափը ստանդարտացվել է իր ամենահայտնի արտադրողի աշխատանքի շնորհիվ։ Անտոնիո դե Տորեսը (1817-1892) օգտագործել է 650 մմ երկարությամբ լար, իսկ ավելի ուշ շրջանի արտադրողները հետևել են այդ օրինակին։ Այնուամենայնիվ, 20-րդ դարի կեսերից վարպետները, որոնք ձգտում էին մեծացնել ծավալը, անցել են 660 մմ չափի, որն այժմ ստանդարտ է առաջատար արտադրողների համար, ինչպիսին է Ramirez-ը։
Էլեկտրական կիթառի ամենատարածված մենզուրան 25,5 դյույմ է (647,7 մմ), ինչպես Fender ընկերության գործիքների վրա, որը հիմք է ընդունել դասական (ակուստիկ) կիթառների մենզուրայի արժեքը, և 24,75" (628,7 մմ), ինչպես Gibson Les Paul-ի դեպքում։ Բաս կիթառի ստանդարտ մեզուրան 34" է (863,6 մմ)։ Կան նաև բաս կիթառներ՝ բաց լարերի ավելի փոքր և ավելի մեծ երկարությամբ, ինչպես նաև Dingwall-ի «ծուռ» մեզուրայով. գործիքի ձևավորումն այնպիսին է, որ հաստ լարերի երկարությունն ավելի մեծ է, քան բարակ լարերինը։ Սա թույլ է տալիս ավելի հարուստ և խորը երանգ հաղորդել ցածր բասի նոտաներին և հասնել յուրաքանչյուր լարի ավելի ճշգրիտ տեմպերացմանը։
Այլ գործիքներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «U-Bass Information Page». Road Toad Music. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին. «The original Mahogany U-Bass was based on the Road Toad Big Bufo Bass.»
- ↑ Liebman, Jon (2015 թ․ հունվարի 7). «The Story Behind the Kala U-BASS». For Bass Players Only. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.
Գրականություն խմբագրել
- "Lutherie Info – Measuring Scale Length of Stringed Instruments" by R.M. Mottola, on the Liutaio Mottola Lutherie Information Website.
- "Fender's 3/4 Scale Guitars", a two-part article by Tim Pershing in 20th Century Guitar magazine, December 1996 and January 1997.
- Мензура // Музыкальная энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1976. — Т. 3. — С. 544. — 1104 с.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Instrument plans index gives some scale lengths.
- scale lengths - discussion of the effect of scale length.
- Bass guitar buying guide discusses scale length.
- Vintage guitars with dimensions.
- Listing of some orchestral basses giving both body and scale lengths.
- Real Guitar Solo
- Road Toad Music's UBass Page
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մենզուրա» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է «Հայ երաժշտության հանրագիտարանից», որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|