Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո (իսպ՝. Marcelino Menéndez y Pelayo) - իսպանացի գիտնական, գրականագետ, մշակույթի պատմաբան, ով ներկայացվել է Նոբելյան մրցանակի[12]

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո
իսպ.՝ Marcelino Menéndez y Pelayo
Marcelino Menéndez Pelayo, por Kaulak.jpg
Ծնվել էնոյեմբերի 3, 1856(1856-11-03)[1][2][3][…] կամ 1856[4][5][6][…]
ԾննդավայրՍանտանդեր, Իսպանիա[7]
Վախճանվել էմայիսի 19, 1912(1912-05-19)[1][2][3][…] կամ 1912[4][5][6][…]
Վախճանի վայրՍանտանդեր, Իսպանիա[7]
Մասնագիտությունգրող, պատմաբան, գրադարանավար, քաղաքական գործիչ, համալսարանի պրոֆեսոր, կենսագիր և գրական քննադատ
Լեզուիսպաներեն[8]
ՔաղաքացիությունFlag of Spain (1785–1873, 1875–1931).svg Իսպանիա[4]
ԿրթությունՎալյադոլիդի համալսարան և Բարսելոնայի համալսարան
ԱնդամակցությունԲարոյական և քաղաքական գիտությունների թագավորական ակադեմիա[9], Իսպանիայի արքայական ակադեմիա[10], Պատմության արքայական ակադեմիա, Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա[11] և Cuerpo Facultativo de Archiveros, Bibliotecarios y Arqueólogos?
ԱշխատավայրՄադրիդի կենտրոնական համալսարան
ՊարգևներԱլֆոնսո XII շքանշանի Մեծ խաչ
Firma de Marcelino Menéndez Pelayo.svg
Marcelino Menéndez Pelayo Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն ծնվել է 1856 թվականին իսպանական Սանտանդեր քաղաքում, մաթեմատիկոս, պրոֆեսոր Մարսելինո Մենենդես Պինտադոյի ընտանիքում[13]։ Վաղ մանկական հասակից նա հանդես է բերել արտակարգ օժտվածություն: Տասնհինգ տարեկանում ընդունվել է Բարսելոնի համալսարան, աշակերտել իսպանական հին գրականության անվանի մասնագետ Մանուել Միլ ի Ֆոնտանալսին[14]։ 1873 թվականին տեղափոխվել է Մադրիդի համալսարան: 1878 թվականին՝ 22 տարեկան հասակում դարձել է այդ համալսարանի իսպանական գրականության պատմության պրոֆեսոր, դրանից երեք տարի անց ընտրվել Իսպանիայի արքայական ակադեմիայի անդամ[15]։ 1898 թվականին նշանակվել է Իսպանիայի ազգային գրադարանի տնօրեն[16]։

1903 թվականին Իսպանիայի արքայական ակադեմիայի անդամներ Միգել Միրը[17] և Ֆրանսիսկո Կոմելերանը[18] առաջադրել են նրա թեկնածությունը գրականության Նոբելյան մրցանակի արժանացնելու համար: Հետագա տարիներին նա ևս երեք անգամ ներկայացվել է այդ բարձր պարգևին. 1905[19] և 1910 թվականներին[20] նրա թեկնածությունն առաջադրել են ակադեմիական ընկերակցության անդամները, իսկ 1907 թվականին՝ իրավագիտության պրոֆեսոր, արքայական ակադեմիայի անդամ Անխել Սանչես-Ռուբիո Իբանիես մարկիզ դե Վալիե-Ամենոն[21]։ Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն վախճանվել է 56 տարեկան հասակում՝ 1912 թվականին, իր հայրենի Սանտանդեր քաղաքում: Թաղվել է Սանտանդերի վանական համալիրի բազիլիկ եկեղեցում:

Գիտական գործունեությունըԽմբագրել

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն, Ռամոն Մենենդես Պիդալի հետ մեկտեղ, համարվում է իսպանական գրականագիտության մեջ մշակութա-պատմական դպրոցի առավել կարկառուն ներկայացուցիչներից մեկը: Իր գիտական աշխատություններում նա պաշտպանել է ազգային մշակույթի մարդասիրական ավանդույթները:

Նրա առաջին աշխատությունը, որ առաջացրել է հասարակության բուռն հետաքրքրությունը, 1876 թվականին լույս ընծայած «Իսպանական գիտությունը» գիրքն էր: Դա բանավիճային հոդվածների ժողովածու էր, որտեղ քսանամյա հեղինակը, դրսևորելով և՛ սուր միտք ու խորաթափանցություն, և՛ երիտասարդական կիրք, եռանդ ու ավյուն, պաշտպան էր կանգնում ազգային մշակութային ավանդույթներին՝ հակադարձելով քաղաքական ու կրոնական «բարեփոխիչներին»:

Իր հետագա աշխատություններում նա որոշակիորեն հակվել է դեպի ուղղափառություն՝ դրսևորելով իրեն որպես ուլտրամոնտանականության կողմնակից: «Կալդերոնը և նրա թատրոնը» դասախոսությունների ժողովածուի լույսընծայումից հետո խորիմաց գրականագետի համբավ է ձեռք բերել: Իսպանական գրականության ուսոիմնասիրությունը նա շարունակել է «Իսպանիայում գեղագիտական գաղափարների պատմություն» (Historia de las ideas estéticas en España, 1883-91), «Կաստիլիայի քնարական պոեզիայի անթոլոգիա» (Antología de poetas líricos castellanos, 1890—1916), «Վեպի ծագումը» (Orígenes de la novela, 1905—1915) գրքերում, Լոպե դե Վեգայի, միջնադարյան և մասնավորապես Վերածննդի դարաշրջանի իսպանացի բանաստեղծների ստեղծագործությունների, երկու Ամերիկաների իսպանալեզու պոեզիայի բազմահատոր հետազոտություններում:

ԱշխատություններԽմբագրել

  • La novela entre los Latinos (Santander, 1875).
  • Estudios críticos sobre escritores montañeses. I. Trueba y Cosío (Santander, 1876).
  • Polémicas, indicaciones y proyectos sobre la ciencia española (Madrid, 1876).
  • La ciencia española, 2ª edition (Madrid, 1887 −1880).
  • Horacio en España (Madrid, 1877, 2ª ed. 1885).
  • Estudios poéticos (Madrid, 1878).
  • Odas, epístolas y tragedias (Madrid, 1906).
  • Traductores españoles de la Eneida (Madrid, 1879).
  • Traductores de las Églogas y Geórgicas de Virgilio (Madrid, 1879).
  • Historia de los heterodoxos españoles (Madrid, 1880—1882).
  • Calderón y su teatro (Madrid, 1881).
  • Dramas de Guillermo Shakespeare, переводы (Barcelona, 1881).
  • Obras completas de Marco Tulio Cicerón, переводы (Madrid, 1881—1884).
  • Historia de las ideas estéticas en España (Madrid, 1883—1889).
  • Estudios de crítica literaria (Madrid, 1884).
  • Obras de Lope de Vega, 1890—1902.
  • Antología de poetas líricos castellanos desde la formación del idioma hasta nuestros días, 1890—1908.
  • Ensayos de crítica filosófica (Madrid, 1892).
  • Antología de poetas hispano-americanos, 1893—1895.
  • Historia de la poesía hispano-americana (Madrid, 1911).
  • Bibliografía hispano-latina clásica (Madrid, 1902).
  • Orígenes de la novela (Madrid, 1905—1915).
  • El doctor D. Manuel Milá y Fontanals. Semblanza literaria (Barcelona, 1908).
  • Obras Completas, started in 1911.
  • «Biblioteca de traductores españoles», в Obras Completas, Madrid

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 Энциклопедия Брокгауз (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://datos.gob.es/es/catalogo/e00123904-autores-espanoles-en-dominio-publico-fallecidos-desde-1900
  5. ↑ 5,0 5,1 https://crai.ub.edu/sites/default/files/autoritats/permanent/a1287140
  6. ↑ 6,0 6,1 https://www.lieder.net/lieder/get_author_texts.html?AuthorId=32507 — 1995.
  7. ↑ 7,0 7,1 Менендес-и-Пелайо Марселино // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  8. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  9. ↑ http://www.racmyp.es/academicos/lista_historica.cfm
  10. ↑ http://www.rae.es/academicos/marcelino-menendez-pelayo
  11. ↑ https://www.ucv.es/Default.aspx?TabId=476&language=es-ES&articulo=171
  12. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=6179%7Ctitle=Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  13. ↑ http://www.filosofia.org/ave/001/a040.htm%7Ctitle=Marcelino Menéndez Pelayo|publisher=Filosofía en español|lang=es}}
  14. ↑ Державин К. Марселино Менендес-и-Пелайо // Литературная энциклопедия. — М., 1934. — Т. 7. — С. 158—159.
  15. ↑ http://www.rae.es/academicos/marcelino-menendez-pelayo%7Ctitle=Marcelino Menéndez Pelayo|publisher=Real Academia Española|lang=es}}
  16. ↑ http://www.bne.es/webdocs/LaBNE/docs/DirectoresBNE2015.pdf%7Ctitle=Directores de la Biblioteca Nacional de España|format=PDF|publisher=Biblioteca Nacional de España|lang=es|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161020131006/http://www.bne.es/webdocs/LaBNE/docs/DirectoresBNE2015.pdf%7Carchivedate%3D2016-10-20%7D%7D
  17. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=207%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1903. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  18. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=281%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1903. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  19. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3469%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1905. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  20. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3833%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1910. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  21. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=5147%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1907. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարսելինո_Մենենդես_ի_Պելայո&oldid=7432176» էջից