Վիքիպեդիա

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո (իսպ՝. Marcelino Menéndez y Pelayo, նոյեմբերի 3, 1856(1856-11-03)[1][2][3][…], Սանտանդեր, Իսպանիա[4] - մայիսի 19, 1912(1912-05-19)[1][2][3][…], Սանտանդեր, Իսպանիա[4]), իսպանացի գիտնական, գրականագետ, մշակույթի պատմաբան, ով ներկայացվել է Նոբելյան մրցանակի[9]

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայո
իսպ.՝ Marcelino Menéndez y Pelayo
Marcelino Menéndez Pelayo, por Kaulak.jpg
Ծնվել էնոյեմբերի 3, 1856(1856-11-03)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՍանտանդեր, Իսպանիա[4]
Վախճանվել էմայիսի 19, 1912(1912-05-19)[1][2][3][…] (55 տարեկան)
Վախճանի վայրՍանտանդեր, Իսպանիա[4]
Մասնագիտությունգրող, պատմաբան, գրադարանավար, քաղաքական գործիչ, համալսարանի դասախոս, կենսագիր, գրական քննադատ և պրոֆեսոր
Լեզուիսպաներեն
ՔաղաքացիությունFlag of Spain (1785–1873, 1875–1931).svg Իսպանիա[5]
ԿրթությունՎալյադոլիդի համալսարան և Բարսելոնայի համալսարան
ԱնդամակցությունԲարոյական և քաղաքական գիտությունների թագավորական ակադեմիա[6], Իսպանիայի արքայական ակադեմիա[7], Պատմության արքայական ակադեմիա, Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա[8] և Cuerpo Facultativo de Archiveros, Bibliotecarios y Arqueólogos?
ԱշխատավայրՄադրիդի կենտրոնական համալսարան
ՊարգևներԱլֆոնսո XII շքանշանի Մեծ խաչ
Firma de Marcelino Menéndez Pelayo.svg
Marcelino Menéndez Pelayo Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն ծնվել է 1856 թվականին իսպանական Սանտանդեր քաղաքում, մաթեմատիկոս, պրոֆեսոր Մարսելինո Մենենդես Պինտադոյի ընտանիքում[10]։ Վաղ մանկական հասակից նա հանդես է բերել արտակարգ օժտվածություն։ Տասնհինգ տարեկանում ընդունվել է Բարսելոնի համալսարան, աշակերտել իսպանական հին գրականության անվանի մասնագետ Մանուել Միլ ի Ֆոնտանալսին[11]։ 1873 թվականին տեղափոխվել է Մադրիդի համալսարան։ 1878 թվականին՝ 22 տարեկան հասակում դարձել է այդ համալսարանի իսպանական գրականության պատմության պրոֆեսոր, դրանից երեք տարի անց ընտրվել Իսպանիայի արքայական ակադեմիայի անդամ[12]։ 1898 թվականին նշանակվել է Իսպանիայի ազգային գրադարանի տնօրեն[13]։

1903 թվականին Իսպանիայի արքայական ակադեմիայի անդամներ Միգել Միրը[14] և Ֆրանսիսկո Կոմելերանը[15] առաջադրել են նրա թեկնածությունը գրականության Նոբելյան մրցանակի արժանացնելու համար։ Հետագա տարիներին նա ևս երեք անգամ ներկայացվել է այդ բարձր պարգևին. 1905[16] և 1910 թվականներին[17] նրա թեկնածությունն առաջադրել են ակադեմիական ընկերակցության անդամները, իսկ 1907 թվականին՝ իրավագիտության պրոֆեսոր, արքայական ակադեմիայի անդամ Անխել Սանչես-Ռուբիո Իբանիես մարկիզ դե Վալիե-Ամենոն[18]։ Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն վախճանվել է 56 տարեկան հասակում՝ 1912 թվականին, իր հայրենի Սանտանդեր քաղաքում։ Թաղվել է Սանտանդերի վանական համալիրի բազիլիկ եկեղեցում։

Գիտական գործունեությունըԽմբագրել

Մարսելինո Մենենդես ի Պելայոն, Ռամոն Մենենդես Պիդալի հետ մեկտեղ, համարվում է իսպանական գրականագիտության մեջ մշակութա-պատմական դպրոցի առավել կարկառուն ներկայացուցիչներից մեկը։ Իր գիտական աշխատություններում նա պաշտպանել է ազգային մշակույթի մարդասիրական ավանդույթները։

Նրա առաջին աշխատությունը, որ առաջացրել է հասարակության բուռն հետաքրքրությունը, 1876 թվականին լույս ընծայած «Իսպանական գիտությունը» գիրքն էր։ Դա բանավիճային հոդվածների ժողովածու էր, որտեղ քսանամյա հեղինակը, դրսևորելով և՛ սուր միտք ու խորաթափանցություն, և՛ երիտասարդական կիրք, եռանդ ու ավյուն, պաշտպան էր կանգնում ազգային մշակութային ավանդույթներին՝ հակադարձելով քաղաքական ու կրոնական «բարեփոխիչներին»։

Իր հետագա աշխատություններում նա որոշակիորեն հակվել է դեպի ուղղափառություն՝ դրսևորելով իրեն որպես ուլտրամոնտանականության կողմնակից։ «Կալդերոնը և նրա թատրոնը» դասախոսությունների ժողովածուի լույսընծայումից հետո խորիմաց գրականագետի համբավ է ձեռք բերել։ Իսպանական գրականության ուսոիմնասիրությունը նա շարունակել է «Իսպանիայում գեղագիտական գաղափարների պատմություն» (Historia de las ideas estéticas en España, 1883-91), «Կաստիլիայի քնարական պոեզիայի անթոլոգիա» (Antología de poetas líricos castellanos, 1890—1916), «Վեպի ծագումը» (Orígenes de la novela, 1905—1915) գրքերում, Լոպե դե Վեգայի, միջնադարյան և մասնավորապես Վերածննդի դարաշրջանի իսպանացի բանաստեղծների ստեղծագործությունների, երկու Ամերիկաների իսպանալեզու պոեզիայի բազմահատոր հետազոտություններում։

ԱշխատություններԽմբագրել

  • La novela entre los Latinos (Santander, 1875).
  • Estudios críticos sobre escritores montañeses. I. Trueba y Cosío (Santander, 1876).
  • Polémicas, indicaciones y proyectos sobre la ciencia española (Madrid, 1876).
  • La ciencia española, 2ª edition (Madrid, 1887 −1880).
  • Horacio en España (Madrid, 1877, 2ª ed. 1885).
  • Estudios poéticos (Madrid, 1878).
  • Odas, epístolas y tragedias (Madrid, 1906).
  • Traductores españoles de la Eneida (Madrid, 1879).
  • Traductores de las Églogas y Geórgicas de Virgilio (Madrid, 1879).
  • Historia de los heterodoxos españoles (Madrid, 1880—1882).
  • Calderón y su teatro (Madrid, 1881).
  • Dramas de Guillermo Shakespeare, переводы (Barcelona, 1881).
  • Obras completas de Marco Tulio Cicerón, переводы (Madrid, 1881—1884).
  • Historia de las ideas estéticas en España (Madrid, 1883—1889).
  • Estudios de crítica literaria (Madrid, 1884).
  • Obras de Lope de Vega, 1890—1902.
  • Antología de poetas líricos castellanos desde la formación del idioma hasta nuestros días, 1890—1908.
  • Ensayos de crítica filosófica (Madrid, 1892).
  • Antología de poetas hispano-americanos, 1893—1895.
  • Historia de la poesía hispano-americana (Madrid, 1911).
  • Bibliografía hispano-latina clásica (Madrid, 1902).
  • Orígenes de la novela (Madrid, 1905—1915).
  • El doctor D. Manuel Milá y Fontanals. Semblanza literaria (Barcelona, 1908).
  • Obras Completas, started in 1911.
  • «Biblioteca de traductores españoles», в Obras Completas, Madrid

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Менендес-и-Пелайо Марселино // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ https://datos.gob.es/es/catalogo/e00123904-autores-espanoles-en-dominio-publico-fallecidos-desde-1900
  6. ↑ http://www.racmyp.es/academicos/lista_historica.cfm
  7. ↑ http://www.rae.es/academicos/marcelino-menendez-pelayo
  8. ↑ https://www.ucv.es/Default.aspx?TabId=476&language=es-ES&articulo=171
  9. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=6179%7Ctitle=Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  10. ↑ http://www.filosofia.org/ave/001/a040.htm%7Ctitle=Marcelino(չաշխատող հղում) Menéndez Pelayo|publisher=Filosofía en español|lang=es}}
  11. ↑ Державин К. Марселино Менендес-и-Пелайо // Литературная энциклопедия. — М., 1934. — Т. 7. — С. 158—159.
  12. ↑ http://www.rae.es/academicos/marcelino-menendez-pelayo%7Ctitle=Marcelino Menéndez Pelayo|publisher=Real Academia Española|lang=es}}
  13. ↑ http://www.bne.es/webdocs/LaBNE/docs/DirectoresBNE2015.pdf%7Ctitle=Directores de la Biblioteca Nacional de España|format=PDF|publisher=Biblioteca Nacional de España|lang=es|deadlink=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161020131006/http://www.bne.es/webdocs/LaBNE/docs/DirectoresBNE2015.pdf%7Carchivedate%3D2016-10-20%7D%7D
  14. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=207%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1903. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  15. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=281%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1903. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  16. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3469%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1905. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  17. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3833%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1910. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}
  18. ↑ https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=5147%7Ctitle=Nomination for Nobel Prize in Literature 1907. Marcelino Menéndez y Pelayo|work=Nomination Database|publisher=The Official Web Site of the Nobel Prize|lang=en}}

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարսելինո_Մենենդես_ի_Պելայո&oldid=7962520» էջից