Մարաթուկ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մարաթուկ (այլ կիրառումներ)

Մարաթուկ, գյուղ Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում[2]։ Ծաղկաբերդ գյուղի հետ միասին կազմում է Ծաղկաբերդ համայնքը[2]։

Գյուղ
Մարաթուկ
ԵրկիրԱրցախ Արցախ
Շրջան Քաշաթաղ
Համայնք Ծաղկաբերդ
Ազգային կազմՀայեր
Ժամային գոտիUTC+4
Մարաթուկ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան) (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)##
Մարաթուկ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան) (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)
Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ[1]

Աշխարհագրություն խմբագրել

Գյուղը գտնվում է Արցախի Հանրապետության հարավարևմտյան թևում՝ Քաշաթաղի շրջանում՝ նախկինում՝ Արցախի Բերդաձոր գավառում։ Բնակավայրը տեղակայված է Հակարի գետի միջին հոսանքի ձախափնյա բլրապատ մասում[3]։

Պատմություն խմբագրել

Մարաթուկը Արցախի հնագույն բնակավայրերից է։ Ներկայիս գյուղը համադրելի է 7-րդ դարի պատմիչ Մովսես Կաղանկատվացու պատմության մեջ տեղ գտած Հակարի բնակավայրի հետ։ Արաբական աղբյուրներում բնակավայրը ներկայացված է Ախար անունով[3]։

Ուսումնասիրողներից Ա. Հակոբյանը որպես Հակարիի նախանվանում ներկայացնում է Մարաթուկ բնակավայրը, որն էլ եկվորները աղավաղել,դարձրել են Մուրադխանլի։ Գյուղից 3 կմ հյուսիս-արևելք՝ լեռնագագաթին, գտնվում են միջնադարյան բերդի և մատուռի ավերակները։ Բնակավայրը հայտնի է Ղալալի անվանումով։

Ս. Սարգսյանի կարծիքով Ղալալին նույն Քարալի կամ Կառնակկաշ ամրոցն է, որի մասին խոսում է նաև Մ. Կաղանկատվեցին։

18-րդ դարի երկրորդ կեսին և 19-րդ դարի սկզբներին Ղարաբաղի խաների և քուրդ ցեղապետերի ճնշման տակ տարածաշրջանի բնակատեղիները հայաթափվել էին[3]։

19-րդ դարի սկզբներին հայկական բնակավայրում հաստատվել էին թրքախոս քուրդ խաշնարած մի քանի ընտանիքներ։ Գյուղը նրանք անվանեցին Մուրադխանլի։ Կարճ ժամանակահատվածում եկվորները հիմնականում ոչնչացրել են հայկական պատմամշակութային արժեքները[3]։

Ադրբեջանում խորհրդային կարգերի հաստատվելուց հետո այս տարածքները բռնակցվեցին ԱԽՍՀ-ին։ Գյուղը 1923 թվականին գտնվում էր ԱԽՍՀ Կարմիր Քուրդիստանի օկրուգի, իսկ 1930 թվականին Ղուբաթլիի շրջանի կազմում[3]։

1993 թվականին Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի ճնշման տակ բնակավայրը ազատագրվեց։ 1996 թվականին այստեղ հաստատվել էին ՀՀ բնակավայրերից մի քանի ընտանիքներ[3]։

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հետևանքով բնակավայրը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ[4]։

Բնակչություն խմբագրել

2015 թվականին Մարաթուկ գյուղում բնակվում էր 18 մարդ, կար 5 տնտեսություն[2]։

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[5].

Տարի 2008 2009 2010
Բնակիչ 19 16 14

Հասարակական կյանք խմբագրել

Մարաթուկը ընդգրկված է Ծաղկաբերդի համայնքի կազմում։ Գյուղի աշակերտները սովորում էին Ծաղկաբերդի միջնակարգ դպրոցում։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
  2. 2,0 2,1 2,2 Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 649–650.
  4. «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը». Ազատություն Ռադիոկայան. 2020 թ․ դեկտեմբերի 10.
  5. «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.