Սիրիուս/Ավազարկղ 2

Սնեյք (անգլ.՝ Snake River), գետ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հյուսիսարևմուտքում, հանդիսանում է Կոլումբիա գետի խոշոր վտակը: նրա երկարությունը կազմում է 1735 կմ[1]: Ավազանի մակերեսը 278 450 կմ² է[2]:

Սկիզբ է առնում Վայոմինգ նահանգի արևմտյան մասից, Ելոուսթոուն ազգային պարկի տարածքից և հոսում է Սնեյք-Ռիվեր սարահարթով, Հելս կիրճով և Պալուս բլրապատ տարածքով: Կոլումբիա գետի մեջ է թափվում Վաշինգտոն նահանգի արևելքում: Սնեյք գետի ավազանը ընդգրկում է տարածքներ Միացյալ Նահանգների վեց նահանգներից և հիմնականում լեռներ բաժանված հարթավայրերով: Գետի միջին ծախսը կազմում է մոտ 1550 մ³/վ[3]:

Բնիկ հնդկական բնակչությունը վերջին 11000 տարիներին ապրել է Սնեյք գետի ավազանում: Այդ մարդկանց տնտեսական գործունեությունը հիմնված էր հիմնականում ձկնորսության վրա, որոնք գետով բարձրանում են ձվադրման համար: Երբ Լյուիսի և Քլարկի արշավախմբերը հատեցին Ժայռոտ լեռները և մտան Սնեյք գետի հովիտ, գերակշռող էթնիկական խմբերը նե-պերսե և շոշոններ հնդիկներն էին: Եվրոպացիների հետ շփումից, որոնցից հնդկացիները որդեգրեցին ձի պահելը, մեծապես փոխեցին տեղի բնակչության կյանքը նույնիսկ հետազոտողներից և թանկարժեք մորթու համար այստեղ եկած որսորդներից (տրապերներից) առաջ: 19-րդ դարի կեսերին, Սնեյք գետի մեծ մասի երկայնքով, անցնում է Օրեգոնի վերաբնակեցման ուղին՝ տանելով ավելի արևմուտք՝ դեպի Խաղաղ օվկիանոսի ափ: Սնեյք գետի ավազանը ակտիվորեն բնակեցվել է 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին գետի երկայնքով կառուցվեցին երկաթուղիներ, զարգացավ նավագնացությունն ու հանքարդյունաբերությունը: XIX դարի 90-ականներից Սնեյքի արագ հոսանքն օգտագործվել է էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար: Գետի վրա 15 ամբարտակների կառուցումը նպաստել է նավագնացության բարելավմանը և հարակից գյուղատնտեսական հողերի ոռոգմանը:

Հոսք խմբագրել

 
 

Սնեյք գետը սկիզբ է առնում Վայոմինգ նահանգի արևմուտքից, Յելոուսթոուն ազգային պարկի տարածքում, երեք փոքրիկ գետերի միախառնումից, այնուհետև հոսում է դեպի արևմուտք և հարավ ՝ հոսելով Ջեքսոն լիճ: Ակունքի բարձրությունը ծովի մակարդակից 2.721 մ բարձրության վրա է: Առաջին 80 կմ-ի ընթացքում գետը հոսում է Ջեքսոն Հոլի հովտով` կտրելով տեղանքը Տիտոն լեռնաշղթայի և ամերիկյան մայրցամաքային ջրբաժանի միջև: Այնուհետ գետը շրջվում է հյուսիս-արևելք և անցնում ձորով, որը կտրում է Սնեյք-Ռիվեր լեռնաշղթան: այստեղ այն նախ ստանում է վտակներ, ինչպիսիք են Հոբեկը և Գրեյսը, նախքան Պալիսեյդս ջրամբարը մտնելը, որտեղ Սնեյքը ընդունում է Սոլթ վտակը:
Սնեյք գետը անցնելով Սնեյք -Ռիվեր սարահարթը, որը լայն ֆիզիկաաշխարհագրական շրջան է՝ Այդահոյի հարավում, ժայռոտ լեռների երկայնքով:[4][5][6][7]. Ռեքսբուրգ քաղաքից հարավ-արևմուտք Սնեյքը ստանում է զգալի մեծ աջափնյա Հենրիս Ֆորկ վտակը և հետո կտրուկ շրջվելով դեպի հարավ՝ հոսում է Այդահո Ֆոլս քաղաքի մոտով և անցնում Ամերիկան Ֆոլս ջրամբարով, որտեղ ստանում է ձախափնյա Պորտնյոֆ վտակը: Հետո գետը հոսում է արևմտյան ուղղությամբ, անցնում Հելլզի կիրճով, որտեղ գտնվում է Շոշոնի ջրվեժը, որը նախկինում համարվում էր սաղմոնի միգրացիաների վերին սահմանը:[4][8][9]: Թուին ֆոլս քաղաքի մոտ Սնեյքը հասնում է իր ամենահարավային կետին, որից հետո գետը հոսում է դեպի հյուսիսարևմուտք[4][5][7]:

Սնեյք գետը հոսում է Այդահոյի մայրաքաղաք Բոյսե քաղաքից 48 կմ հարավ, որից հետո շուտով թեքվում է հյուսիս, հենց այն վերևում, որտեղ ստանում է այնպիսի վտակներ, ինչպիսիք են Օուայհին և Բոյսեն: Նույն տեղից՝ 320 կմ երկարությամբ, գետը կազմում է սահման Այդահո և Օրեգոն նահանգների միջև: Սահմանն անցնում է Հելլսի կիրճով, որը կտրում է Սալմոն Ռիվեր և Բլու լեռները: Հելս կիրճի ճանապարհի կեսին Սնեյք գետը աջ կողմից ստանում է իր ամենամեծ վտակը՝ Սաղմոն գետը, որից հետո կազմում է Այդահո-Վաշինգտոն սահմանի մի փոքր հատված: Այստեղ գետը ստանում է Քլիրոութերի աջ վտակը, որի գետաբերանի մոտ գտնվում է Լյուիսթոն քաղաքը: Կիրճից դուրս գալուց հետո գետը հոսում է Վաշինգտոն նահանգի արեւելքում գտնվող Պալուս բլուրներով: Սնեյքը միանում է Կոլումբիա գետին, Ուալուլայի ջրամբարում՝ Կոլումբիայի գետաբերանից 523 կմ հեռավորության վրա[4][7]:

Ավազան խմբագրել

 
Սնեյք գետի ավազանը

ԱՄՆ գետերից Սնեյքը իր երկարությամբ զբաղեցնում է 13-րդ տեղը[10]: Գետի ավազանի մակերեսը կազմում է 280 000 կմ² և մեծությամբ 10-րդն է Հյուսիսային Ամերիկայի բոլոր գետերի մեջ և ընդգրկում է 6 նահանգների՝ Վայոմինգ, Այդահո, Նևադա, Յուտա, Օրեգոն և Վաշինգտոն մասերը: Ավազանի մեծ մասը գտնվում է Այդահոյում՝ արևելքից Ժայռոտ լեռների և արևմուտքում Կոլումբիական սարավանդի միջև: Սնեյք գետի ավազանը կազմում է ամբողջ Կոլումբիա գետի ավազանի մակերեսի մոտ 41% -ը: Գետի ծախսը գետաբերանի մոտ կազմում է այդ նույն վայրում Կոլումբի գետի ծախսի 31 %-ը [11]: Բացի այդ, երկու գետերի միախառնման ժամանակ Սնեյքի երկարությունը (1735 կմ) գերազանցում է Կոլումբիայի երկարությանը (1493 մ), իսկ Սնեյքի ավազանի մակերեսը մոտավորապես 4% -ով մեծ է Կոլումբիայի ավազանից ՝ Սնեյքի խառնումից վեր[12]:

Գետի ջրհավաք ավազանի մեծ մասը բնութագրվում է չոր և նույնիսկ անապատային կլիմայով, որը սովորաբար ունենում է տարեկան 300 մմ-ից պակաս տեղումներ: Այնուամենայնիվ, տեղումները մեծապես տատանվում են տեղից տեղ և ժամանակ առ ժամանակ: Այսպիսով, Թվին Ֆոլս քաղաքում (քաղաք Այդահո), անձրևի տեսքով տեղացող տարեկան տեղումները կազմում են ընդամենը 235 մմ, իսկ ձյան տեսքով ՝ 330 մմ[13]: Ժայռոտ լեռներում ՝ Ջեքսոն Հոլի վերին հովտում, տեղումները կազմում ենընդամենը 760 մմ, իսկ ձյան տեսքով ՝ ավելի քան 6400 մմ[14]: Ավազանի մեծ մասը ներկայացված է լայն չորային դաշտերով, բլուրներով և բարձր լեռներով: Ջրհավաք ավազանում տեղակայված են Ելոուսթոուն ու Գրանդ Թիթոն ազգային պարկերը և Հելս Կանյոն ազգային հանգստյան գոտին և մի քանի այլ պահպանական տարածքներ:

Սնեյք գետի ստորին և միջին հոսանքներում նրա ափերի երկայնքով տարածքի մեծ մասը ոռոգվում է գյուղատնտեսական նշանակության հողերը: Գետի վրա կառուցվել է 15 ամբարտակ, որոնք օգտագործվում են ոռոգման, նավագնացության պայմանները բարելավելու, էլեկտրաէներգիա արտադրելու և գետի մակարդակը վերահսկելու համար: Միևնույն ժամանակ, Հելս Կանյոնի ներքևի մասում գտնվող պատնեշների վրա կառուցված են ձկնուղիներ[15]:

Սնեյք գետի ավազանը սահմանակից է բազմաթիվ այլ ջրհավաք ավազանների, որոնց գետերն իրենց ջրերը տեղափոխում են Խաղաղ և Ատլանտյան օվկիանոսներ, ինչպես նաև ներքին հոսքի ավազաններ: Հարավ-արևմուտքում ավազանը սահմանակից է Հարնիի ներքին հոսքի փակ ավազանին: Հարավում սահմանակից է Հումբոլդտ գետի և Մեծ Աղի լճի ջրհավաք ավազանին (Բաեր, Ջորդան և Վեբեր գետեր), իսկ հարավ-արևելքում ՝ Գրին Ռիվեր գետի ավազանում (Կոլորադոյի վտակ): Արևելքում Սնեյքի ջրհավաք ավազանը սահմանակից է Բիհորն գետի ավազանին (Յելոուսթոուն գետի վտակ), իսկ հյուսիսում ՝ Ջեֆերսոն գետի ավազանին (Միսուրիի վերին ավազան): Հոսքի մնացած մասում Սնեյք գետի ավազանը սահմանակից է Կոլումբիայի մի քանի վտակների ՝ հիմնականում Սպոկան (հյուսիսում) և Ջոն Դեյ (արևմուտքում) վտակներին: Դրանցից Քլարկ Ֆորկը և Սպոկանը թափվում են Կոլումբիայի մեջ Սնեյք գետից վերև, իսկ Ջոն Դեյը` Սնեյքից ներքև, Կոլումբիա գետի կիրճում[16]:

Սնեյք գետի ավազանում կան մի շարք լեռնաշղթաները, որոնցից ամենաբարձրը Գրանդ Տիտոն լեռն է, որի բարձրությունը ծովի մակարդակից բարձր է 4.199 մետր, իսկ ամենացածր կետը ՝ ծովի մակարդակից 109 մ բարձրության վրա է՝ Սնեյք ու Կոլումբիա գետերի միացման տեղում[17]


Ջրի ծախս խմբագրել

Սնեյք գետի միջին ծախսը կազմում է 1553 մ³/վրկ. ԱՄՆ երկրաբանական ծառայությունը 1963-ից 2000 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում գետի ծախսը գրանցել է Այս-Հարբոր ամբարտակի տակ գտնվող հիդրոլոգիական դիտակայանում: Այդ ժամանակահատվածում ջրի ամենաբարձր միջին ծախսը գրանցվել է 1997 թվականին՝ կազմելով 2384 մ³/վրկ,, իսկ ամենաքիչ ծախսը՝  1992 թվականին, որը կազմել է 770 մ³/վրկ[3]: Ամենացածր միջին օրական հոսքը գրանցվել է 1979 թվականի փետրվարի 4-ին և կազմել ընդամենը 76 մ³/վրկ: 1965 թվականի օգոստոսի 27-ին հոսքը ժամանակավորապես բացակայում էր Սառցե Հարբոր ջրամբարի փորձարկման պատճառով։ Ամենաբարձր միջին օրական ջրի ծախսը գրանցվել է 1974 թվականի հունիսի 19-ին և կազմել է 8800 մ³/վրկ: Քլարքսթոնի մոտ գտնվող հիդրոլոգիական կայանը գրանցել է Սնեյք գետի վրա ռեկորդային բարձր ծախս՝ 10 400 մ³/վրկ: Առավել մեծ ծախս է գրանցվել 1894 թվականի հունիսին տեղի ունեցած ջրհեղեղների ժամանակ, որը կազմել է մոտ 11 600 մ³/վրկ:

Ջրի հոսքի չափումներ են կատարվում նաև այլ վայրերում՝ նրա ողջ հոսքի երկայնքով։ Այսպիսով, Ջեքսոն լճից վեր, Սնեյք գետի ծախսը կազմում է 25,1 մ³ / վրկ[18]: Մինիդոկա քաղաքում, գետն ունի 222 մ³/վրկ հոսքի արագություն[19], մինչդեռ Բուլ քաղաքում ՝ ընդամենը 80 կմ ներքև, այդ ցուցանիշը կազմում է ընդամենը 139 մ³/վրկ, ինչը բացատրվում է ոռոգման համար ջրի օգտագործմամբ, ինչպես նաև ապարաշերտերում ջրի արտահոսքով[20]: Միևնույն ժամանակ, Այդահոյի և Օրեգոնի սահմանին, Հելս կիրճի սկզբում, մի քանի խոշոր վտակների ընդունումից հետո, Սնեյքի ջրի մակարդակը բարձրանում է մինչև 503 մ³/վրկ[21]: Հելս-Կանիոն ամբարտակի տարածքում գետի ծախսն ավելանում է մինչև 553 մ³/վրկ [22]: Վաշինգտոն նահանգի Անատոն քաղաքում, Սնեյքի ամենամեծ վտակից՝ Սաղմոն գետից ներքև, ջրի միջին ծախսն արդեն կազմում է 979 մ³/վրկ է[23]:

Երկրաբանություն խմբագրել

 
Սնեյք գետ

Սնեյք գետը իր ծագմամբ պարտական է տեղանքի հարթ ռելիեֆի ձևերին և Բոնևիլյան ջրհեղեղին:

Բոնևիլյան ջրհեղեղը և Միզուլա լճի ջրհեղեղը գրեթե միաժամանակ են տեղի ունեցել:Միզուլայի ջրհեղեղները, ըստ երկրաբանների վկայության, կրկնվել են ավելի քան 40 անգամ 15-ից 13 հազար տարի առաջ ընկած ժամանակահատվածում։ Միզուլայի ջրհեղեղները, ըստ երկրաբանների վկայության, կրկնվել են ավելի քան 40 անգամ 15-ից 13 հազար տարի առաջ ընկած ժամանակահատվածում։ Դրանք առաջացել են Քլարկ-ֆոլկ գետի վրա բնական սառցե ամբարտակի ճեղքումից, որն առաջացել է սառցադաշտի առաջխաղացման արդյունքում՝ ձևավորված Միզուլա լճի վերի հոսանքում: Պատնեշի ճեղքման հետևանքով հսկայական քանակությամբ ջուր է լցվել ներկայիս Վաշինգտոն նահանգի արևելյան մաս՝ հոսելով Սնեյք գետի ավազանի հյուսիսային ջրբաժանով՝ առաջացնելով խորը կիրճեր, որոնք հայտնի են Պալուս գետի կիրճեր անունով, որոնցից ամենամեծը, նույնպես իր ծագմամբ պարտական է Միզուլայի ջրհեղեղներին: Միզուլայի և Բոնևիլի ջրհեղեղները նույնպես նպաստել են Կոլումբիա գետի կիրճի խորացմանն ու ընդլայնմանը, որի միջով գետը ճեղքում է Կասկադյան լեռները և շտապում ուղիղ դեպի Խաղաղ օվկիանոս[24][25]:

Բոնևիլյան ջրհեղեղն ավելի փոքր մասշտաբի է եղել, սակայն այն բերել է հսկայական քանակությամբ նստվածք, որը կուտակվելով ներկայիս Այդահոյի հարավում, ձևավորել է Սնեյք գետի միջին հոսանքը: Ջրհեղեղը տեղի է ունեցել մոտ 14,5 հազար տարի առաջ և կապված է հսկայական Բոնևիլ լճի պատռվածքի հետ, որը ձևավորվել է Մեծ ավազանում վերջին սառցե դարաշրջանի ընթացքում, որից հետո ջուրը հոսել է Պորտնյոֆ գետից դեպի Սնեյք գետի ավազան: Այստեղ բարձր ջրաթափանց ապարների առկայությունը հանգեցրել է Լեյք գետի ջրատար ավազանի ձևավորմանը, որն ամենամեծերից մեկն է ԱՄՆ-ում: Բազմաթիվ գետեր, որոնք հոսում են սարահարթի հյուսիսային կողմից, անցնում են գետնի տակ՝ Սնեյք գետ հոսելու փոխարեն: Այս գետերի խումբը և նրանց ավազանը հայտնի են «Այդահոյի կորած գետեր» անվանումով[26]: Ջրատար շերտը, որն ընդգրկում է մոտ 26000 կմ² տարածք և ունի մինչև 400 մ շերտի հաստություն, պարունակում է մոտ 120 կմ³ ջուր[27]:Միևնույն ժամանակ, Սնեյք գետի ավազանում «կորցրած» ջրի մեծ մասը վերադառնում է գետ՝ ջրատարի արևմտյան ծայրամասում ՝ բազմաթիվ արտեզյան աղբյուրների տեսքով[6][28][29]: Հելս կիրճը զգալիորեն ընդարձակվել է Բոնեվիլյան ջրհեղեղների հետևանքով, բայց չի խորացվել[30]:

Պատմություն խմբագրել

Անվանում խմբագրել

Կանադացի առաջագնաց պիոներ Դեյվիդ Թոմփսոնը, ով 1800 թվականին գետի վերին հոսանքից իջավ  դեպի գետաբերան, գետի հնդկական անվանումը գրանցեց որպես Shawpatin: 1805 թվականի Լյուիսի և Քլարկի արշավախմբի անդամները գետն անվանեցին «Լյուիս» կամ «Լյուիս Ֆորք»՝ ի պատիվ Մերիվեզեր Լյուիսի, ով առաջինն էր արշավախմբի անդամներից, որ տեսավ գետը[31]: Նրանք նաև նշել են, որ տեղի հնդկական ցեղերը (Շոշոնները) գետը անվանել են Ki-moo-e-nim կամ Yam-pah-pa այն խոտի անունով, որն աճում է ամենուր նրա ափերի երկայնքով[32]: Հետագայում գետի ավազանի հետազոտողները, որոնցից շատերը նախկինում մասնակցել են Լյուիսի և Քլարկի արշավախմբին, օգտագործում են ևս մի քանի անուններ՝ «Խենթ», «Շոշոնի» (ցեղախմբի անունով) և «Սեպտին»[33]: Ի վերջո, գետին ամրագրվեց անգլերեն «Snake» անունը, որը թարգմանաբար կոչվում է օձ:

Առաջին մարդիկ խմբագրել

 
Մարմս քարանձավը ջրհեղեղից առաջ

Մարդիկ բնակվել են Սնեյք գետի ափերին վերջին 11000 տարիների ընթացքում: Նրա հովտի արևելյան մասում կան ապացույցներ, որոնք վկայում են այստեղ Clovis, Folsom և Plano մշակույթների առկայության մասին, որոնք թվագրվում են մոտ 10 հազար տարի առաջ: Առաջին առևտրականներն ու հետախույզները նշել են Սնեյք գետի ավազանում տարածաշրջանային առևտրային կետերի առկայության մասին: Հետագա հնագիտական ​​պեղումները ցույց են տվել, որ այդ շուկաներից մի քանիսը բավականին հին են։ Այսպիսով, շուկան, որը գտնվում է ժամանակակից Ուիզեր քաղաքի տարածքում, գոյություն ուներ արդեն մոտ 4,5 հազար տարի առաջ: Ենթադրվում է, որ Ֆրեմոնտի մշակույթը նպաստել է Շոշոնի ցեղախմբի պատմական ձևավորմանը, բայց դա հաստատապես հայտնի չէ։ Ձիերը լայն տարածում գտան տեղացի հնդկացիների շրջանում մոտ 1700 թվականին և բավականին ուժեղ ազդեցին շոշոնների և հյուսիսային պայուտների մշակույթի վրա[34][35]: Գետի ստորին հոսանքում ՝ Վաշինգտոն նահանգում, կան մի քանի հետաքրքիր հնագիտական ​​վայրեր։ Դրանցից ամենահայտնի և հնագույններից մեկը Մարմս քարանձավն է, որը հեղեղվել է 1968 թվականին, Հերբերտ Ուեսթի ջրամբարի ստեղծումից հետո[36]:

Սնեյք գետի ավազանի մեծ մասը բնակեցված է եղել հիմնական երկու էթնիկ խմբերով: Նե- պերսե ցեղախմբի բնակատեղը  ձգվում էր հարավ-արևելյան Կոլումբիայի սարահարթից մինչև Հյուսիսային Օրեգոն և Արևմտյան Այդահո, իսկ Շոշոնները բնակվում էին Սնեյք գետի սարահարթում ինչպես Շոշոն ջրվեժի վերևում, այնպես էլ ներքևում: Հնդկացիների ապրելակերպը բավականին բազմազան էր: Շոշոնի ջրվեժից ներքև ապրող հնդիկների տնտեսական ակտիվությունը հիմնված էր հիմնականում սաղմոնի ձկնորսության վրա, որոնք  հսկայական քանակությամբ լողում էին գետն ի վեր ՝ ձվադրման համար: Սաղմոնը կյանքի ողնաշարն էր ջրվեժից ներքև գտնվող հնդկացի ցեղերի մեծ մասի համար: Կյանքը ջրվեժից վերև զգալի տարբերվում էր: Սնեյք գետի սարահարթը կազմում է սակավաթիվ համեմատաբար հեշտ անցումներից մեկը Ժայռոտ լեռների հիմնական լեռնաշղթայի վրայով ՝ հարյուրավոր կիլոմետրանոց հատվածով, ինչը հեշտացնում էր լեռների երկու կողմերում ապրող ցեղերի փոխհարաբերությունները: Սա իր հերթին նպաստում էր շոշոնների տնտեսական գործունեությանը ՝ հիմնված է առևտրի վրա:

Ըստ լեգենդի՝ նե-պերսե ցեղախումբը սկզբնապես բնակվել է Սնեյքի ստորին վտակներից մեկի՝ Քլիրուոթեր գետի հովտում: Այս գետի երկայնքով կային 26 նե-պերսեների բնակավայրեր, ևս 11-ը գտնվում էին Սնեյք գետի վրա՝ նրա գետաբերանի և Քլիրուոթեր գետի միջև։ Մի քանի գյուղ կային նաև Սալմոն, Գրանդ Ռոնդ և Տուկանոն գետերի վրա, ինչպես նաև Հիլս կիրճի ստորին հատվածում։ Այդ ժամանակներում  անցնող սաղմոնի թիվը տարեկան գնահատվում էր չորս միլիոն։ Ի տարբերություն Սնեյքի ավազանի հարավ-արևելքում ապրող շատ ցեղերի, նե-պերսերը նստակյաց էին և ապրում էին մշտական ​​բնակավայրերում: Նրանք առևտրային հարաբերություններ էին պահպանում Սալիշների և Կոլումբիա գետի մեջտեղում ապրող ցեղերի հետ։ Միևնույն ժամանակ, նրանք թշնամիներ էին շոշոնների և այլ ցեղերի, որոնք ապրում էին Սնեյք գետի ավազանի վերին մասում[37]:

Շոշոնները բնութագրվում են որպես քոչվոր ցեղեր, ովքեր որդեգրել են իրենց մշակույթը ավելի վաղ Բիթերրութ էթնիկ խմբից՝ գաղթած Մեծ Ավազան սարահարթից, Օվայհի գետի հովտով հյուսիս: 18-րդ դարում Շոշոնների տարածքը տարածվում էր Սնեյք գետի սարահարթից ավելի արևելք, մինչև Միսսուրիի վերին ավազանը և ավելի հյուսիս՝ դեպի Կանադա:[38]: Ջրծաղիկի համաճարակը, որը տարածվել էր եվրոպացիների կողմից, ոչնչացրեց շոշոնների մեծ մասին, Ժայռոտ լեռներից արևելք, բայց նրանք շարունակում էին վերահսկել Սնեյք գետի ավազանը: Այնուամենայնիվ, ժամանակի ընթացքում Շոշոների մշակույթը իրականում միաձուլվեց Հյուսիսային Պայուտի և Բաննոքի մշակույթի հետ, որոնք համապատասխանաբար գալիս էին Մեծ Ավազանից և Հիլս կիրճից: Բաննոքներն իրենց հետ բերեցին բիզոններ որսալու հմտությունները, ինչպես նաև եվրոպացիներից ձեռք բերած ձիերը, որոնք մեծապես փոխեցին շոշոններ կենսակերպը[39]:

Հետազոտողներ խմբագրել

 
Սնեյք գետը Ջեքսոնի մոտ, Վայոմինգ, 1871 թ.

1804-06-ի Լյուիսի և Քլարկի արշավախումբը առաջին ամերիկյան արշավախումբն էր, որն անցավ Ժայռոտ լեռները և իջավ Սնեյք և Կոլումբիա գետերով դեպի Խաղաղ օվկիանոս[40]: Ինքը՝ Լյուիսը, հավանաբար առաջին մարդն էր, ով տեսավ Սնեյք գետի ավազանը 1805 թվականի օգոստոսի 12-ին, արշավախմբի մնացած մասնակիցներից մի քանի օր առաջ: Շարժվելով ավելի հյուսիս՝ Լյուիսն ու Քլարկն անցան Քլիրուոթեր և Լոչսա գետերի միջով, այնուհետև իջան Սնեյք գետի ստորին հոսանքը և մտան Կոլումբիա գետը։

Հետագա արշավախմբերը սկսեցին ուսումնասիրել Սնեյք գետը և նրա հիմնական վտակները դեռևս 1806 թվականին՝ Լյուիսի և Քլարկի վերադարձից անմիջապես հետո։ Առաջին նման հետազոտողը Ջոն Օդվեյն էր, ով ուսումնասիրեց Սաղմոն գետի ստորին հոսանքը 1806 թվականին։ Ջոն Քուլթերն առաջին եվրոպացին էր, ով տեսավ Սնեյք գետի ակունքները [41]: 1810 թվականին Էնդրյու Հենրին և մի խումբ տրապերներ (մորթիների առքուվաճառքով զբաղվող որսորդներ) բացեցին Հենրի Ֆորք վտակը, որը կոչվեց նրա անունով։ 1811 թվականին Դոնալդ Մաքենզին քայլեց Սնեյք գետի ստորին հատվածով; Հետագայում գետի ավազանի հետազոտողները՝ Օլսոն Փրայս Հանթ, Ռեմսի Քրուքս, Ֆրանցիսկո Պայել, Ջոն Գրեյ, Թիերի Գոդին և շատ ուրիշներ 1830-ականներից հետո: Այս մարդկանցից շատերը Լյուիսի և Քլարքի արշավախմբի անդամներ էին, ովքեր վերադարձան այստեղ՝ քարտեզագրելու և ավելի մանրամասն ուսումնասիրելու որոշակի տարածք: Տրապերները եկան հետախուզելու կուղբերով հարուստ վայրեր: Բայց ամերիկացի տրապերներից առաջ անցան «Հուդզոնի ծոց» բրիտանական ընկերությունը, որը սկսեց կանադացի տրապերներ ուղարկել այստեղ 1819 թվականին: Նրանց հանձնարարվել էր հնարավորինս շատ կուղբ բռնել, ինչը հանգեցրեց Սնեյք գետի ավազանում այս տեսակի գրեթե ամբողջական ոչնչացմանը: Փաստարկը պարզ էր. «եթե կուղբերը չլինեն, ամերիկացիները այստեղ գալու պատճառ չէին ունենա»[42]: «Հուդզոնի ծոց» ընկերության վերջնական նպատակն էր իրավունքներ ձեռք բերել Օրեգոնի ողջ տարածքի վրա, որն ընդգրկում էր ներկայիս ամերիկյան Վաշինգտոն, Օրեգոն և Այդահո նահանգների տարածքները, ինչպես նաև Մոնտանայի և Վայոմինգի որոշ մասեր[43]: Այնուամենայնիվ այդ տարածքը միացվեց ԱՄՆ-ին։

Վերաբնակիչներ խմբագրել

19-րդ դարի կեսերին դրվեց այսպես կոչված Օրեգոնի արահետը, որի մի զգալի մասն անցնում էր Սնեյք գետով։ Արահետը հատում էր գետը ներկայիս Օրեգոն նահանգի, Օնտարիո քաղաքի մոտ, որտեղ հետագայում ստեղծվեց լաստանավային անցում: Սնեյք գետի մեկ այլ անցում կառուցվել է հոսանքին ի վեր՝ «Երեք կղզիների խաչմերուկ» կոչվող վայրում ՝ Բոյսե գետի գետաբերանի մոտ: Գետի այս վայրում կային երեք կղզիներ (այստեղից էլ՝ անվանումը), որոնք Սնեյքին բաժանել են  չորս ճյուղերի, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ մոտ 60 մ լայնություն։ Որոշ վերաբնակիչներ շրջանցում էին Սնեյքին գետի արևմտյան կողմով և հատում այն Ֆորտ Բոյսեեի մոտ, Հելս կիրճում, որտեղ խոտի և ջրի առկայությունն ավելի լավ էր ապահովված: Ավելի ուշ գետի վրա սկսել են գործել մի քանի լաստանավային անցումներ[44][45]:

Նորագույն պատմություն խմբագրել

1974 թվականի սեպտեմբերի 8-ին ամերիկացի կասկադյոր Էվել Նայվելը Skycycle X-2 հրթիռային մոտոցիկլետով փորձել է ցատկել գետի կիրճի վրայով։ Կասկադյորն անհաջող է անցել պարաշյուտի թերության պատճառով, սակայն Նայվելին ոչինչ չի եղել, միայն քիթն է ջարդվել։ 2016 թվականի սեպտեմբերին այդ թռիչքը հաջողությամբ իրականացրել է կասկադյոր Էդդի Բրաունը։[46].

Աղտոտում խմբագրել

Գյուղացիական տնտեսություններից և ագարակներից առաջացած գյուղատնտեսական հոսքերը մեծ ազդեցություն են ունեցել գետի էկոլոգիայի վրա ողջ 20-րդ դարում: Արդեն գետի վրա ոռոգման համար օգտագործվող առաջին ամբարտակների կառուցումից հետո, գետի երկայնքով ձգվող մի քանի մղոն լայնությամբ ձգվող շերտը վերածվեց դաշտերի կամ արոտավայրերի, և գյուղատնտեսական հոսքերը սկսեցին աղտոտել Սնեյք գետը: Մի քանի անասնագլուխ ունեցող ֆերմաներից արտահոսքը նույնպես թափվում էր Սնեյք գետ, մինչև որ դա արգելող օրենք ընդունվեց: [47]: Պարարտանյութերը, գոմաղբը և այլ քիմիական աղտոտիչները կտրուկ մեծացնում են ֆոսֆորի, ազոտի և ֆեկալային էնտերոբակտերիաների քանակը: Ջրի ցածր մակարդակի ժամանակ ջրի ծաղկումը բավականին տարածված է գետի հանգիստ հատվածներում, ինչը հանգեցնում է թթվածնի մակարդակի նվազմանը: [48].

Վտակներ խմբագրել

 
Կլիրուոտեր (Սնեյքի վտակը)
 
Գրանդ-Ռոնդ վտակը
 
Սաղմոն վտակը

Սնեյք գետի հիմնական վտակների ցանկը ակունքից-գետաբերան

Հետի անվանումը Երկարությունը
(կմ)
Մակերեսը
Ավազանի (կմ²)
Ակունքի բարձրությունը
Ափ
Հարթ 8 78 2217[49] աջ
Լյուիս 29 2098[50] աջ
Գրոս-Վենտր 120 1660 ձախ
Հոբեկ 89 1600 1797[51] ձախ
Գրեյս 105 2100 1719[52] ձախ
Սոլթ 135 2300 1714[53] ձախ
Հենրիս-Ֆրոկ 180 8320 1469[54] աջ
Պորտնյոֆ 154 3440 1328[55] ձախ
Ռաֆտ 174 3900 1280[56] ձախ
Սաղմոն-Ֆոլս-Կրիկ 195 5447 879[57] ձախ
Մալադ 19 7800 810[58] աջ
Բրունո 246 8560 749[59] ձախ
Բոյսե 121 11 000 666[60] աջ
Օվայհի 450 28 620 666[61] ձախ
Մալուր 266 12 000 650[62] աջ
Փեյեթ 133 8400 648[63] աջ
Վեզեր 166 4300 աջ
Բյորնթ 158 2823 632[64] ձախ
Սաղմոն 684 36 260 280[65] աջ
Գրանդ-Ռոնդ 293 10 697 250[66] ձախ
Կլիրուոտեր 120 24 980 225[67] աջ
Տուկանոն 110 1300 165[68] ձախ
Պալուս 269 8555 165[69] աջ
 
Սնեյք գետը թեքվում է Հիլս կիրճով: Հեռվում՝ հորիզոնում, Օքսբոու ամբարտակն է

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. The National Map «National Hydrography Dataset high-resolution flowline data». U.S. Geological Survey. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  2. «Boundary Descriptions and Names of Regions, Subregions, Accounting Units and Cataloging Units». U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  3. 3,0 3,1 «Snake River below Ice Harbor Dam, WA» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. 1963-2000. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 «Snake River Tributary Basins». Idaho Water Resources Research Institute at Idaho Falls. University of Idaho, Idaho Falls. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-12-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  5. 5,0 5,1 «Upper Snake Province Assessment» (PDF). Northwest Watershed Council. 2004-05-28. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-02-13-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  6. 6,0 6,1 «Eastern Snake River Plain Surface and Ground Water Interaction». Idaho Water Resources Research Institute at Idaho Falls. University of Idaho, Idaho Falls. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-21-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  7. 7,0 7,1 7,2 United States Geological Survey. «United States Geological Survey Topographic Maps». TopoQuest. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  8. «Shoshone Falls». South Central Idaho Virtual Tour. College of Southern Idaho. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. «Shoshone Falls». Berkeley GeoImages Project. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  10. Kammerer, J.C. (1990-05). «Largest Rivers in the United States». U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-03-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. «USGS Gage #12472800 on the Columbia River below Priest Rapids Dam, WA (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. «Boundary Descriptions and Names of Regions, Subregions, Accounting Units and Cataloging Units». U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-03-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  13. «Twin Falls, Idaho Period of Record Monthly Climate Summary». Western Regional Climate Center. 1980-02-01. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. «Snake River, Wyoming Period of Record Monthly Climate Summary». Western Regional Climate Center. 1905-06-21. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. «Fish passage at dams». Columbia River History. Northwest Power and Conservation Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. «Commission for Environmental Cooperation (CEC)». Cartography by CEC, Atlas of Canada, National Atlas, Instituto Nacional de Estadística y Geografía. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-04-14-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. «Национальный парк Гранд-Титон в штате Вайоминг США». paikea.ru. Վերցված է 2021-07-12-ին. {{cite web}}: Text "Grand Teton National Park - Paikea.Ru" ignored (օգնություն)
  18. «USGS Gage #13010065 on the Snake River above Jackson Lake at Flagg Ranch, WY (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  19. «USGS Gage #13081500 on the Snake River near Minidoka, ID (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  20. «USGS Gage #13094000 on the Snake River near Buhl, ID (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  21. «USGS Gage #13269000 on the Snake River near Weiser, ID (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  22. «USGS Gage #13290454 on the Snake River at Hells Canyon Dam, Idaho-Oregon state line (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  23. «USGS Gage #13290454 on the Snake River near Anatone, WA (Water-Data Report 2009)» (PDF). National Water Information System. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-26-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  24. «About the Floods». Ice Age Floods Institute. 2008-08-18. Արխիվացված է օրիգինալից 2010-02-12-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  25. «Channeled Scablands: Overview». Department of Geography and Geology. University of Wisconsin. Արխիվացված է օրիգինալից 2009-08-05-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  26. «Idaho's treasure; the Eastern Snake River Plain Aquifer» (PDF). State of Idaho Oversight Monitor. Idaho Department of Environmental Quality. 2005-05. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009-09-30-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  27. Smith, Richard P. (2004). «Geologic Setting of the Snake River Plain Aquifer and Vadose Zone» (PDF). Vadose Zone Journal. GeoScienceWorld. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  28. «Upper Snake River Basin». National Water Quality Assessment Program. USGS Idaho Water Science Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  29. «Snake River Plain Regional Aquifer System». Ground Water Atlas of the United States: Idaho, Oregon, Washington. United States Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  30. «Geology of Hells Canyon». U.S. Forest Service. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  31. Gulick, Bill Snake River country. — Caxton Press, 1971. — ISBN 0-87004-215-7
  32. Hunger, Bill Hiking Wyoming: 110 of the State's Best Hiking Adventures. — 2. — Globe Pequot[en], 2008. — С. 234. — ISBN 0-7627-3420-5
  33. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «GNISsnake» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  34. Meatte, Daniel S. (1990). «The Fremont Culture». The Prehistory of the Western Snake River Basin. Digital Atlas of Idaho. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  35. Meatte, Daniel S. (1990). «The Midvale Complex». Prehistory of the Western Snake River Basin. Digital Atlas of Idaho. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  36. ««Marmes Rockshelter». www.historylink.org. Վերցված է 2019-12-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)» HistoryLink.
  37. Ruby, Robert H.; Brown, John Arthur A guide to the Indian tribes of the Pacific Northwest. — University of Oklahoma Press[en], 1992. — С. 145. — ISBN 0-8061-2479-2
  38. Madsen, Brigham D. The Northern Shoshoni. — Caxton Press, 1980. — С. 18—19. — ISBN 0-87004-266-1
  39. Madsen, Brigham D. The Bannock of Idaho. — University of Idaho Press, 1996. — С. 20. — ISBN 0-89301-189-4
  40. Gulick, p. 17
  41. «Snake River Explorers» (PDF). Idaho State Historical Society Reference Series. Idaho State Historical Society. 1992-04. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-08-17-ին. Վերցված է 2009-10-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  42. Kaza, Roger. «Hudson's Bay Company». Engines of our Ingenuity. University of Houston. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2009-10-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  43. Gulick Snake River country), p. 32
  44. Maxwell, Rebecca (2009-10-12). «Brownlee Ferry». Historical Marker Database. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2009-12-10-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  45. «Grand Tetons, Cunningham Cabin, Nick Wilson, Menor's Ferry». Jackson Hole Photo Gallery. Wyoming Tales and Trails. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2009-12-10-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  46. «Daredevil successfully powers rocket over Snake River Canyon». Associated Press. 2016-09-17. Վերցված է September 19, 2016-ին.
  47. Wolf, Carissa (2006-02-01). «Dirty Water: Ag pollution in rural wells runs deep». Boise Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-29-ին. Վերցված է 2009-10-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  48. «Pollution of the Snake River». Ecology and Conservation. Central Washington Native Plants. Արխիվացված է օրիգինալից 2005-02-23-ին. Վերցված է 2009-10-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  49. «Feature Detail Report for: Heart River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  50. «Feature Detail Report for: Lewis River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  51. «Feature Detail Report for: Hoback River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  52. «Feature Detail Report for: Greys River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  53. «Feature Detail Report for: Salt River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  54. «Feature Detail Report for: Henrys Fork». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  55. «Feature Detail Report for: Portneuf River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  56. «Feature Detail Report for: Raft River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  57. «Feature Detail Report for: Salmon Falls Creek». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  58. «Feature Detail Report for: Malad River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  59. «Feature Detail Report for: Bruneau River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  60. «Feature Detail Report for: Boise River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  61. «Feature Detail Report for: Owyhee River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  62. «Feature Detail Report for: Malheur River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  63. «Feature Detail Report for: Payette River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  64. «Feature Detail Report for: Burnt River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  65. «Feature Detail Report for: Salmon River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  66. «Feature Detail Report for: Grande Ronde River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  67. «Feature Detail Report for: Clearwater River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  68. «Feature Detail Report for: Tucannon River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  69. «Feature Detail Report for: Palouse River». Geographic Names Information System, U.S. Geological Survey. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-17-ին. Վերցված է 2012-08-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)