Մասնակից:Սարգսյան Գագիկ/Ավազարկղ44
Վագոտոմիան վիրաբուժական միջամտություն է, որը ներառում է թափառող նյարդի մի մասի հեռացում: Այն իրականացվում է որովայնի շրջանում։
Տեսակներ
խմբագրելՊարզ վագոտոմիան վերացնում է պարասիմպաթիկ մատակարարումը ստամոքսից դեպի լայնական հաստ աղիքի ձախ կողմը: Մյուս մեթոդները կենտրոնանում են հետանցքից դեպի ստամոքս տանող ճյուղերի վրա[1]։
Վագոտոմիան լինում է`
1. Ցողունային․ վագուսի ցողուններն ու ճյուղերը հատվում են հենց կերակրափողի վրա:
2. Սելեկտիվ․ պահպանվում են դեպի լյարդ, լեղուղիներ գնացող ճյուղերը, հատվում են միայն ստամոքսային ճյուղերը:
3. Պրոքսիմալ սելեկտիվ, բացի լյարդային ճյուղերից պահպանվում է դեպի պիլորիկ հատված իջնող Լատարժեի շարժիչ նյարդը` պահպանելու պիլորիկ սֆինկտերի (սեղմանի) գործունեությունը: Այն ցուցված է հիմնականում 12-մատնյա աղիքի չբարդացած խոցերի ժամանակ:
Վագոտոմիան պեպտիկ (տասներկումատնյա աղիքի և ստամոքսի) խոցային հիվանդության վիրաբուժական միջամտության կառավարման կարևոր բաղադրիչն է: Վագոտոմիան ժամանակին սովորաբար իրականացվում էր խոցային հիվանդության բուժման և կանխարգելման համար։ Այնուամենայնիվ, H2 ընկալիչների անտագոնիստներով, ինչպիսիք են ցիմետիդինը, ռանիտիդինը և ֆամոտիդինը, և պրոտոնային պոմպի ինհիբիտորները (ՊՊԻ), ինչպիսիք են պանտոպրազոլը, ռաբեպրազոլը, օմեպրազոլը և լանսոպրազոլը, թթվային սեկրեցիայի գերազանց վերահսկման առկայության դեպքում, անհրաժեշտ խոցի վիրաբուժական միջամտությունը կարելի է կատարել: Խոցային հիվանդությունը զգալիորեն նվազել է դեղորայքի ընդունումից հետո:
Վագոտոմիայի հիմնական տեսակներն են.
- Ցողունային վագոտոմիան ներառում է վագուսի հիմնական ցողունի բաժանումը (ներառյալ նրա ցելիակային/լյարդային ճյուղը) և պիլորուսի դենիերվավորում։ Հետևաբար, անհրաժեշտ է պիլորային դրենաժային պրոցեդուրա, ինչպիսին է պիլորի ընդլայնումը կամ պիլորոմիոտոմիա, պիլորոպլաստիկա կամ գաստրոյեյունոստոմիա: Այս պրոցեդուրան նաև դեներվացնում է լյարդը, լեղուղիները, ենթաստամոքսային գեղձը և բարակ ու հաստ աղիները[2]:
- Բարձր ընտրողական վագոտոմիան ներառում է ստամոքսի միայն հատակի և մարմնի (պարիետալ բջիջներ պարունակող տարածքներ) դեներվավորում (նաև կոչվում է պարիետալ բջջային վագոտոմիա): Այն պահպանում է անտրումի և ստամոքսաելքի նյարդավորումը։ Պիլորիկ հատվածի դրենավորում անհրաժեշտ չէ: Չի նյարդավորվում լյարդը, լեղուղիները, ենթաստամոքսային գեղձը կամ բարակ ու հաստ աղիքները: Այս պրոցեդուրան կոչվում է նաև ստամոքսի պրոքսիմալ վագոտոմիա[3]։
Վագոտոմիայի բոլոր տեսակները կարող են իրականացվել բաց վիրահատությամբ (լապարոտոմիա) կամ ինվազիվ վիրահատությամբ (լապարոսկոպիկ):
Խոցային հիվանդության կառավարման համար վագոտոմիան երբեմն զուգակցվում է անտրէկտոմիայի հետ (ստամոքսի անտրալ հատվածի հեռացում)՝ կրկնվելու արագությունը նվազեցնելու համար: Վերակառուցումը կատարվում է գաստրոդուոդենոստոմիայով (Billroth I), երբ ստամոքսի ծայրատը բերանակցվում է 12- մատնյա աղիքի հետ: Այս դեպքում սնունդը ստամոքսից անցնում է 12-մատնյա աղիք, ենթարկվում նախնական մարսման, ապա անցնում բարակ աղիքներ: Պահպանվում է սննդի անցման ֆիզիոլոգիական բնականոն ընթացքը, կամ գաստրոյեյունոստոմիայով (Billroth II)։ Բիլռոթ երկրորդի ժամանակ սնունդը ստամոքսից անցնում է միանգամից բարակ աղիք` շրջանցելով 12-մատնյա աղիքը: Սա ոչ ֆիզիոլոգիական է և երբեմն կարող է առաջացնել տարբեր ախտաբանական վիճակներ[4]: Այդ պատճառով ցուցումները սահմանափակ են` Բիլռոթ երկրորդ մեթոդը կիրառվում է այն դեպքում, երբ հնարավոր չէ կատարել Բիլռոթ առաջին (օր.` երբ մասնահատումից հետո ստամոքսի և 12-մատնյա աղիքի ծայրատները չեն մոտենում միմյանց, կամ առկա է 12-մատնյա աղիքի ցածր խոց, կամ հայտնաբերված է քրոնիկական դուոդենոստազ և այլն): Երկու մեթոդներն էլ ունեն բազմաթիվ մոդիֆիկացիաներ: Բիլռոթ երկրորդ մեթոդով վիրահատության ժամանակ ստամոքսի մշակված ծայրատը բերանակցվում է աղիճ աղիքի հետ, որը մոտեցվում է ծայրատին կամ կարճ ճանապարհով` միջաձիգ հաստ աղիքի հետևով` միջընդերքում բացված պատուհանի միջով (օրինակ` ՀոֆմեյստերՖինստերերի մեթոդ), կամ էլ երկար ճանապարհով` միջաձիգ աղիքի առջևով (օրինակ` Բալֆուրի մեթոդ): Այս դեպքում, որպեսզի բերող գալարում ճնշումը չբարձրանա պանկրեատիկ հյութի, լեղու, դուոդենալ հյութի դժվար անցնելու պատճառով, առաջարկվում է բերող և տանող գալարների միջև ձևավորել միջգալարային բերանակցում (Բրաունի անաստոմոզ): Վագոտոմիան մնում է անձեռնմխելի բարձր ընտրողական վագոտոմիայի ժամանակ, ուստի ստամոքսի դատարկման գործառույթը մնում է անփոփոխ[5][6]։
Կիրառումը
խմբագրելՏասներկումատնյա աղիքի քրոնիկական խոցի բուժման տարբերակ է միջանցքային վագոտոմիան[7][8]։ Այն ժամանակին համարվում էր ոսկե ստանդարտ, բայց այժմ սովորաբար նախատեսված է այն հիվանդների համար, ովքեր ձախողել են Helicobacter pylori վարակի դեմ առաջին գծի «եռակի թերապիան»՝ երկու հակաբիոտիկներ ( կլարիտրոմիցին և ամոքսիցիլին կամ մետրոնիդազոլ ) և պրոտոնային պոմպի արգելակիչ (օրինակ՝ օմեպրազոլ ): Այն նաև օգտագործվում է ստամոքսի ելքի խցանման բուժման համար[9][10]։
2007թ.-ին ուսումնասիրվում էր վագոտոմիայի օգտագործումը գիրության բուժման համար[11]: Վագուս նյարդը էֆերենտ նյարդային ազդանշաններ է հաղորդում հիպոթալամուսի սովի և հագեցվածության կենտրոններից՝ ուղեղի մի հատված, որը պատասխանատու է սննդի ընդունման և էներգիայի ծախսերի կարգավորման համար[12]:Շրջանակը սկսվում է հիպոթալամուսի մի տարածքից՝ աղեղնավոր միջուկից, որն ունի ելքեր դեպի կողային հիպոթալամուս և վենտրոմեդիալ հիպոթալամուս, համապատասխանաբար ուղեղի սնուցման և հագեցվածության կենտրոններ[13][14]: Վնասված վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսով կենդանիները կգիրանան նույնիսկ սննդի ընդունման վրա դրված խիստ սահմանափակումների դեպքում, քանի որ նրանք այլևս չեն տալիս էներգիայի պահեստավորումն անջատելու և էներգիայի այրումը հեշտացնելու համար անհրաժեշտ ազդանշանը:Մարդկանց մոտ վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսը երբեմն վնասվում է սուր լիմֆոբլաստիկ լեյկեմիայի շարունակական բուժման կամ վիրահատության կամ ճառագայթման հետևանքով հետին գանգուղեղային ֆոսայի ուռուցքների բուժման համար[15]:
Երբ վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսը անջատված է և այլևս չի արձագանքում ծայրամասային էներգիայի հավասարակշռության ազդանշաններին, սիմպաթիկ ակտիվությունը նվազում է, ինչը հանգեցնում է անբավարարության և էներգիայի ծախսի նվազմանը, իսկ վագուսային ակտիվությունը մեծանում է, ինչը հանգեցնում է ինսուլինի սեկրեցիայի և ադիպոգենեզի ավելացմանը»: «Վենտրոմեդիալ հիպոթալամուսի դիսֆունկցիան նպաստում է ավելորդ կալորիականության ընդունմանը և կալորիականության ծախսի նվազմանը, ինչը հանգեցնում է քաշի շարունակական և անխնա ավելացման: Ադրեներգիկ կամ սերոտոներգիկ նյութերով կալորիականության սահմանափակման կամ դեղաբուժության փորձերը նախկինում ունեցել են փոքր կամ կարճ հաջողություն այս համախտանիշի բուժման մեջ»: Ենթադրվում է, որ թափառող նյարդը հանդիսանում է այս ազդեցությունների հիմնական միջնորդներից մեկը, քանի որ վնասվածքները հանգեցնում են ինսուլինի սեկրեցիայի քրոնիկական բարձրացման՝ նպաստելով ճարպային բջիջներում էներգիայի կուտակմանը[12]:
Պատմություն
խմբագրելՎագոտոմիան ժամանակին հայտնի էր որպես խոցային հիվանդության և հետագա խոցային պերֆորացիաների բուժման և կանխարգելման միջոց[16]: Ենթադրվում էր, որ խոցային հիվանդությունը պայմանավորված է ստամոքսում թթվային միջավայրի ավելցուկային արտազատմամբ, կամ գոնե այդ խոցային հիվանդությունը վատթարացել է հիպերթթվայնության պատճառով[17]: Վագոտոմիան ստամոքսի թթվայնությունը նվազեցնելու միջոց է՝ թթու արտադրող պարիետալ բջիջները դեներվավորելով։ Դա արվել է այն հույսով, որ դա կբուժի կամ կկանխարգելի պեպտիկ խոցը: Այն նաև նվազեցրեց կամ վերացրեց գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս ունեցող անձանց ախտանիշները, ովքեր տառապում էին դրանից[18]: Վագոտոմիայի հաճախականությունը նվազել է Բարրի Մարշալի և Ռոբին Ուորենի բացահայտումից հետո, որ Helicobacter pylori-ն է պատճառ հանդիսանում պեպտիկ խոցերի մեծ մասի համար, քանի որ H. pylori-ն հնարավոր է ինվազիվ բուժվել:Վագոտոմիայի հնարավոր կողմնակի ազդեցություններից մեկը վիտամին B12-ի պակասն է: Քանի որ վագոտոմիան նվազեցնում է ստամոքսի սեկրեցումը, ներքին գործոնի արտադրությունը կարող է խաթարվել: Սննդից վիտամին B12-ն արդյունավետորեն կլանելու համար անհրաժեշտ է ներքին գործոն, և որոշակի պոպուլյացիաներում նման պրոցեդուրայից հետո կարող են պահանջվել ներարկումներ կամ վիտամինի մեծ չափաբաժիններ[19]:
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Jordan PH, Thornby J (September 1994). «Twenty years after parietal cell vagotomy or selective vagotomy antrectomy for treatment of duodenal ulcer. Final report». Ann. Surg. 220 (3): 283–93, discussion 293–6. doi:10.1097/00000658-199409000-00005. PMC 1234380. PMID 8092897.
- ↑ Seeras, Kevin; Qasawa, Ryan N.; Prakash, Shivana (2021), «Truncal Vagotomy», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 30252360, Վերցված է 2021-05-06-ին
- ↑ «Highly Selective Vagotomy - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. Վերցված է 2021-05-06-ին.
- ↑ Boss, Thad J; Jeffrey Peters; Marco G Patti; Robert H Lustig; John G Kral (April 2008). «Laparoscopic Truncal Vagotomy for Weight-loss: A Prospective, Dual-center Safety and Efficacy Study». Surgical Endoscopy. 2008 Scientific Session of the Society of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons (SAGES) Philadelphia, Pennsylvania, USA, 9–12 April 2008. 22 (1 Supplement): 191–293. doi:10.1007/s00464-008-9822-2. S2CID 2660393. Վերցված է 17 June 2013-ին.
{{cite journal}}
: CS1 սպաս․ location (link) - ↑ Treatment of Perforated Peptic Ulcer 1950689, բաժին Surgical Treatment of Perforated Peptic Ulcer(անգլ.) EMedicine կայքում
- ↑ Williams DL, Grill HJ, Cummings DE, Kaplan JM (December 2003). «Vagotomy dissociates short- and long-term controls of circulating ghrelin». Endocrinology. 144 (12): 5184–7. doi:10.1210/en.2003-1059. PMID 14525914.
- ↑ Kuremu RT (September 2002). «Surgical management of peptic ulcer disease». East African Medical Journal. 79 (9): 454–6. doi:10.4314/eamj.v79i9.9115. PMID 12625684.
- ↑ «Long-term results of duodenectomy with highly selective vagotomy in the treatment of complicated duodenal ulcers». American Journal of Surgery. 181 (4): 372–6. April 2001. doi:10.1016/S0002-9610(01)00580-3. PMID 11438277.
- ↑ «Vagotomy and gastrojejunostomy for benign gastric outlet obstruction». Journal of Laparoendoscopic & Advanced Surgical Techniques. Part A. 14 (5): 266–9. October 2004. doi:10.1089/lap.2004.14.266. PMID 15630940.
- ↑ «Laparoscopic truncal vagotomy and gastroenterostomy for pyloric stenosis». American Journal of Surgery. 171 (6): 600–3. June 1996. doi:10.1016/S0002-9610(95)00030-5. PMID 8678208.
- ↑
{{cite news}}
: Empty citation (օգնություն) - ↑ 12,0 12,1 Lustig, Robert H.; Pamela S. Hinds; Karen Ringwald-Smith; Robbin K. Christensen; Sue C. Kaste; Randi E. Schreiber; Shesh N. Rai; Shelly Y. Lensing; Shengjie Wu; Xiaoping Xiong (June 2003). «Octreotide therapy of pediatric hypothalamic obesity: a double-blind, placebo-controlled trial». Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 88 (6): 2586–92. doi:10.1210/jc.2002-030003. PMID 12788859.
- ↑ Flier JS (2004). «Obesity wars: Molecular progress confronts an expanding epidemic». Cell. 116 (2): 337–50. doi:10.1016/S0092-8674(03)01081-X. PMID 14744442.
- ↑ Boulpaep, Emile L.; Boron, Walter F. (2003). Medical physiologya: A cellular and molecular approach. Philadelphia: Saunders. էջ 1227. ISBN 0-7216-3256-4.
- ↑ Lustig, Robert H.; Pamela S. Hinds; Karen Ringwald-Smith; Robbin K. Christensen; Sue C. Kaste; Randi E. Schreiber; Shesh N. Rai; Shelly Y. Lensing; Shengjie Wu (June 2003). «Octreotide therapy of pediatric hypothalamic obesity: a double-blind, placebo-controlled trial». Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 88 (6): 2586–92. doi:10.1210/jc.2002-030003. PMID 12788859.
- ↑ Lygidakis NJ (March 1984). «Posterior truncal vagotomy and anterior curve superficial seromyotomy as an alternative for the surgical management of chronic ulcer of the duodenum». Surg Gynecol Obstet. 158 (3): 251–4. PMID 6422569.
- ↑ Boey J, Branicki FJ, Alagaratnam TT, Fok PJ, Choi S, Poon A, Wong J (August 1988). «Proximal gastric vagotomy. The preferred operation for perforations in acute duodenal ulcer». Annals of Surgery. 208 (2): 169–74. doi:10.1097/00000658-198808000-00006. PMC 1493603. PMID 3401061.
- ↑ Boey J, Lee NW, Koo J, Lam PH, Wong J, Ong GB (September 1982). «Immediate definitive surgery for perforated duodenal ulcers: a prospective controlled trial». Annals of Surgery. 196 (3): 338–44. doi:10.1097/00000658-198209000-00013. PMC 1352612. PMID 7114938.
- ↑ «Home». pernicious-anaemia-society.org.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Overview and illustrations at surgeryencyclopedia.com
- Four types, at endoscopy-sages.com
- Overview at healthatoz.com
- News article — interview