Վիքիպեդիա

Մասիմո Դ’Ալեմա

Մասիմո Դ’Ալեմա (իտալ.՝ Massimo D’Alema, ապրիլի 20, 1949(1949-04-20)[1][2][3], Հռոմ, Իտալիա[4]), իտալացի քաղաքական գործիչ, Իտալիայի նախարարների խորհրդի նախկին 77-րդ նախագահ (1998-2000 թվականներ), նախկին արտգործնախարար Ռոմանո Պրոդիի երկրորդ կառավարությունում (2006-2008 թվականներ), հայտնի լրագրող, գլխավորել է ձախ ուժերի դեմոկրատական կուսակցության ազգային քարտուղարությունը (իտալ.՝ Partito democratico della Sinistra), եղել է «Ձախ դեմոկրատներ» կուսակցության ղեկավարը։ 2007 թվականին անդամակցել է դեմոկրատական կուսակցությանը, 2017 թվականից ժողովրդավարական և առաջադեմ շարժման մեջ է։

Մասիմո Դ’Ալեմա
իտալ.՝ Massimo D'Alema
 
Կուսակցություն՝ Իտալական կոմունիստական կուսակցություն և Դեմոկրատական կուսակցություն
Կրթություն՝ Պիզայի համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, դիվանագետ և լրագրող
Դավանանք կաթոլիկություն
Ծննդյան օր ապրիլի 20, 1949(1949-04-20)[1][2][3] (75 տարեկան)
Ծննդավայր Հռոմ, Իտալիա
Քաղաքացիություն  Իտալիա
Ի ծնե անուն իտալ.՝ Massimo D'Alema
Հայր Giuseppe D'Alema?
 
Կայք՝ massimodalema.it
 
Պարգևներ
Պատվո լեգեոնի շքանշանի մեծ սրահ և Պիոս IX‎-ի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է կոմունիստական կուսակցության ֆունկցիոներ, խորհրդարանի պատգամավոր Ջուզեպպե Դ'Ալեմի (1917-1994 թվականներ) և Ֆաբիոլա Մոդեստի (1928-2008 թվականներ) ընտանիքում։ Երբ Մասիմոն ընդամենը 9 տարեկան էր, ծնողները նրան տարել են կուսակցության համագումարի, որտեղ նա, Պալմիրո Տոլյատիի ներկայությամբ, ամբիոնից կարդացել է պիոներների անունից ողջույնը։ 1968 թվականին միացել է Իտալիայի Կոմունիստական կուսակցությանը, սկսել է իր քաղաքական կարիերան Պիզայում, որտեղ սովորել է Բարձրագույն դպրոցի փիլիսոփայական ֆակուլտետում, բայց չի ավարտել այն։ 1968 թվականին գտնվել է Պրահայում Վարշավյան պայմանագրի երկրների զորքերի մուտքի շրջանում։ 1968 թվականին նա Իտալիայում մասնակցել է ուսանողական բողոքի ակցիաներին։ 1975 թվականին ընտրվել է Իտալիայի կոմունիստական երիտասարդության ֆեդերացիայի ազգային քարտուղար, 1983 թվականին գլխավորել է Ապուլիայում կոմունիստների տարածաշրջանային ֆեդերացիան, 1986 թվականին ընդունվել է կոմկուսի ազգային քարտուղարություն։ 1988-1990 թվականներին եղել է «Ունիտա» թերթի խմբագիր։ 1987-2013 թվականներին մշտապես եղել է պատգամավորների պալատի անդամ[5]։

Կոմունիստական կուսակցության վերակազմավորում խմբագրել

1991 թվականի փետրվարի 2-ին ԻԿԿ-ի վերջին՝ 20-րդ համագումարի ընթացքում Ակիլա Օքետտոն Ալդո Տորտորելի և Լուչո Լիբերտինիի աջակցությամբ հասավ քվեարկության՝ պահանջելով Պարսից ծոցի գոտուց իտալական զորքերի անհապաղ դուրսբերում, որտեղ այդ ժամանակ շրջանառության մեջ դրվեցին Քուվեյթը բռնազավթած Իրաքի դեմ միջազգային կոալիցիայի մարտական գործողությունները։ Այս որոշման ընդունմանը դիմադրել են այսպես կոչված «բարելավումների» (migliorismo) ընթացքի կողմնակիցները՝ Ջորջո Նապոլիտանոյի գլխավորությամբ։ Հենց Դ'Ալեման է հրապարակել կուսակցության ղեկավարության բանավեճի պաշտոնական արդյունքը՝ ձեռնպահ մնալ տվյալ հարցի շուրջ քվեարկությունից։ Հաջորդ օրը՝ փետրվարի 3-ին, Դ'Ալեման համագումարի պատվիրակների մեծամասնության հետ միասին քվեարկել է Կոմկուսի ինքնալուծարման և ձախ ուժերի դեմոկրատական կուսակցության վերակազմավորման օգտին։ Նորաստեղծ կուսակցության կանոնադրության 32-րդ հոդվածի համաձայն՝ առաջին քարտուղարի ընտրության համար պահանջվում էր ձայնի իրավունք ունեցող, այլ ոչ թե քվեարկությանը մասնակցած կուսակցությունների բացարձակ մեծամասնությունը։ Այդ պատճառով, երբ փետրվարի 4-ին կուսակցության առաջնորդի ընտրություններին մասնակցում էին Ազգային խորհրդի միայն 415 անդամներ 547-ից, և դրանցից 264-ը պաշտպանել են Ակիլա Օքետտոյի թեկնածությունը, նրան, այնուամենայնիվ, 10 ձայն չի բավականացրել հաղթելու համար։ Փետրվարի 8-ին կայացել է քվեարկության երկրորդ փուլը, և Օքետտոն ստացել է 376 ձայն (72 %)։ Այդ նվաճման գլխավոր «անդրկուլիսյան» կազմակերպիչը շատերը համարել են կուսակցության «երկրորդ դեմքին»՝ Դ'Ալեմին։ Նույն օրը նա մտել է Օքետոյի առաջարկով ստեղծված հանձնաժողով՝ գործադիր մարմինների թեկնածուների ցուցակները նախապատրաստելու համար[6]։

Դ'Ալեման նախկինի պես մնում էր պատգամավոր՝ ընտրվելով դեմոկրատական կուսակցության ձախ ուժերի, ձախ դեմոկրատների և դեմոկրատական կուսակցության ցուցակներով կուսակցական վերակազմավորումներին համապատասխան։ 1992-1994 թվականներին ղեկավարել է Դեմոկրատական կուսակցությունը Պատգամավորների պալատում։ 1994 թվականի հուլիսին ընտրվել է Դեմոկրատական կուսակցության ազգային քարտուղար՝ հաղթելով ուժեղ մրցակցին՝ Վալտեր Վելտրոնիին, գլխավորել Է Բեռլուսկոնիի առաջին կառավարության խորհրդարանական ընդդիմությունը[7]։

Իտալիայի վարչապետ խմբագրել

1998 թվականին, որպես «Ձիթենու ծառ» կոալիցիայի առաջնորդ, դարձել է Ռոմանո Պրոդիի իրավահաջորդը Իտալիայի վարչապետի պաշտոնում։ Կոալիցիայից կոմունիստական կուսակցության դուրս գալուց հետո՝ 1998 թվականի հոկտեմբերի 9-ին, կառավարությունը խորհրդարանում անվստահության քվե է ստացել, և հոկտեմբերի 21-ին իր լիազորությունների կատարմանը ձեռնամուխ է եղել Դ'Ալեմի առաջին կառավարությունը։ Նրա արտաքին քաղաքականության կարևորագույն որոշումներից մեկը Հարավսլավիայի դեմ ՆԱՏՕ-ի ռազմական գործողությանն աջակցելն է[8]։ 1999 թվականի հունիսի 13-ին տեղի են ունեցել Եվրոպական խորհրդարանի ընտրություններ և Միաժամանակ տեղական ընտրություններ, որտեղ հաղթել է Բեռլուսկոնիի «Առաջ, Իտալիա» կուսակցությունը։ Բոնինոյի և նոր դեմոկրատների կուսակցության ցուցակը լավ արդյունքներ է ցույց տվել, իսկ ձախ դեմոկրատները Դ’ալեմինի գլխավորությամբ ձախողվել են։ Սեպտեմբերի 24-ին Ջուլիո Անդրեոտին արդարացվել է լրագրող Մինո Պեկորելլիի սպանության գործով։ 1999 թվականի հոկտեմբերի 11-ին հրապարակվել է այսպես կոչված «Միտրոխինի արխիվը» Իտալիայում խորհրդային հետախուզության գործունեության մասին նյութերով, հոկտեմբերի 23-ին Պալերմոյի դատարանը Անդրեոտիի վրայից հանել է մաֆիայի հետ կապեր ունենալու մեղադրանքները։ 1999 թվականի դեկտեմբերի 18-ին Դ'Ալեման հրաժարական է տվել, իսկ 1999 թվականի դեկտեմբերի 22-ին աշխատանքի է անցել նրա երկրորդ կառավարությունը[9]։ 2000 թվականի ապրիլի 17-ին ձախ կենտրոնականները կրկին պարտություն են կրել ընտրություններում, այս անգամ՝ տարածաշրջանային, և քաղաքական պատասխանատվության բեռի տակ Դ'Ալեման հրաժարականի որոշում է կայացրել, ապրիլի 25-ին նա իշխանությունը հանձնել է Ամատոյի երկրորդ կառավարությանը[10]։

21-րդ դարի քաղաքական գործիչ խմբագրել

2006 թվականի մայիսի 17-ից մինչև 2008 թվականի մայիսի 8-ը Դ'Ալեման եղել է Իտալիայի նախարարների Խորհրդի նախագահի տեղակալ և արտաքին գործերի նախարար երկրորդ կառավարությունում[11]։

2010 թվականի հունվարի 26-ին Դ'Ալեման միաձայն ընտրվել է հանրապետության անվտանգության խորհրդարանական կոմիտեի նախագահ (Copasir)[12]։ 2013 թվականի փետրվարին տեղի են ունեցել խորհրդարանական ընտրություններ, որոնց Դ'Ալեման չի մասնակցել և այդպիսով զրկվել է խորհրդարանական բոլոր պաշտոններից։

2017 թվականի փետրվարի 25-ին պաշտպանել է Articolo 1 — Movimento Democratico e Progressista («Հոդված 1՝ ժողովրդավարական և առաջադեմ շարժում») շարժման հիմնումը, որը գլխավորել են Ռոբերտո Սպերանցան և Տոսկանայի նահանգապետ Էնրիկո Ռոսսին (նրան միացել է նաև դեմոկրատական կուսակցության նախկին առաջնորդ Պիեռ Լուիջի Բերսանին)։ Միավորման հայտարարված նպատակն էր կյանքի կոչել Մատեո Ռենցիի քաղաքական այլընտրանքի անցկացումը[13]։

2018 թվականի մարտի 4-ին հերթական ընտրություններում ջախջախիչ պարտություն է կրել իր հին Նարդո ընտրատարածքում՝ ընտրվել է Սենատ նոր «ազատ և հավասար» կոալիցիայից, բայց ստացել է ձայների միայն 3,9 %-ը՝ մնալով չորրորդ տեղում[14]։

Կերպարը մշակույթում խմբագրել

2017 թվականի ապրիլին հայտնի է դարձել այդ տարվա մայիսի 16-ին Sky Atlantic հեռուստաալիքում «1993» սերիալի («1992»-ի շարունակությունը) ցուցադրման մեկնարկի մասին։ Դ'Ալեմի դերում նկարահանվել է Վինիչո Մարկիոնին[15]։

Պարգևներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. ↑ «Massimo D'Alema» (անգլերեն) — biografia. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 6 ноября 2008-ին.
  5. ↑ Giorgio Dell’Arti, Simone Furfaro (2013 թ․ դեկտեմբերի 29). «Massimo D'Alema». Cinquantamila giorni (իտալերեն). Corriere della Sera. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
  6. ↑ «Cronologia dalla svolta della Bolognina». Cinquantamila giorni (իտալերեն). Corriere della Sera. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
  7. ↑ Claudio Novelli (2000). «D'ALEMA, Massimo». Enciclopedia Italiana - VI Appendice (իտալերեն). Treccani. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
  8. ↑ Giovanni Acocella Senza fiato. Cavalcata di mezzo secolo nell'Italia repubblicana. — Guida Editori, 2013. — P. 77—78.
  9. ↑ «Da Ocalan al Kosovo: i 500 giorni di D'Alema» (իտալերեն). la Repubblica. 2000 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  10. ↑ Riccardo Barlaam (2000 թ․ ապրիլի 19). «Spread e crisi politiche, la storia dal 2000 a oggi». Governo D'Alema II (24 aprile 2000) (իտալերեն). il Sole 24 Ore. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  11. ↑ «Massimo D'Alema». Autori (իտալերեն). il Sussidiario. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  12. ↑ «D'Alema presidente del Copasir» (իտալերեն). Corriere della Sera. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  13. ↑ Francesca Schianchi (2017 թ․ փետրվարի 25). «Nasce "Articolo 1 - Democratici e progressisti": "Non ci facciamo mettere sulla ridotta"» (իտալերեն). la Stampa. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  14. ↑ Miriam Massone (2018 թ․ մարտի 5). «Vincitori e vinti tra i big negli uninominali: D'Alema ultimo in Puglia, passa la Boschi» (իտալերեն). la Stampa. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 5-ին.
  15. ↑ Chiara Maffioletti (2017 թ․ ապրիլի 5). ««1993», l'anno dopo Tangentopoli. Ecco i personaggi del sequel di «1992»». Massimo D’Alema (իտալերեն). Corriere della Sera. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 5-ին.
  16. ↑ A D’Alema la Legion d’onore Sa rispettare gli avversari(իտալ.)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • «Massimo D'Alema» (իտալերեն) — Персональный сайт. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  • «Massimo d'Alema». Gruppi parlamentari (իտալերեն). Camera dei Deputati (Portale storico). Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  • «Massimo d'Alema». Incarichi di governo (իտալերեն). Camera dei Deputati (Portale storico). Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 23-ին.
  • «D'Alèma, Massimo». Enciclopedie on line (իտալերեն). Treccani. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
  • «Massimo D'Alema. Machiavelli in salsa liberal» (իտալերեն). biografieonline.it. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մասիմո Դ’Ալեմա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասիմո_Դ’Ալեմա&oldid=9798346» էջից