Մանվել Մամիկոնյան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մանվել Մամիկոնյան (այլ կիրառումներ)
Մանվել Մամիկոնյան (ծննդյան թվականը անհայտ - 386), Մեծ Հայքի սպարապետ, զորավար (377-386 թթ.), Մամիկոնյան նախարարական տան ավագ։ Եղել է Մուշեղ Մամիկոնյանի հորեղբոր՝ Վաչե Մամիկոնյանի որդին։ Երիտասարդ ժամանակ, պատերազմի ընթացքում իր եղբոր՝ Կոն (Մամիկոն) Մամիկոնյանի հետ միասին գերի է ընկել պարսիկներին։
| Մանվել Մամիկոնյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | 4-րդ դար |
| Մահացել է | 386[1] կամ մոտ 386 |
| Ամուսին | Վարդանույշ Մամիկոնյան[2][3] |
| Ծնողներ | հայր՝ Արտաշեն Մամիկոնյան |
| Երեխաներ | Վարդանդուխտ Մամիկոնյան[2][3], Արտասես Մամիկոնյան[2][3], Հմայակ Մամիկոնյան[2][3] և Համազասպ Մամիկոնյան |
Փավստոս Բյուզանդը պատմում է, որ նա և Կոնը շատ պատերազմների են մասնակցել պարսկական բանակի կազմում և բազում հաղթանակներ տարել։ Քուշանների դեմ տարած հաղթանակից հետո Սասանյան արքա Շապուհ Բ-ի համաձայնությամբ Մանվել Մամիկոնյանն ազատվել է պարսից գերությունից, վերադարձել հայրենիք, ստանձնել իր տոհմի նահապետությունը և Հայոց սպարապետի պաշտոնը։ Պարսկական 10 հազարանոց հեծելազորի օգնությամբ Կարնո դաշտում հաղթել և տապալել է Հայոց թագավոր Վարազդատ Արշակունուն, ձերբակալել և սպանել նրա սպարապետ Բատ Սահառունուն։ Այնուհետև, հայ նախարարների համաձայնությամբ թագավոր է հռչակել Պապ թագավորի անչափահաս որդի Արշակ Գ-ին (378-389 թթ.)՝ արքայամայր Զարմանդուխտի հետ ստանձնելով նրա խնամակալությունը։
Հ. Մանանդյանի և ուրիշների կարծիքով, Մանվել Մամիկոնյանն ընդունել էր Սասանյանների գերիշխանությունը։ Որոշ ուսումնասիրողներ հավաստի են համարում Փավստոս Բուզանդի այն վկայությունը, ըստ որի Մանվել Մամիկոնյանը, օգտվելով Պարսկաստանում տիրող անկայուն ներքին իրադրությունից, կոտորել է պարսկական զորքերին, 7 տարի ձեռք բերել լիակատար անկախություն և զբաղվել խաղաղ շինարարական գործերով։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 241)։ 
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 330.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 329—330.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècle — Paris: 2006. — P. 132. — ISBN 978-2-7018-0226-8