Մանուելինո

Մանուելինո (պորտ.՝ Manuelino), ոճ 15-16-րդ դարերի Պորտուգալիայի ճարտարապետության մեջ, Վերածննդի ազգային տեսակը։ Իր անվանումն ստացել է Մանուել I կառավարման տարիներին (1495-1521)։ Այս ժամանակաշրջանը Պորտուգալիայի ծաղկման շրջանն էր, երկրի` որպես ծովային գերտերության ժամանակը։ Նա ձեռք է բերում բազմաթիվ գաղութներ։ Պորտուգալացիները ծովում մրցակցություն են կազմում իսպանացիների հետ, որոնք ժամանակի ամենահամբավավոր ծովագնացներն էին։ Սրա հետ կապված` տնտեսական ու մշակութային թռիչքը իր արտացոլումն է գտնում ինտենսիվ շինարարության մեջ։

Մանուելինո ոճում միախառնված են գոթիկայի, Վերածննդի, մավրիտանական ոճի տարրերն ու էկզոտիկ մոտիվները։ Այստեղ կարելի է նույնիսկ տեսնել հնդկական արվեստի ազդեցությունը։ Այս ոճը կարծես արտահայտում է առաջին անգամ նոր աշխարհ ու անծանոթ երկրներ տեսած եվրոպացու տպավորությունները։ Մանուելինոն կարելի է համեմատել իսպանական պլատերեսկոյի և հատկապես նրա դրսևորման վաղ շրջանի հետ։ Շինությունների ձևավորումը լուծվում էր հարթ պատերի հիմքով` առատորեն զարդարված դետալներով, սակայն պորտուգալական ճարտարապետությունն ավելի գունեղ ու դինամիկ էր։ Այն ավելի հագեցած է կերպարներով և հատկապես հակված է դեկորացիայի ու շքեղության։

Պորտուգալական վերածննդի ճարտարապետությունը չի սահմանափակվել միայն մանուելինո ոճով։ Ավելի ուշ նկատելի է դառնում իտալական ադեցությունը, իսկ 16-րդ դարի կեսին ազգային ոճը փոխարինվում է վերածննդի միջազգային ձևերով։ Դա արտացոլված է, օրինակ, Դիոգու դի Տորալվայի (1500-1566) ստեղծագործություններում։

Ոճի դրսևորումներ խմբագրել

Ժերոնիմուշի վանք

Բատալյե մենաստանի ներքին բակ։
Տոմարի վանքի ռոմանական ռոտոնդային կից շինություն (հեղինակ` Դիոգու դի Արուդա)։
Տորրի դի Բելենի աշտարակ (1515-1520, ճարտարապետ` Ֆրանսիշկու դի Արուդա` Դիոգոի դի Արուդայի եղբայրը)։
Ժերոնիմուշի վանքը Բելեմում, թագավորների ու Պորտուգալիայի հերոսների դամբարանները (16-րդ դար, Բոյտակ և Ժուան դի Կաշտիլյու)։
Սինտրա Ազգային Պալատ` պորտուգալական Ալ-Համբրա (15-րդ դարակես)
Սանտա Կրուշ եկեղեցի, Կոիմբրա։

Գրականություն խմբագրել

Արվեստի ընդհանուր պատմություն։ Խմբագիրներ — Յու. Պ. Կոլպինսկի, Ե. Ի. Ռոտենբերգ, Մ.: «Искусство», 1962.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանուելինո» հոդվածին։