Մադոննա դելլ’Օրտո
Մադոննա դելլ’Օրտո (իտալ.՝ Chiesa della Madonna dell'Orto, Մադոննայի եկեղեցին պարտեզում), կաթոլիկ ծխական եկեղեցի է Իտալիայի Վենետիկ գավառի համանուն քաղաքի սեստիերե շրջանում՝ Կանարեջո հրապարակում։ Հայտնի է նրանով, որ այս տաճարում կան վենետիկյան ականավոր նկարչի Տինտորետոյի լավագույն նկարներից մի քանիսը[2]։
| Մադոննա դելլ’Օրտո | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Իտալիա |
| Տեղագրություն | Վենետիկ[1] |
| Տարածաշրջան | Կանարեջո |
| Դավանանք | կաթոլիկություն |
| Թեմ | Վենետիկի պատրիարքություն |
| Հիմնական ամսաթվերը | 14-րդ դար |
| Նվիրված | Մարիամ Աստվածածին |
| Անվանված | Մարիամ Աստվածածին |
| Ճարտարապետական ոճ | Գոթական ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված | 14-րդ դար |
| Շինանյութ | աղյուս |
 | |
 | |
 Madonna dell'Orto (Venice) Վիքիպահեստում | |
| madonnadellorto.org(իտալ.) | |
Պատմություն խմբագրել
1350 թվականին «խոնարհների շքանշանի» անդամները (լատին․՝ humiliati}, կառուցել են եկեղեցին՝ այն նվիրելով Սուրբ Քրիստափորին` ճանապարհորդների և նավաստիների հովանավորին։ Սրբի փայտե արձանը հայտնաբերել են մոտակայքում։ Այժմ այն պահվում է եկեղեցում՝ Սան Մաուրո մատուռում։
1377 թվականին հիմնադրել են վանքը և Տիբերիո դա Պարմայի (ճարտարապետի գերեզմանը գտնվում է եկեղեցու ներսում) ղեկավարությամբ կառուցել են եկեղեցին։ Նոր օծման առիթ է դարձել Մարիամ Աստվածածնի քանդակը երեխայի հետ, որն իբր հայտնաբերվել է հարևան պարտեզում կամ բանջարանոցում։ Իրականում հեղինակը՝ քանդակագործ Ջովաննի դե Սանտին, իր այգում քանդակ է տեղադրել, քանի որ պատվիրատուն՝ եկեղեցու համայնքը (Սանտա Մարիա Ֆորմոզա), այն չի ընդունել։ Շուտով հայտնաբերվել է քանդակի հատուկ շնորհը և, ի պատասխան աղոթքների, սկսել են սպասել հրաշքների։ Այդ ժամանակ եկեղեցին տեղափոխել են տաճար, և Սուրբ Քրիստափորի եկեղեցին վերանվանել Մադոննա դել Օրտո եկեղեցի։ Այժմ քանդակը գտնվում է գլխավոր խորանից աջ՝ մատուռի մուտքի մոտ։
1399 թվականին եկեղեցին ընդլայնվել է և վերակառուցվել; «Խոնարհների» շքանշանի վանականները, իրենց «արատավոր սովորույթների» պատճառով արտաքսվել են 1462 թվականին, և Մադոննա դել Օրտոյի եկեղեցին փոխանցվել է Սան Ջորջոյի սրբադասներին, Ալգայի (Canons Regular of San Giorgio in Alga) միաբանությանը։ 1669 թվականին եկեղեցին հովանավորվում էին ցիստերցիանցիները, որոնք ի սկզբանե ապրում էին Սան Տոմազո Դեի Բորգոնյոնի վանքում Տորչելլո, և մնում են այնտեղ մինչև Հանրապետության ավարտը (1797)[3]։
1787 թվականին եկեղեցին անցել է պետական կառավարման։ Վերականգնումը սկսվել Է Ավստրիայի իշխանության ներքո 1840-ական թվականներին և ավարտվել 1869 թվականին, երբ Վենետիկը դարձել է Իտալիայի Թագավորության (1861-1946) մի մասը։ Մատուռի կողքին գտնվող զանգակատունը կառուցվել է 1332 թվականին, վերակառուցվել է 1503 թվականին։ Որոշ հետազոտողների կարծիքով, անսովոր գմբեթով կամպանիլայի վերին թատերաբեմը օրինակ է ծառայել եկեղեցու համար երկու աշտարակների («ուելսյան գլխարկների»)[4]։
Փոթորկից հետո փլուզված կամպանիլայի գմբեթը վերականգնվել է 1818 թվականին ավստրիացի կառավարիչների նախաձեռնությամբ։ Ինտերիերը վերակառուցվել 1837-1848, 1869, 1892-1893 և 1930-1937 թվականներին։ 1966 թվականի նոյեմբերին եկեղեցին ջրհեղեղի հետևանքով կորուստներ է կրել։ Բացի շենքից տուժել է եկեղեցու ներքին հարդարումը, այդ թվում` նկարները; «Փրկեք Վենետիկը» ծրագրի շրջանակներում Եկեղեցին և Ջրհեղեղից հետո արված նկարները վերանորոգվել են առաջիններից մեկի կողմից։
Ճարտարապետություն խմբագրել
_-_Interior.jpg)
Եկեղեցին կառուցվել է գոթական ոճով։ Ճակատը՝ 1460-1464 թվականներին պատրաստվել է աղյուսից և զարդարված է փորագրությամբ։
Պորտալը ստեղծել է Վենետիկի ճարտարապետ Բարտոլոմո Բունը։ Այն համատեղում է գոթական հատկանիշները և Ռենեսանսի նոր ճարտարապետության կամարները և գոթական զարդարանքը։ Կամարի գագաթին տեղադրված է Սուրբ Քրիստափորը մանուկը ձեռքերում պատկերող քանդակ։ Պորտալի երկու սյունակները ավելացվել են 1481 թվականին։ Դրանք ավարտվել են երկու սիմետրիկ արձաններով (Մարիամ Աստվածածին և Գաբրիել Հրեշտակապետ)։ Քրիստափոր և Կույս Մարիամ քանդակը քանդակագործ Նիկոլո դի Ջովաննի Ֆիորենտինոյի աշխատանքն է։ Գաբրիել հրեշտակապետի արձանը ստեղծել է Անտոնիո Ռիցցոն։
Պորտալի վերևում երկու կլոր պատուհան կա, կողքերում՝ գոթական պատուհաններ։ XVIII դարում նրանց ավելացրել են քրիստոնեական առաքինությունների այլաբանական արձանները (խոհեմություն, գթություն, հավատ, հույս և չափավորություն)։
Եռանավ եկեղեցին ունի պարզ երկդռնանի տանիք։ Տրանսեպտը բացակայում է։ Կողային Նեփիի շատ կապելլաներ լրացվել են ավելի ուշ։
Տաճարի ինտերիերը և Տինտորետո գլուխգործոցները խմբագրել
Եկեղեցու ներսում NF-ները բաժանված են արկադների։ Կրակոտ կամարները հենվում են ոչ բարձր ռոմանական սյուների վրա։ Տաճարի գեղարվեստական նշանակությունը խիստ կապված է Յակոպո Ռոբուստիի անվան հետ, որը կոչվում էր Տինտորետո, ով ապրում էր ոչ հեռու և եկեղեցու անդամ էր։ Նա արել է մի քանի նշանավոր նկարներ։ Դրանք զարդարված էին հնգանկյուն կողային մասերով աբսիդի պլանի վրա։
Եկեղեցին ունի ևս երկու գլուխգործոց Տինտորետտոյից («Մարիամի մուտքը տաճար» և «Սուրբ Ագնեսայի հրաշքը»)։ Ականավոր ավստրիացի արվեստի պատմաբան Մաքս Դվորժակը հիացմունքով նկարագրել է «Մարիամի Մուտքը տաճար» նկարը՝ ընդգծելով մաներիզմի ժամանակաշրջանի արվեստի համար բնորոշ այն հատկանիշները, որոնք ստացել են առավել ուժեղ մարմնավորում հենց Տինտորետոյի գեղանկարչության մեջ` Մադոննա դել Օրտոյի եկեղեցու համար արված (ոււժեղ Ռակուրսների էֆեկտները, լուսոտենի հակադրությունները և կոմպոզիցիայի սահմանային դինամիկան)։
-
Աբսիդ -
Ավետում, Սուրբ կույս Մարիամ, Կտավ, յուղ -
Տինտորետո, Ավագ դատավոր 1562—1563 Կտավ, յուղ -
Տինտորետո, 1562—1563, Կտավ, յուղ -
1562—1556. Կտավ, յուղ -
Տինտորետո, Պողոս առաքյալի գլխատումը,Կտավ, յուղ -
Մարիամի մուտքը տաճար,Կտավ, յուղ -
Սուրբ Ագնեսիայի հրաշքը, Կտավ,յուղ
_-_choir.jpg)
_-_Choir_-_L%27Annunciazione_(1590)_by_Jacopo_Palma_il_Giovane_(Proveniente_dalla_chiesa_di_S.Maria_Nuova_di_Vicenza).jpg)
_-_Choir_-_The_Last_Judgment_by_Jacopo_Tintoretto.jpg)
_-_Choir_-_The_Worship_of_the_Golden_Calf_-_Tintoretto.jpg)
_-_Choir_-_St._Peter%E2%80%99s_Vision_of_the_Cross_by_Tintoretto.jpg)
_-_Choir_-_The_beheading_of_St._Paul.jpg)
_-_Presentation_at_the_temple_of_the_Virgin_(1552-1553)_by_Tintoretto.jpg)
_-_Chapel_Contarini.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ Zucconi G. Venezia. Guida all’Architettura. — Venezia: Arsenale Editrice, 1993. — P. 38
- ↑ Romanelli G. The Church of the Madonna dell’Orto. Tintoretto’s Triumph. — Venezia: Marsilio Editori, 2012. — P. 5
- ↑ Sammartini Т., Resini D. Die Türme von Venedig. Ansichten, Aussichten. — München: Hirmer Verlag, 2002. — ISBN 3-7774-9440-2