Հերտա Մյուլլեր
Հերտա Մյուլլեր (գերմ.՝ Herta Müller, օգոստոսի 17, 1953[1][2][3][…], Նիչիդորֆ, Տիմիշ, Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն), ռումինացի բանաստեղծուհի ու թարգմանիչ, հասարակական գործիչ, նկարիչ։ 2009 թվականին արժանացել է Գրականության Նոբելյան մրցանակի. «քնարերգության մեջ ուշագրավությամբ ու արձակում անկեղծությամբ պատկերում է զրկվածների կյանքը»[10]։
Հերտա Մյուլլեր գերմ.՝ Herta Müller | |
---|---|
Ծնվել է | օգոստոսի 17, 1953[1][2][3][…] (70 տարեկան) |
Ծննդավայր | Նիչիդորֆ, Տիմիշ, Ռումինիայի Ժողովրդական Հանրապետություն |
Մասնագիտություն | գրող, լեզվաբան, բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, վիպասան և ակնարկագիր |
Լեզու | գերմաներեն |
Քաղաքացիություն | Գերմանիա և Ռումինիա[4] |
Կրթություն | Տեմիշոարայի արևմտյան համալսարան |
Ստեղծագործական շրջան | 1976 - այժմ |
Ժանրեր | վեպ, պոեզիա և էսսե |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Ընկճվածություն, The Passport?, The Land of Green Plums? և Ներշնչում-արտաշնչում |
Անդամակցություն | Ռումիիայի գրողների միություն, Literaturkreis Adam Müller-Guttenbrunn? և Լեզվի և պոեզիայի գերմանական ակադեմիա |
Աշխատավայր | Բեռլինի ազատ համալսարան և Nikolaus Lenau High School? |
Պարգևներ | |
Ամուսին | Ռիչարդ Վագներ և Հարի Մերկլե |
Հերտա Մյուլլեր Վիքիքաղվածքում | |
Herta Müller Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն խմբագրել
Հերտա Մյուլլերը ծնվել է 1953 թվականի օգոստոսի 17-ին Ռումինիայի գերմանալեզու փոքրամասնության (այսպես կոչված, Բանատի շվաբներ) ներկայացուցիչների ընտանիքում։ Նրա պապը եղել է ֆերմեր ու առևտրական, հայրը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայել է ՍՍ զորքերում։ Ռումինիայի՝ խորհրդային զորքերի կողմից գրավվելուց հետո մայրը՝ որպես գերմանացի, աքսորվել է Ուկրաինայի տարածքում գտնվող ճամբար, ազատվել է 1950 թվականին[11][12]։
Հերտան ավարտել է Տիմիշոարայի համալսարանը (West University of Timişoara), որտեղ ուսումնասիրել է ռումինական ու գերմանական գրականություն։ 1976 թվականից որպես թարգմանիչ աշխատել է գործարանում։ 1979 թվականին զրկվել է աշխատանքից, որովհետև հրաժարվել էր համագործակցել Սեկուրիտետեի գաղտնի ոստիկանության հետ[11]։
Աշխատել է մանկապարտեզում, տվել է գերմաներենի մասնավոր դասեր։ 1982 թվականին հրատարակել է իր առաջին գերմաներեն գիրքը՝ «Ընկճվածություն», որը, սակայն, փոփոխությունների էր ենթարկվել ռումինական գրաքնադատության կողմից (1984 թվականին գրքի ամբողջական տեքստը հրատարակվել է ԳԴՀ-ում և արժանացել մի շարք մրցանակների)։
1987 թվականին ամուսնու՝ գրող Ռիխարդ Վագների հետ միասին տեղափոխվել է ԳԴՀ և բնակություն հաստատել Արևմտյան Բեռլինում։ Դասախոսություններով հադես է եկել ԳԴՀ-ի, ԱՄՆ-ի ու այլ երկրների մի շարք համալսարաններում։
Ստեղծագործությունը խմբագրել
Հերտա Մյուլլերը գրել է բանաստեղծություններ, արձակ ստեղծագործություններ, էսսեներ։ Հանդես է գալիս նաև որպես նկարիչ ու լուսանկարիչ։ Նրա ստեղծագործությունների հիմնական թեման իր ապրած անազատությունն է ու բռնությունները, անհատական ու կոլեկտիվ հիշողությունը, մոռացումը, ամնեզիան, հիշել չցանկանալը։ Մյուլլերի մի շարք վեպերի գործողությունները ծավալվում են ռումինական գավառում Նիկոլաե Չաուշեսկուի իշխանության տարիներին։
Հասարակական ճանաչում խմբագրել
Գերմանիայի լեզվի ու պոեզիայի ակադեմիայի անդամ (1995)։ Հերտա Մյուլլերի բանաստեղծությունները, վեպերն ու էսսեները թարգմանվել են եվրոպական շատ լեզուներով, ինչպես նաև չինարեն ու ճապոներեն։
Արժանացել է մի շարք գրական մրցանակների, այդ թվում՝ Դուբլինի գրական մրցանակ 1998 թվականին, ավստրիական Ֆրանց Կաֆկայի անվան մրցանակ 1999 թվականին և Գրականության Նոբելյան մրցանակ 2009 թվականին։
2008 թվականին Շվեդիայի Գրողների միությունը Հերտա Մյուլլերի «Թագավորը խոնարհվում է ու սպանում» ժողովածուն ներառել է վերջին ժամանակների՝ կանանց կողմից գրված 10 լավագոււյն գրքերի ցանկում[13]։
Քաղվածքներ խմբագրել
- «Նացիոնալիզմի դեպքում միշտ էլ վտանգ կա, որ իրադրությունը դուրս կգա հսկողությունից։ Նացիոնալիզմը միշտ էլ իր մեջ իռացիոնալության տարր է կրում»[14]։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
- Վեպեր.
- Der Mensch ist ein großer Fasan auf der Welt (Բեռլին, 1987), անգլերեն թարգմանությունը՝ The Passport (1989)
- Reisende auf einem Bein (1989)
- Der Fuchs war damals schon der Jäger (Աղվեսն այն ժամանակ արդեն որսորդ էր) (1992)
- Herztier (Գազան սիրտը) (1994)
- Heute wär ich mir lieber nicht begegnet (Լավ կլիներ՝ ես այսօր ինձ չհանդիպեի) (1997)
- Atemschaukel (Ներշնչում-արտաշնչում) (Օսկար Պաստիորի հետ համահեղինակությամբ, 2009)[15]
- Քնարերգություն.
- Im Haarknoten wohnt eine Dame (Կինն ապրում է մազերի խրձում) (2000)
- Էսսեների ու արձակ ժողովածուներ.
- Niederungen (Ընկճվածություն) (Բուխարեստ, 1982)
- Drückender Tango (Ցավալի տանգո) (Բուխարեստ, 1984)
- Barfüßiger Februar (Բոկոտն փետրվար) (1987)
- Wie Wahrnehmung sich erfindet (1990)
- Der Teufel sitzt im Spiegel (Դևը բնակվում է հայելում) (1991)
- Eine warme Kartoffel ist ein warmes Bett (1992)
- Der Wächter nimmt seinen Kamm (1993)
- Angekommen wie nicht da (1994)
- Hunger und Seide (Սով և մետաքս) (1995)
- In der Falle (1996)
- Der fremde Blick oder das Leben ist ein Furz in der Laterne (1999)
- Heimat ist das, was gesprochen wird (2001)
- Der König verneigt sich und tötet (Թագավորը խոնարհվում է ու սպանում) (2003)
- Die blassen Herren mit den Mokkatassen (2005)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 2,0 2,1 Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիա — 1696.
- ↑ 3,0 3,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
- ↑ LIBRIS — 2012.
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ https://www.cicero-rednerpreis.de/preistraeger.htm
- ↑ http://www.zeit.de/kultur/literatur/2015-06/herta-mueller-heinrich-boell-koeln
- ↑ https://www.koenigstein.de/ksn/K%C3%B6nigstein/Aktuell/Presse/2019/M%C3%A4rz/KW%209/Einladung%20zur%20Eugen-Kogon-Preisverleihung/
- ↑ https://www.uni-kassel.de/fb02/institute/germanistik/fachgebiete/fg-brueder-grimm-professur/brueder-grimm-professur/1998-herta-mueller.html
- ↑ «who, with the concentration of poetry and the frankness of prose, depicts the landscape of the dispossessed» [1]
- ↑ 11,0 11,1 В.Сонькин. Герта Мюллер. Качели дыхания
- ↑ Гордость Трансильвании
- ↑ «Могут ли угнетенные говорить?» | БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ
- ↑ Герта Мюллер: «Европа, осторожно! Путин болен прошлым»
- ↑ Wo Sprache die letzte Nahrung ist(գերմ.)
Գրականություն խմբագրել
- Herta Müller/ Haines B., ed. Cardiff։ University of Wales Press, 1998
- Predoiu G. Faszination und Provokation bei Herta Müller։ eine thematische und motivische Auseinandersetzung. Frankfurt/Main; New York։ P. Lang, 2001
- Herta Müller. München։ Richard Boorberg, 2002
- Daum T., Geissler K.-F. Herta Müller։ eine Würdigung. Frankfurt/Main։ Brandes & Apsel, 2003
- Schau A. Leben ohne Grund։ Konstruktion kultureller Identität bei Werner Söllner, Rolf Bossert und Herta Müller. Bielefeld։ Aisthesis, 2003
- Dascălu B.M. Held und Welt in Herta Müllers Erzählungen. Hamburg։ Dr. Kovac̆, 2004
- Bozzi P. Der fremde Blick։ zum Werk Herta Müllers. Würzburg։ Königshausen & Neumann, 2005
- Johannsen A.K. Kisten, Krypten, Labyrinthe, Raumfigurationen in der Gegenwartsliteratur։ W.G. Sebald, Anne Duden, Herta Müller. Bielefeld։ Transcript, 2008
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Հերտա Մյուլլերը գրապահարանում Արխիվացված 2020-07-07 Wayback Machine
- ՀԵՐԹԱ ՄՅՈՒԼԵՐ / գրականության նոբելյանակիր – 2009
- Отзывы на книги Мюллер (անգլ.)
- Линки Արխիվացված 2007-10-21 Wayback Machine
- Герта Мюллер: «Родина — это и биография» (ռուս.)
- Три стихотворения Мюллер Արխիվացված 2018-07-12 Wayback Machine
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հերտա Մյուլլեր» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հերտա Մյուլլեր» հոդվածին։ |