Հելեն Լանգե (դան․՝ Helene Lange, ապրիլի 9, 1848(1848-04-09)[1][2][3][…], Օլդենբուրգ, Վայմարյան Հանրապետություն[4] - մայիսի 13, 1930(1930-05-13)[1][2][3][…], Բեռլին, Վայմարյան Հանրապետություն[5][4]), ուսուցիչ և ֆեմինիստ։ Նա ֆեմինիստական շարժման պայքարի գերմանական և համաշխարհային խորհրդանիշ է։ 1919-1921 թվականներին եղել է Համբուրգի խորհրդարանի անդամ։ 1928 թվականին պարգևատրվել է Մեծ պրուսական պետական մեդալով` «Պետությանը մատուցած ծառայությունների համար»[7]։

Հելեն Լանգե
գերմ.՝ Helene Lange
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 9, 1848(1848-04-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕլդենբուրգ, Վայմարյան Հանրապետություն[4]
Մահացել էմայիսի 13, 1930(1930-05-13)[1][2][3][…] (82 տարեկան)
Մահվան վայրԲեռլին, Վայմարյան Հանրապետություն[5][4]
ԳերեզմանՀեերշթրասեի անտառային գերեզմանատուն[6]
Քաղաքացիություն Գերմանական կայսրություն,  Վայմարյան Հանրապետություն և  Գերմանիա[4]
Մայրենի լեզուգերմաներեն
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, սոցիալական աշխատող, մանկավարժ, խմբագիր և կանանց իրավունքների պաշտպան
Զբաղեցրած պաշտոններՀամբուրգի պառլամենտի անդամ
ԿուսակցությունԳերմանական դեմոկրատական կուսակցություն և Ազատամտության միություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
 Helene Lange Վիքիպահեստում
Հուշատախտակ
Քանդակագործ Ուդո Ռեիմանի հեղինակած կիսանդրին

Կյանք, կրթություն և մանկավարժություն խմբագրել

Հելեն Լանգեն ծնվել է Օլդենբուրգ քաղաքում, միջին դասի ընտանիքում։ Նրա ծնողները վաճառական Կառլ Թեոդոր Լանգեն ու նրա կինը` Յոհաննան էին[7]։ Երբ նա վեց տարեկան էր, նրա մայրը 1855 թվականին մահացել է տուբերկուլյոզից, իսկ 1864 թվականին նրա հայրը մահացել է կաթվածից. աղջիկը մեկ տարով անցել է հարավգերմանական կղերական տան խնամակալության տակ[7]։ 1866 թվականին, երբ Լանգեի` մանկավարժական դասընթացին մասնակցելու ցանկությունը սահմանափակվել է իր օրինական խնամակալի կողմից, նա օթևան է գտել Էլզասի Փոքր ամրոց դպրոցի մերձակայքում, որտեղ գերմաներենի քերականության ու գրականության դասեր է տվել` հնարավորություն ստանալով մասնակցել ուսուցիչների համար կազմակերպվող դասընթացներին։ Նաև սկսել է ինքնուրույն սովորել փիլիսոփայություն, գրականության ու կրոնի պատմություն, պատմական գիտություն ու հնագույն լեզուներ։ 1867 թվականին Լանգեն դաստիարակչուհու աշխատանք է ստացել Օսնաբրյուկի արդյունաբերող մի ընտանիքում[7]։

1871 թվականին Լանգեն տեղափոխվել է Բեռլին` պատրաստվելու մանկավարժի որակավորում ստանալու քննությանը, որը նա հաջողությամբ հանձնել է։ 1872 թվականին սկսել է աշխատել որպես մասնավոր կրկնուսույց և միանգամից նվիրվել է կանանց ու աղջիկների կրթության գործին` ընդունվելով Գերմանացի կանանց ուսուցիչների ու կրկնուսույցների ընկերություն (Verein deutscher Lehrerinnen und Erzieherinnen)։ 1874 թվականից Լանգեն սկսել է դասավանդել Կրահմերչենի կանանց ավագ դպրոցում Լիխտենբերգում, Բեռլինի մոտակայքում։ 1876-1891 թվականներին որպես ուսուցիչ և տնօրեն է աշխատել Բեռլինում, Քրաինշեն աղջիկների ավագ դպրոցում, որտեղ նաև սեմինար է հիմնել կին ուսուցիչների համար[7]։

Ուշ կյանք խմբագրել

 
Լանգեի տապանաքարը Վեսթենդում, Բեռլին

1919 թվականին Վայմարյան հանրապետությունում կանանց ակտիվ և պասիվ ընտրական իրավունք ձեռք բերելուց հետո Լանգեն Գերմանիայի դեմոկրատական կուսակցությունից ընտրվել է Համբուրգի խորհրդարան[7]։ 1920 թվականին վերադարձել է Բեռլին, որտեղ նա աստիճանաբար հրաժարվել է ընկերությունների աշխատանքներից` մնալով ակտիվ հրապարակախոս։ 1923 թվականին Թյուբինգենի համալսարանից ստացել է քաղաքական գիտությունների պատվավոր դոկտորի կոչում, իսկ 1928 թվականին պարգևատրվել է Պրուսական պետական մեդալով` «Պետությանը մատուցած ծառայությունների համար»[7]։

Գրականություն խմբագրել

  • Schaser, Angelika (2000). Helene Lange und Gertrud Bäumer: eine politische Lebensgemeinschaft [Helene Lange and Gertrud Bäumer: a political cohabitation] (German). Köln Weimar: Böhlau Verlag. ISBN 9783412091002.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • «Helene Lange 1848-1930; Frauenrechtlerin, Politikerin (English: Helene Lange 1848-1930; Women's Rights Activist, Politician)». Lebendiges Museum Online. Deutsches Historisches Museum, Berlin., in German.
  • "Helene Lange" The Oxford Companion to German Literature. Oxford University Press, 1976, 1986, 1997, 2005.

Ծանոթագրություններ խմբագրել