Վիքիպեդիա

Հանրային ակվարիում

Հանրային ակվարիում կամ հանրային ջրային կենդանաբանական այգի կենդանաբանական այգու ջրային անալոգ, պարունակում է ջրային կենդանիների և բույսերի կենդանի նմուշներ, որպեսզի բոլորը տեսնեն։ Հանրային ակվարիումների մեծ մասն ունեն ավելի մեծ ջրամբարներ։ Այս ջրամբարները կարող են ավելի մեծ լինել, քան հանրային ակվարիումները:19-րդ դարի կեսերին են կառուցվել առաջին հանրային ակվարիումները և շատ արագ  դարձել են հայտնի և գնալով թիվն ավելի է ավելացել[1]։

Միացյալ Նահանգների Ջորջիա ակվարիումի ամենամեծ կետը
«Բաց օվկիանոս »ցուցահանդես Մոնտերեյ Բեյի ակվարիումում
Հիմնական ակվարիումը Դուբայ մոլում

Պատմություն խմբագրել

 
Տարբեր ջրային կենդանաբանական այգիներ Բել կղզու Ջրային կենդանաբանական այգում Դեթրոյթում, Միչիգան, մոտ 1900 թ
 
Ակվարիումը Ճապոնիայում,18-րդ դար

Առաջին հանրային ակվարիումը բացվել է Լոնդոնի կենդանաբանական այգում 1853 թվականի մայիսին[2]։ Պ. Տ. Բարնումը արագորեն հետևելով այդ օրինակին՝ 1856 թվականին բացել է  առաջին ամերիկյան ակվարիումը՝ որպես իր հիմնադրած Ամերիկյան Բարնումի թանգարանի մի մաս, որը գտնվում էր Նյու Յորքի Բրոդվեյում՝ նախքան այրվելը։ 1859 թվականին Բոստոնում հիմնվել է ակվարիումի այգիներ։ Այնուհետև Եվրոպայում բացվել է մի շարք ակվարիումներ,ինչպիսիք են Փարիզի Բուսաբանական այգին և Վիեննայի ակվարիումի սրահը (երկուսն էլ հիմնադրվել են 1860 թվականին), ծովային ակվարիումի տաճարը՝ որպես Համբուրգի Կենդանաբանական այգու մաս Համբուրգում (1864), ինչպես նաև Բեռլինի ակվարիումները (1869) և Բրայթոնը (1872)[2]։ Բեռլինի հին ակվարիումը բացվել է 1869 թվականին[3]։

Ակվարիումի առաջին տնօրենը ՝ Ալֆրեդ Բրեմը, Համբուրգի կենդանաբանական այգու նախկին տնօրենը 1863-1866 թվականներին, պաշտոնավարել է մինչև 1874 թվականը[4]։

Հանրային ակվարիումներն այսօր խմբագրել

Ակվարիումի ժամանակակից տարաները պահում են միլիոնավոր լիտր ջուր և կարող են պարունակել մեծ ձկների  տեսակներ, այդ թվում՝ դելֆիններ, շնաձկներ կամ բելուգա կետեր ի շնորհիվ  թափանցիկ ակրիլային ապակուց պատրաստված պատուհանների։ Ջրային և կիսաջրային կաթնասուններին, այդ թվում՝ ջրասամույրներին և փոկերին, հաճախ խնամում են ակվարիումներում[5][6]։ Ժամանակակից ակվարիումները ներառում են նաև ցամաքային կենդանիներ և բույսեր, որոնք ժամանակ են անցկացնում ջրում[7]։ Մերիլենդ նահանգի Բալթիմոր քաղաքի Ազգային ակվարիումը պարունակում է մի քանի ցուցանմուշներ, ներառյալ Լեռնային անձրևային անտառը և բազմահարկ Ատլանտյան մարջանային առագաստը:Մոնտերեյ Բեյի ակվարիումում կա ծանծաղ ջրամբար, որը լցված է ճառագայթների տարածված տեսակներով,որոնց այցելուներին թույլ է տրվում դիպչել[8]։

Ամենամեծ հանրային ակվարիումը «Chimelong Ocean Kingdom Theme Park»-ն է, որը բացվել է 2014 թվականին Չժուհայ նահանգի Հանքինում՝ 48,75 միլիոն լիտր (12,87 միլիոն ԱՄՆ գալոն) ընդհանուր ջրով:Երկրորդ ամենամեծը Սինգապուրի հարավում գտնվող ծովային բուսական և կենդանական այգին է,որի ընդհանուր ծավալը 45 միլիոն լիտր  (12 միլիոն ԱՄՆ գալոն) ջուր է։ Ավելի քան 100,000 ծովային կենդանիների համար։

Լոգիստիկա խմբագրել

 
Ինչպես է մարդկանց մեծ  բազմություն հավաքվել Մելբուռնի ակվարիումում ձկներին կերակրելիս

Հասարակական ակվարիումների մեծ մասը գտնվում է օվկիանոսին մոտ՝ ապահովելով բնական ծովային ջրի մշտական հոսք։ Ցամաքում առաջինը եղել է Չիկագոյի Շեդդի ակվարիումը[9],որը ստացել է ծովային ջուր, որը երկաթուղով առաքվել է հատուկ ցիստեռնային վագոններով։ Վաղ (1911) Ֆիլադելֆիայի ակվարիումը,որը կառուցվել է լքված քաղաքային ջրատարների գործարանում, ստիպված է եղել անցնել մաքրված քաղաքային ջրի,երբ մոտակա գետը չափազանց աղտոտված է դարձել[10]։ Նորաբաց ջորջիայի ակվարիումը իր տանկերը լցրել է քաղաքի ջրային համակարգից քաղցրահամ ջրով և ջուրը սարքել է աղի ջուր՝ օգտագործելով նույն առևտրային աղը և հանքային հավելումները,որոնք հասանելի են տնային ակվարիիստներին:Հարավային Կարոլինայի ակվարիումը իր ցուցանմուշների համար աղի ջուր է արդյունահանում անմիջապես Չարլսթոնի նավահանգստից։

1985 թվականի հունվարին Քելլի Թարլթոնը սկսել է կառուցել առաջին ակվարիումը մեծ թափանցիկ ակրիլային թունելով՝ «Քելլի Թարլթոնի ստորջրյա աշխարհը» Նոր Զելանդիայի Օքլենդ քաղաքում:Շինարարությունը տևել է 10 ամիս և արժեցել 3 միլիոն Նորզելանդական դոլար:110 մետր երկարությամբ (360 ոտնաչափ) թունելը կառուցվել է ամուր (2200 ֆունտ) գերմանական պլաստմասե թիթեղների սալերից, որոնք ձևավորվել են վառարանի տեղում:Այժմ այցելուներին տեղափոխում է շարժվող արահետը, և դպրոցականների խմբերը երբեմն գիշերակաց են կազմակերպում լողացող շնաձկների և ճառագայթների ներքո[11]։

Նոր համայնքային ակվարիումների ստեղծումը ծախսատար գործընթաց է, որը կարող է այնքան ծախսատար դառնալ, որ նախագիծը տնտեսապես անկայուն դառնա[12]։

Միջոցառումներ խմբագրել

Հանրային ակվարիումները հաճախ կապված են օվկիանոսի  հետազոտական ինստիտուտների հետ։ Օրինակ, Վանկուվերի ակվարիումը, որը գտնվում է Վանկուվերում, Բրիտանական Կոլումբիա, ծովային կենդանիների ծովային հետազոտությունների, պահպանման և վերականգնման կենտրոն է, հատկապես Խաղաղ օվկիանոսի հյուսիս-արևմտյան էկոհամակարգի համար[13]:1964 թվականին Վանկուվերի ակվարիումը դարձել է երկրորդ ակվարիումը[14]։ «Monterey Bay Aquarium »-ը առաջին հանրային ակվարիումն էր,որտեղ ցուցադրվում էր մեծ սպիտակ շնաձուկը։ 2004 թվականի սեպտեմբերից սկսած՝ «Outer Bay»-ը (այժմ՝ բաց ծովի պատկերասրահ) դարձել է մեծ սպիտակ շնաձկների շարքի առաջին տունը։ Շնաձուկը ակվարիումում մնացել է 198 օր (նախորդ ռեկորդը 16 օր էր)։ Շնաձուկը ցուցադրվել է 2005 թվականի մարտի 31-ին։«New Jerseyերսիի Adventure Aquarium»-ում  հայտնաբերվել են գետաձիեր:Քվեբեկի ակվարիումում ապրում են նաև բևեռային արջեր[15]։

Պատկերասրահ խմբագրել

  •  
    ժամանակավոր գերության մեջ գտնվող մեծ սպիտակ շնաձուկ Մոնտերեյ Բեյի ակվարիումում, Մոնտերեյ, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ:
  •  
    Ազգային ակվարիում (Բալթիմոր)ազգային ակվարիում, Բալթիմոր,Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
  •  
    Ակվարիում Լիտվայի Կաունաս քաղաքում գտնվող առևտրի կենտրոնում
  •  
    Օկինավա, Ճապոնիա
  •  
    Ալ Մահարա ռեստորան Դուբայի Բուրջ ալ Արաբ հյուրանոցում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ
  •  
    Դուբայ Մոլ առևտրի կենտրոն, Դուբայի ակվարիում, ԱՄԷ
  •  
    Ցուցահանդեսային թունել Ջորջիայի ակվարիում-ում, Ատլանտա, ԱՄՆ
  •  
    Բալթիկ ծովի ակվարիում մորատորիում-ում Կոտկա-ում, Ֆինլանդիա-ում

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Visitor Impact». aza.org. Association of Zoos and Aquariums. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 3-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Brunner, Bernd (2003). The Ocean at Home. New York: Princeton Architectural Press. էջեր 99. ISBN 1-56898-502-9.
  3. ↑ Van Bruggen, A.C. (September 2002). «Notes on the Buildings of Amsterdam Zoo». International Zoo News. Vol. 49/6, no. 319. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 11-ին.
  4. ↑ David Lin, former Director of Operations, National Aquarium, Washington, DC
  5. ↑ Birds, Oregon Coast Aquarium's official website, accessed 3 February 2007.
  6. ↑ Sandy Shores Արխիվացված 12 Փետրվար 2009 Wayback Machine, Monterey Bay Aquarium's official website Արխիվացված 14 Փետրվար 2009 Wayback Machine, accessed 3 February 2007.
  7. ↑ Taylor, Leighton R., Aquariums: Windows to Nature, Prentice Hall General Reference, New York, 1993. 0-671-85019-9
  8. ↑ «Saltmarsh Aviary». scaquarium.org. South Carolina Aquarium. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  9. ↑ Shedd History Արխիվացված 15 Մայիս 2008 Wayback Machine, Shedd Aquarium's official website, accessed 3 February 2007.
  10. ↑ Ung, Elisa (2010 թ․ հունվարի 10). «Rebuilt Water Works' Debut is on the Horizon: The Site, Long Decaying, is to Reopen to the Public in June». Philadelphia Inquirer. Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ հունիսի 12-ին – via National Park Service.
  11. ↑ Kelly Tarlton's Antarctic Encounter and Underwater World, Auckland Արխիվացված 3 Մայիս 2008 Wayback Machine
  12. ↑ Muka, Samantha (2019 թ․ ապրիլի 25). «Bursting the Aquarium Bubble». The Atlantic. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 26-ին.
  13. ↑ Research Արխիվացված 2021-03-07 Wayback Machine, Vancouver Aquarium's official website, accessed 3 February 2007.
  14. ↑ Colby, Jason M. (2018). Orca: how we came to know and love the ocean's greatest predator. Oxford: Oxford University Press. էջեր 57-66. ISBN 9780190673116.
  15. ↑ Narwhal (Monodon monoceros) Արխիվացված 26 Մայիս 2008 Wayback Machine

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
 Հանրային ակվարիում
էջը Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հանրային_ակվարիում&oldid=9259763» էջից