Հայաստան-ՍԾՏՀ հարաբերություններ
Հայաստան-ՍԾՏՀ հարաբերությունները սկսվել են, երբ Հայաստանը 1992 թվականի հունիսի 25-ին միացել է Սևծովյան տնտեսական համագործակցությանը (ՍԾՏՀ)՝ որպես տնտեսական կազմակերպության տասնմեկ հիմնադիր անդամներից մեկը։
Պատմություն խմբագրել
Հայաստանը ՍԾՏՀ հիմնադիր անդամներից մեկն է եղել, երբ միացել է դրան 1992 թվականի հունիսին՝ ստորագրելով Սև ծովի տարածաշրջանի տասնմեկ երկրների պետությունների ղեկավարների կողմից ստորագրված «Գագաթնաժողովի հռչակագիրը» և «Բոսֆորի հայտարարությունը»[1]։ Հայաստանը հանդիսանում է նաև Սևծովյան առևտրի և զարգացման բանկի հիմնադիր անդամ։
ՍԾՏՀ-ում Հայաստանի նախագահություն խմբագրել
Հայաստանը ՍԾՏՀ գործող նախագահի պաշտոնը ստանձնել է հինգ անգամ՝ 1998, 2003, 2009, 2013 և 2018 թվականներին։ 2018 թվականին Հայաստանի նախագահության ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը հայտարարել է տարածաշրջանային տնտեսական համագործակցության ամրապնդման և խթանման, ՍԾՏՀ-ի, Եվրոպական միության և Միավորված ազգերի կազմակերպության միջև համագործակցության ընդլայնման, ՍԾՏՀ անդամների և դիտորդ երկրների միջև երկխոսության ընդլայնման և վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների հետագա զարգացմանը նպաստելու իր նպատակների մասին[1][2][3][4][5]։
Սևծովյան տնտեսական համագործակցության խորհրդարանական վեհաժողով (ՍԾՏՀ ԽՎ) խմբագրել
Սևծովյան տնտեսական համագործակցության խորհրդարանական վեհաժողովը (ՍԾՏՀ ԽՎ) ՍԾՏՀ միջխորհրդարանական խորհրդատվական հաստատություն է։ Հայաստանը ՍԾՏՀ ԽՎ-ում ներկայացված է չորս պատգամավորներից բաղկացած իր պատվիրակությամբ, որոնք նշանակվում են Հայաստանի Ազգային ժողովի կողմից[6]։ 2021 թվականից ՍԾՏՀ ԽՎ-ում Հայաստանի պատվիրակության ղեկավարը Բաբկեն Թունյանն է։
Ներկայացուցչություն խմբագրել
Հայաստանը ներկայացված է ՍԾՏՀ-ում իր մշտական ներկայացուցչության միջոցով։ Ներկայացուցչությունը հիմնադրվել է 2001 թվականի օգոստոսին և գտնվում է Թուրքիայի Ստամբուլ քաղաքում[7]։ 2024 թվականի հունվարի դրությամբ դեսպան Նաիրի Պետրոսյանը ՍԾՏՀ-ում Հայաստանի մշտական ներկայացուցիչն է[8]։
Զարգացումներ խմբագրել
2016 թվականի հուլիսին Սոչիում կայացած հանդիպման ժամանակ Հայաստանի կառավարությունը հայտարարել է, որ աջակցում է ՍԾՏՀ-ին՝ միջազգային այլ կազմակերպությունների և գործընկերների հետ համագործակցությունը ընդլայնելու, ինչպես նաև անդամ պետությունների միջև առևտրին և առևտրային գործունեությանը աջակցելու համար[9]։
2017 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Կիևում ՍԾՏՀ արտգործնախարարների խորհրդի 37-րդ նստաշրջանի ընթացքում ՀՀ նախկին արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը հայտարարել է. «Հայաստանը հավատարիմ է ՍԾՏՀ ռազմավարական նպատակներին» և վերահաստատել է Հայաստանի աջակցությունը կազմակերպության տնտեսական օրակարգին՝ ուղղված տարածաշրջանային համագործակցության ընդլայնմանը[10]։
2021 թվականի հուլիսի 1-ին Հայաստանը ստանձնել է ՍԾՏՀ էներգետիկայի աշխատանքային խմբի գործունեության երկամյա համակարգումը։ Հայաստանի պաշտոնյաներն իրենց աջակցությունն են հայտնել տարածաշրջանում տնտեսական աճի և կայուն զարգացման խթանմանը[11]։
2022 թվականի փետրվարին ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը կոչ է արել ընդլայնել համագործակցությունը ՍԾՏՀ անդամների միջև, ավելացնել առևտուրը և նպաստել խաղաղությանն ու անվտանգությանը ամբողջ Սևծովյան տարածաշրջանում[12]։
2022 թվականի մարտի 14-ին ՍԾՏՀ գլխավոր քարտուղար Լազար Կոմենեսկուն բարձր է գնահատել հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավմանն ուղղված ջանքերի վերսկսումը՝ որպես «ոգեշնչման աղբյուր»։ Կոմենեսկուն հայտարարել է. «Անկարայի և Երևանի միջև երկկողմ բանակցություններն ապացուցում են, որ նույնիսկ շատ զգայուն հարցերը ոչ միայն արժանի են քննարկման և բանակցությունների միջոցով լուծման, այլև խաղաղ բանակցություններին այլընտրանք չպետք է լինի»[13]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «BLACK SEA ECONOMIC COOPERATION». www.mfa.am.
- ↑ «ARMENIAN CHAIRMANSHIP-IN-OFFICE - BSEC - Black Sea Economic Cooperation». www.bsec-organization.org.
- ↑ «Armenia to assume BSEC Presidency on June 21».
- ↑ «Armenia outlines the priorities of its BSEC presidency».
- ↑ «BSEC ministers of transport discussing cooperation in Armenia». arka.am.
- ↑ «INTRODUCTION». www.pabsec.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ Green, Anna (2022 թ․ ապրիլի 11). «The Dilemma of Armenian-Turkish Relations».
- ↑ BeeOnCode. «Նաիրի Պետրոսյանը նշանակվել է ՍԾՏՀ-ում Հայաստանի ներկայացուցիչ». yerkir.am (ամհարերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 25-ին.
- ↑ «Nalbandian: Armenia favors increasing of BSEC international role». news.am.
- ↑ «Armenia assumes the chairmanship of BSEC for the next six months». commonspace.eu.
- ↑ «Armenia will coordinate the BSEC Energy Working Group | Finport.am». finport.am.
- ↑ «Ararat Mirzoyan highlighted expansion of cooperation with Black Sea Economic Cooperation Organization». www.1lurer.am.
- ↑ Agency, Anadolu (2022 թ․ մարտի 14). «Turkey-Armenia diplomatic efforts 'source of inspiration': BSEC». Daily Sabah.