Կրեսպի դ'Ադդա
Կրեսպի դ'Ադդա (իտալ.՝ Crespi d'Adda), պատմական բնակավայր Կապրիատե Սան Ջերվազիո կոմունայում, Լոմբարդիա մարզում, Իտալիայի` հյուսիսում։ Իրենից ներկայացնում է 19-20-րդ դարերի գործարանային քաղաքի վառ օրինակ, որը կառուցել են ձեռներեցները՝ Եվրոպայում և Հյուսիսային Ամերիկայում աշխատողների վերաբնակեցման համար։ Գյուղը պահպանվել է մինչև մեր օրեր, և մասամբ օգտագործվում է արտադրության շարունակության նպատակով, սակայն ներկայիս սոցիալ-տնտեսական պայմանների փոփոխության հետ կապված նրա պահպանումը վտանգի տակ է[1]։ Ներառված է 1995 թվականի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։
 | |
| Crespi d'Adda* | |
|---|---|
| ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն | |
 | |
| Երկիր | Իտալիա |
| Տիպ | մշակութային |
| Չափանիշներ | iv, v |
| Ցանկ | ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ |
| Աշխարհամաս** | Եվրոպա |
| Ընդգրկման պատմություն | |
| Ընդգրկում | 1995 (19 նստաշրջան) |
| Համար | 730 |
| * Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման | |
Համաշխարհային  ժառանգություն
| |
Պատմություն խմբագրել
.jpg)
1875 թվականին ձեռնարկատեր Քրիստոֆորո Բենինյոն Կրեսպին և Բուստո Արսիցիոն գնեցին ընդարձակ հողատարածք Բրեմբո և Ադդա գետերի միջև՝ նպատակ ունենալով կառուցել բամբակագործական գործարան[2]։ 1878 թվականին արդյունաբերական շենքերի կողքին սկսվեց բանավանի շինարարություն, փոքր սոցիալական ենթակառուցվածքներով, ինչպիսիք են հիվանդանոց, դպրոց, թատրոն, բաղնիքներ, եկեղեցի և գերեզմանոց[3]։ 1897 թվականին ավարտվեց ընտանեկան ամրոցի շինարարությունը, որը կառուցված էր նեոգոթական ոճով[4]։ Մոտավորապես 1906 թվականին արտադրության կարիքների համար Ադդա գետի երկայնքով կառուցվել է հիդրոէլեկտրակայան[5]։
Երբ 1889 թվականին Անգլիայից վերադարձավ Կրիստոֆորա Սիլվիո Կրեսպիի որդին, նա սկսեց աշխատել որպես նոր տնօրեն[6]։ Նա մերժեց բազմաբնակարան բնակելի շենքերի նախագիծը և փոխարինելով դրանք այգիներով մասնավոր տների։ Նա կարծում էր, որ դա կնպաստի աշխատողների ներդաշնակ հարաբերություններին։ Այդ տները կառուցվեցին 1892 թվականից սկսած, և արդյունքն ակնհայտ էր։ Շուրջ 50 տարի Կրեսպի ընտանիքի ղեկավարությանը չի խոչնդոտել որևէ ապստամբություն կամ այլ տեսակի զանգվածային անկարգություններ[2]։
1929 թվականի Մեծ ճգնաժամից ֆաշիստական կառավարության կողմից հարկումը ի վերջո, հանգեցրել է այն փաստին, որ Կրեսպի ընտանիքը վաճառեց գյուղը իտալական տեքստիլ ընկերությանը։ Հետագայում անցել է Լեգլար ընկերության և ապա - արդյունաբերական խումբ Փոլլիին։ Վերջինս, որպեսզի պահպանի արտադրությունը, վարձել է 600 աշխատող, իսկ առավել ակտիվության տարիներին այս ցուցանիշը հասել է մինչև 3200 մարդ[2]։
2004 թվականին ֆաբրիկայի գործունեությունը գրեթե դադարել է։ Այսօր, գյուղում են նրանք, ովքեր իրենցից ներկայացնում են այն աշխատավոր ընտանիքները, ովքեր այստեղ են եկել ամենասկզբից։
Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել
- Կրեսպի դ'Ադդան առաջին գյուղն էր Իտալիայում, որ ուներ ժամանակակից լուսավորման համակարգ։
- Տեղի դպրոցի պահպանման համար բոլոր ծախսերը հոգացել է գործարանը։
- Կրեսպի ընտանեկան ամրոցը ունեցել է առանձին հեռախոսագիծ Միլանի հետ։
- Կրեսպի դ'Ադդա եկեղեցին կառուցվել է Բուստո Արսիցիոյի եկեղեցու օրինակով, որտեղից էլ ծագել են Կրեսպիները[6]։
Պատկերասրահ խմբագրել
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/EUR/cycle01/section2/730-summary.pdf
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Formez PA | Centro servizi, assistenza, studi e formazione per l'ammodernamento delle P.A» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ «Valxer Idea Farm» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ «Crespi d'Adda - World Heritage Site - Pictures, info and travel reports». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ «www.laviadellenergia.it - Taccani Hydroelectric Power Station, Trezzo d'Adda, Milano». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «What is Crespi?». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Villaggio Crespi Արխիվացված 2010-07-06 Wayback Machine
- Crespi d'Adda Արխիվացված 2011-05-11 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրեսպի դ'Ադդա» հոդվածին։ |