Կուկի կղզիներ (Kūki 'Āirani (մաորի), անգլ.՝ Cook Islans)՝ ինքնավար, Նոր Զելանդիայի հետ ասոցացված պետություն Խաղաղ Օվկիանոսի հարավում՝ Պոլինեզիայում։ Կուկի կղզիները սահմանակից երկրներ չունեն, սակայն ջրային տարածքներով սահմանակցում են հյուսիսում՝ Կիրիբատիի, արևելքում՝ Ֆրանսիական Պոլինեզիայի, արևմուտքում՝ Նիուեի, Ամերիկյան Սամոայի և Տոկելաուի, իսկ հարավում՝ Խաղաղ Օվկիանոսի չեզոք ջրերի հետ։ Տարածքը կազմում են 15 կղզիներ, որոնցից 6-ը հյուսիսային խմբում, 9-ը՝ հարավային։ Կղզիներից 3-ն անմարդաբնակ են։ Ցամաքի ընդհանուր տարածքը՝ 240 կմ2, բնակչությունը՝ մոտ 20 հազար մարդ։ Մայրաքաղաքը Ավարուա քաղաքն է (Ռարոտոնգա կղզի)։ Ժամանակակից անվանումը կղզեխումբն ստացել է միայն XIX դարում ռուս ծովագնաց Իվան Կրուզենշտեռնի կողմից։ Կրուզենշտեռնը դրանք անվանել է անգլիացի ծովագնաց Ջեյմս Կուկի պատվին։ Մինչ այդ կղզիները կոչվում էին Հերվի կղզիներ։

Կուկի Կղզիներ
Kūki 'Āirani (մաորի)
Cook Islands (անգլ.)
Կուկի կղզիների դրոշ Զինանշան


Կարգավիճակassociated state?, կղզային պետություն և երկիր
Պետական լեզուանգլերեն և Cook Islands Maori?
ՄայրաքաղաքԱվարուա
Օրենսդիր մարմինParliament of the Cook Islands?
Երկրի ղեկավարՉարլզ III
Կառավարության ղեկավարHenry Puna?
Մակերես240 կմ²
Ազգաբնակչություն17 583 մարդ (2020)[1]
ՀիմնTe Atua Mou E?
Հիմնադրված էօգոստոսի 4, 1965 թ.
Արժույթնորզելանդական դոլար[2] և Cook Islands dollar?[2]
Ժամային գոտիUTC-10 և Pacific/Rarotonga?[3]
Հեռախոսային կոդ+682
Ինտերնետ-դոմեն.ck
ck/govt.htm(անգլ.)

1888 թվականին կղզիները դարձել են Բրիտանական կայսրության պրոտեկտորատ, իսկ 1901 թվականին փոխանցվել են Նոր Զելանդիայի կառավարմանը։ 1965 թվականին Կուկի կղզիները դարձան ինքնավար պետական միավորում Նոր Զելանդիայի կազմում։ Կուկի կղզիներն անդամակցում են Հարավխաղաղօվկիանոսյան կոմիսիային և Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների ֆորումին։ Աշխարհի պետություններից շատերը չեն ճանաչում Կուկի կղզիները՝ որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ[4], սակայն 33 պետություններ ու Եվրոպական Միությունը դիվանագիտական հարաբերություններ են հաստատել Կուկի կղզիների հետ։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Ընդհանուր աշխարհագրություն խմբագրել

Կուկի կղզիներ պետությունը բաղկացած է 15 կղզիներից և օղակղզիներից, որոնք գտնվում են Խաղաղ օվկիանոսում հասարակածի և Այծեղջյուրի արևադարձի միջև 2,2 մլն կմ² մակերեսի վրա, արևմուտքում՝ Տոնգայի և արևելքում՝ Ընկերության կղզիների միջև։ Ցամաքի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 236,7 կմ²։ Ամենահյուսիսային կղզուց (Տոնգարևա կղզի) մինչև ամենահարավային կղզի (Մանգաիա կղզի) հեռավորությունը կազմում է մոտ 1400 կմ[5]։

Կղզի Վարչական կենտրոն Մակերես,
կմ²
Բնակչություն,
մարդ (2011)
Հարավային խումբ
1 Ռարոտոնգա Ավարուա 67,1 10 572
2 Աիտուտակի Արուտանգա 18,3 1771
3 Ատիու 26,9 468
4 Մանգաիա 51,8 562
5 Մանուաէ 6,2
6 Մաուկե 18,4 330
7 Միտիարո 22,3 189
8 Տակուտեա 1,2
Հյուսիսային խումբ
9 Մանիխիկի 5,4 238
10 Նասաու 1,3 73
11 Պալմերստոն 2,1 60
12 Պուկապուկա 1,3 451
13 Ռակախանգա 4,1 77
14 Սուվորով 0,4
15 Տոնգարևա Օմոկա 9,8 213
Ընդհանուր 236,7 14 974

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. https://www.worldometers.info/world-population/cook-islands-population/
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 http://web.archive.org/web/20180405073919/http://www.cookislands.org.uk/nutshell
  3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/australasia
  4. Ընդդիմությունը հաղթել է Կուկի կղզիների խորհրդարանական ընտրություններում. — Լենտա․ռու, նոյեմբերի 19, 2010 года.
  5. Cook Statistics Office. «Total Population and Land Area by Island» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 24-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 10