Կովրայ (գյուղ, Զոլոտոնոշայի շրջան)
Կովրայ (ուկրաիներեն՝ Коврай), գյուղ Ուկրաինայի Չերկասիի մարզի Զոլոտոնոշայի շրջանում։ Հիմնադրվել է 18-րդ դարում։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Կովրայ | |||
| ուկրաիներեն՝ Коврай | |||
 | |||
| Երկիր |  Ուկրաինա | ||
| Մարզ | Չերկասիի մարզ | ||
| Շրջան | Զոլոտոնոշայի շրջան | ||
| Հիմնադրված է | 18-րդ դար թ. | ||
| Մակերես | 30606[1] կմ² | ||
| ԲԾՄ | 102[1] մ | ||
| Խոսվող լեզուներ | Ուկրաիներեն | ||
| Բնակչություն | 851[2] մարդ | ||
| Ժամային գոտի | UTC+2, ամառը UTC+3 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 380 4737 | ||
| Փոստային դասիչ | 19722 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | CA / 24 | ||
| ՈՒՎՏԿՕԴ | 7121585501 | ||
| |||
Չճշտված տվյալներով Կովրայ գյուղում բնակվել է 851 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 30606 կմ²։
Աշխարհագրություն խմբագրել
Գյուղը գտնվում է Կավրայեց գետի վրա, շրջկենտրոնից՝ Զոլոտոնոշա[3] քաղաքից 19 կմ հյուսիս-արևմուտք և Գլադկովշչինա երկաթուղային կայարանից 22 կմ հեռավորության վրա։
Պատմություն խմբագրել
Գյուղը հիմնադրվել է 18-րդ դարի առաջին քառորդում։ Այն հիմնադրել է Պերեյասլավի գնդապետ Ստեպան Տոմարան՝ հարյուրավոր հողեր գնելով Գելմյազևսկում։ Սկզբում Կովրայը փոքր է եղել։ 1731 թվականին Վասիլի Տոմարան այստեղ ունեցել է ընդամենը 35 տնտեսություն[3]։
1754-1759 թվականներին Կովրայում ապրել է փիլիսոփա-մանկավարժ Գրիգորի Սավվիչ Սկովորոդան, ով եղել կալվածատեր Ստեփան Տոմարայի որդու՝ Վասիլի Տոմարայի ուսուցիչը։ Այստեղ նա գրել է մի շարք բանաստեղծություններ իր հայտնի «Աստվածային երգերի այգին» ժողովածուում, դրել իր փիլիսոփայական ու մանկավարժական համակարգերի հիմքերը։ Գյուղում տեղադրվել է մտածողի կիսանդրին, դպրոցի շենքի պատին բացվել է հուշատախտակ, 1972 թվականին բնապատմական համալիրի «Լանդշաֆտային արվեստի հուշարձան Ա. Գ. Սկովորոդա՝ 14,3 հա մակերեսով»։ Տոմարա նախկին կալվածքի տարածքում պահպանվել է Սկովորոդայի ժամանակաշրջանի մառան[3]։
1779 թվականից գյուղում գործում է Նիկոլայ եկեղեցին[4] :
Կովրայը քարտեզի վրա նշված է 1800 թվականին[5]։
1874 թվականին բացվել է Զեմստվոյի տարրական դպրոցը։ 1923 թվականին քառամյա զեմստվոյի և եռամյա ծխական դպրոցների հիման վրա ստեղծվել է յոթամյա դպրոց[3]։
1922 թվականին գյուղն ունեցել է 520 տնտեսություն՝ 2484 բնակիչ։
1928 թվականին ստեղծվել է ՏՍՕՍ-ը, որի կազմակերպիչներն ու ղեկավարներն են եղել Մ. Յու. Մոսկալենկոն և Ի. Պ. Ռեզնիկը[3]։
1932-1933 թվականների սովի ժամանակ գյուղում զոհվել է մոտ 300 մարդ[3]։
Հայրենական մեծ պատերազմի՝ օկուպացիայի ժամանակ, գեստապոյի կողմից գնդակահարվել են 26 ակտիվիստներ, բազմաթիվ երեխաներ տարվել են ծանր աշխատանքի Գերմանիա։ Պատերազմին մասնակցել է 532 համագյուղացի, 160-ը պարգևատրվել է մարտական շքանշաններով և մեդալներով, 275-ը զոհվել է։ Նրանց անունները փորագրված են 1960 թվականին գյուղի կենտրոնում տեղադրված Փառքի օբելիսկի վրա։
Ամենայն հավանականությամբ, Կովրայ II-ը[6] առանձնացել է Կովրայից 1992 թվականին, 1992 թվականի սկզբի և ավելի վաղ քարտեզների վրա այն[7], նշված չէ, մինչև 1945 թվականը չի եղել Կովրայ-Լևադա, որը համընկնում է կոորդինատներով[8], որին միևնույն ժամանակ միացված է եղել Դուբինը, որը նույնպես հետագայում մտել է Կովրայ II-ի կազմի մեջ[9][10]։
Կովրայ գյուղի վերագրավված գյուղում վերածնվել են «Դրուժբա» կոլտնտեսությունը, և Շևչենկոն Լեոնիվշչինա ֆերմայում, որը 1965 թվականին միավորվեց մեկ կոլտնտեսության «Սլավա»-ի մեջ։ Կոլտնտեսությունը հատկացրել է 4500 հա գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, այդ թվում՝ 4300 հա վարելահող։ Աճեցրել են հացահատիկային կուլտուրաներ, զարգացած է եղել անասնապահությունը։
1958 թվականից գյուղում գործել է ութամյա դպրոց, 1990 թվականից՝ միջնակարգ։ 2003 թվականի հունվարից միջնակարգ դպրոցը վերակազմավորվել է «Կովրայսկայա ՕՇ I-III մակարդակների՝ նախադպրոցական հաստատություն» կրթահամալիրի։
1972 թվականին գյուղում ապրել է 2076 մարդ, գործել է 150 հոգանոց ակումբ, գրադարան՝ 19500 գրքի ֆոնդով, ծննդատուն, բուժկետ-մանկաբարձական կայան, մսուր։
Հայտնի մարդիկ խմբագրել
- Վասիլի Պեդկո - Խորհրդային Միության հերոս։
- Լիսովոյ Միխայիլ Պավլովիչ - Ուկրաինայի Ագրարային գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս։ Ուկրաինայի պետական մրցանակի դափնեկիր (1992):
Գրականություն խմբագրել
- История городов и сел Украинской ССР. Главная редакция Украинской Советской энциклопедии. Киев.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Համայնքի հիմնական տվյալները Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում։ (ուկր.)
- ↑ ««2012 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Ուկրաինայի բնակչության քանակական տեղեկություններ» ժողովածու, պատրաստված է Ուկրաինայի վիճակագրության պետական կոմիտեի կողմից». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 3-ին. (ուկր.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Коврай на who-is-who.ua». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 8-ին.
- ↑ Центральний державний історичний архів України, м. Київ (ЦДІАК України). «Зведений каталог метричних книг, клірових відомостей та сповідних розписів» (ուկրաիներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Карта Малороссийской губернии из атласа Вильбрехта». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Топографическая карта Европейской России». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Топографическая карта Киевской области 1992 года». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Карта РККА M-36 (В). Кировоградская, Черкасская и Киевская области». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Карта РККА M-36 (В). Кировоградская, Черкасская и Киевская области». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
- ↑ «Специальная карта Западной части России Шуберта 1826-1840 годов». www.etomesto.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.