Կովկասյան խլուրդ (լատիներեն` Talpa caucasica), խլուրդների ընտանիքի կենդանի։

Կովկասյան խլուրդ
Կովկասյան խլուրդ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Տիպ Քորդավորներ
Դաս Կաթնասուններ
Կարգ Միջատակերներ
Ընտանիք Խլուրդներ
Ցեղ Խլուրդներ
Տեսակ Կովկասյան խլուրդ
Լատիներեն անվանում
Talpa caucasica
Satunin, 1908
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
պատկեր


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում




Տարածվածություն

խմբագրել

Տարածված է Կենտրոնական և Արևմտյան Անդրկովկասում, Հայաստանում։ Արցախում հայտնաբերվել է Մարտակերտի շրջանի Թարթառի գետահովտի անտառներում։

Կենսակերպը

խմբագրել

Գերադասում է բնակություն հաստատել անտառային և նախանտառային գոտում, որտեղ հողերը ճահճացած չեն, փուխր են, հարուստ անձրևորդերով, հանդիպում է նաև մերձալպյան գոտիներում, վերին սահմանը հասնում է մինչև 2500-2600 մ, սակայն բնակատեղերի նկարագրումը վերջնական համարել չի կարելի։ Վարում է թաքնված կենսակերպ, օրվա մեծ մասը անցկացնում է ստորգետնյա անցուղիներում։

Արտաքին տեսքը

խմբագրել

Աչքերն ամբողջովին փակ են նուրբ փոքր մաշկով, գանգը բավական խոշոր է, նրա ընդհանուր երկարությունը` 34,2-36 մմ է, կոնդիլոբազալ երկարությունը՝ 32,2-35 մմ, քթային բաժինը բավականին լայն է՝ 4,8-5 մմ։ Մարմնի երկարությունը քթի ծայրից մինչև պոչարմատը՝ 105-124,5 մմ, պոչի երկարությունը՝ 24-37 մմ, քաշը տատանվում է 32,5-115 գրամի սահմաններում։ Մորթախավի գույնը սևագորշ է, համարյա սև։ Սեզոնային և հասակային փոփոխություններն աննկատ են։ Երիտասարդ և հասուն առանձնյակների մոտ մազափոխությունից հետո մորթախավը ինտենսիվ սև է և մազածածկի ծայրերի արծաթափայլի շնորհիվ՝ փայլուն։

Բազմացումը

խմբագրել

Բազմացումը ձգձգված է։ Ի տարբերություն հյուսիսային շրջանների, հարավային շրջաններում այն ավելի շուտ է կատարվում։ Այս կենդանիների զուգավորումը սկսվում է փետրվարի սկզբներին, իսկ տաք եղանակներին ավելի շուտ։ Հունիս-հուլիս ամիսներին սեռական ակտիվությունը նվազում է։ Հղիությունը տևում է 38-40 օր, սերնդում ունենում են 3-4 ձագ։

Այս կենդանիների թվաքանակի կրճատման բնական պատճառներից են երկարատև երաշտը, սակավաձյուն ձմեռը, առավելապես մերձալպյան գոտում, լայնատերև անտառների հատումը։

Նշանակությունը

խմբագրել

Խլուրդները կարևոր նշանակություն ունեն հողագոյացման, հողերի օդափոխության, խոնաավության ռեժիմի պահպանության, քիմիական կազմի և բերրիության բարձրացման գործում[1][2][3]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Ղարաբաղի կենդանիների Կարմիր գիրք, Ե., Էդիթ Պրինտ, 2012, էջ 190։
  2. Յավրույան Է. Գ., Հայրապետյան Վ. Տ., Ղարաբաղի վայրի կաթնասունները, մաս I, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս», 2003։
  3. Соколов В. Е., Темботов А. К., Млекопитающих (Насекомоядные), Москва, Наука, 1989.
 Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կովկասյան խլուրդ» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կովկասյան խլուրդ» հոդվածին։