Ղրղզերեն
Ղրղզերեն (ինքնանվանում՝ кыргыз тили), ղրղզների լեզուն։ Պատկանում է թյուրքական լեզուների ղրղըզ-ղփչաղյան (հյուսիսարևմտյան) խմբին։
 кыргыз тили, кыргызча قىرعىزچا, قىرعىز تىلى | |
|---|---|
| Տեսակ | բնական լեզու և կենդանի լեզու |
| Ենթադաս | Kyrgyz–Kipchak?[1] |
| Երկրներ |  Ղրղզստան Ուզբեկստան Տաջիկստան Չինաստան |
| Պաշտոնական կարգավիճակ | Ղրղզստան |
| Խոսողների քանակ | 4 568 480 մարդ (2009)[2] |
| Լեզվակիրների թիվը | 3,136,733 (1993) |
| Գրերի համակարգ | կիրիլիցա |
| IETF | ky |
| ISO 639-1 | ky |
| ISO 639-2 | kir |
| ISO 639-3 | kir |
 | |
| Ղրղզերենի լեզվակիների քարտեզ | |
 Kyrgyz language Վիքիպահեստում | |
Խոսվում է Ղրղզստանում, Ուզբեկիստանում, Տաջիկիստանում, ինչպես նաև Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության և Աֆղանստանի որոշ շրջաններում։
Հատկանիշներ
խմբագրելՂրղզերենի առանձնահատկություններից են՝ երկար ձայնավորների և բառասկգբի ջ հնչյունի առկայությունը, ձայնեղ և խուլ բաղաձայնների հակադրությունը։
Ղրղզերենն ունի երեք բարբառ՝ հյուսիսային, հարավարևելյան և հարավարևմտյան։ Բայական համակարգին բնորոշ են ներկա-ապառնի ժամանակի, անվանական համակարգին՝ սեռականի ու բացառականի յուրահատուկ ձևեր։
Մինչև 1928 թվականը ԽՍՀՄ-ի տարածքում օգտագործվել է արաբագիր այբուբեն։ 1928 - 1940 թվականներին՝ լատինագիր։ Իսկ ներկայիս այբուբենը ռուսագիր է։ Սակայն Չինաստանի, Աֆղանստանի և այլ պետություններում, որոնք նախկին ԽՍՀՄ երկրների թվին չեն պատկանում օգտագործվում է արաբագիր այբուբեն։
Ներկայիս այբուբեն
խմբագրել| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
| Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
| Н н | Ң ң | О о | Ө ө | П п | Р р | С с |
| Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч |
| Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю |
| Я я |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Glottolog / H. Hammarström, R. Forkel, M. Haspelmath — Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
Գրականություն
խմբագրել- Helmut Glück (Hrsg.)։ Metzler Lexikon Sprache. 1. Auflage. J. B. Metzler, Stuttgart 1993. ISBN 3-476-00937-8
- Heinz F. Wendt։ Fischer Lexikon Sprachen. Fischer Taschenbuch, München 1961, 1987. ISBN 3-596-24561-3
- Heinz-Gerhard Zimpel։ Lexikon der Weltbevölkerung. Geografie – Kultur – Gesellschaft. Nikol, Hamburg 2000. ISBN 3-933203-84-8
Արտաքին հղումներ
խմբագրելԱյս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 459)։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ղրղզերեն» հոդվածին։ |