Կիկկուլի
Կիկկուլի (մ. թ. ա. 1300[1] - անհայտ), ձիաբուծության և ձիավարժության վերաբերյալ տրակտատի հեղինակ, ծագումով Միտաննիից, հավանաբար ծառայել է խուռիների Սուպպիլուլիումաս Ա թագավորի պալատում[2]։ «Կիկկուլի Միտանիի երկրից» տրակտատը, որը գրվել է չորս կավե սալերի վրա, գտնվել է Հատտուսայի ավերակներում[3]։
| Կիկկուլի | |
|---|---|
| Ծնվել է | մ. թ. ա. 1300[1] |
| Մահացել է | անհայտ |
| Քաղաքացիություն | Խեթական պետություն |
| Մասնագիտություն | horse trainer, ոչ գեղարվեստական գրող և գրող |
Պատմական ակնարկ խմբագրել
Հատտուսայի արխիվում Կիկկուլին ինքն իրեն անվանել է ašuššani, որը ստուգաբանորեն կապված է սանսկրիտական aśvaḥ «ձի» հետ։ Տեքստը գրված է խեթերեն, պարունակում է մի շարք լրացումներ ուրուրական և միթանյան արիական լեզուներից, հիմնական ձևավորումը միտանյան-արիական լեզվից - թվեր և կոնյունգացիայի հետ կապված տերմինաբանություն[4]։
Տեքստը մանրամասն նկարագրում է 214 օրվա ընթացքում ձիերի ուսուցման ամբողջական ցիկլը, սակայն մեզ հասած տարբերակը ձախողվում է 184 օրվա ընթացքում։ Անկախ նրանից, թե այդ տեքստը Կիկկուլին ձեռքով է գրել, թե արքայական դպիրների կողմից, անհայտ է, ամեն դեպքում, օտարալեզու բառապաշարի առկայությունը խոսում է այն մասին, որ այն կազմելու պահին ձիաբուծության բազմաթիվ ասպեկտների մասին հեթիթյանների անտեղյակությունն է։ Խեթական թագավորության համար տեքստի կարևորությունը նոր հեթիթական ժամանակաշրջանի սկզբին, Միտանիի, Եգիպտոսի և այլ թագավորությունների հետ անվերջ պատերազմների ժամանակահատվածը ՝ պատերազմի կառքերի ակտիվ օգտագործմամբ, անկասկած է։ Տեքստի ժամանակակից նշանակությունը նույնպես մեծ է, ինչը հնարավորություն տվեց լրացնել Միտանիում հնդեվրոպական հիմքերի մասին մեր տեղեկատվությունը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Record #55439420 // Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք(բազմ․) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
- ↑ Azzaroli A. An Early History of Horsemanship. — Leiden: Brill, 1985. — P. 39. — ISBN 90-04-07233-0
- ↑ Burney Ch. Historical Dictionary of the Hittites. — Lanham: Scarecrow Press, 2004. — P. 152. — ISBN 0-8108-4936-4
- ↑ Popko M. Huryci. — Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005. — С. 54-55. — ISBN 83-06-02969-0