Սանսկրիտ
Սանսկրիտ (դեվանգարի։ संस्कृता वाच्, saṃskṛtā vāk, «գրական լեզու»), Հնդկաստանի հին գրական լեզու՝ իր բարդ սինթետիկ քերականությամբ։ Սանսկրիտ բառը նշանակում է «մշակված, կատարյալ»[4]: Սանսկրիտով գրված ամենավաղ գրական հուշարձանների տարիքը հասնում է մինչև 3,500 տարեկանի (մ.թ.ա. II հազարամյակ)։
![]() | |
Տեսակ | լեզու, գիտական բնագավառ և հին լեզու |
Ենթադաս | Prakrit? |
Երկրներ | ![]() |
Խոսողների քանակ | 2212 մարդ (1971)[1], 6106 մարդ (1981)[1], 49 736 մարդ (1991)[1], 14 135 մարդ (2001)[1] և 26 490 մարդ (2011)[2] |
Գրերի համակարգ | Դևանագարի[3], Կաննադա, Vatteluttu alphabet?, Śāradā script?, Siddhaṃ alphabet?, Nandinagari? և Նագարի գիր |
IETF | sa |
ԳՕՍՏ 7.75–97 | сан 581 |
ISO 639-1 | sa |
ISO 639-2 | san |
ISO 639-3 | san |
Sanskrit Վիքիպահեստում |
Տարածվածությունը։ Բարդությունն ու հարստությունըԽմբագրել
Տարածված է Հյուսիսային Հնդկաստանում իբրև ժայռագիր լեզուներից մեկը[5] սկսած մ. թ. ա. I դարից մինչ մ. թ.[6]: Սանսկրիտը չպետք է դիտարկել իբրև որևէ ժողովրդի լեզու, այլ որոշակի մշակույթի լեզու, որը բացառապես տարածված է սոցիալական ընտրանու միջավայրում, ամենաքիչը սկսած անտիկ շրջանից[7][8][9][10]:
Այս մշակույթը գլխավորապես ներկայացված է հինդուիստական կրոնական տեքստերում, և, ինչպես լատիներենն ու հունարենը Արևմուտքում, սանսկրիտն էլ Արևելքում հաջորդ դարաշրջաններում դառձավ գիտնականների և կրոնական գործիչների միջմշակութային հաղորդակցության լեզուն։ Ներկայումս Հնդկաստանի պաշտոնական 22 լեզուներից մեկն է[11]: Սանսկրիտի քերականությունը չափազանց բարդ է և արխայիկ, գտնում են, որ սանսկրիտն աշխարհի թեքական լեզուներից մեկն է։ Սանսկրիտի բառապաշարը հարուստ է և ոճաբանորեն բազմակերպ։
ԳրականությունԽմբագրել
- Гильфердинг А. Ф. О сродстве языка славянского с санскритским. — СПб.: Тип. Императорской Академии Наук, 1853. — 288, VI с.
- Иванов В. В., Топоров В. Н. Санскрит. — М.: Издательство восточной литературы, 1960. — 134 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
- Кочергина В.А. Начальный курс санскрита. М.: Издательство АН СССР, 1956.
- Кочергина В.А. Санскритско-русский словарь: около 30000 слов / Под ред. В. И. Кальянова. С приложением "Грамматического очерка санскрита" А. А. Зализняка. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Русский язык, 1987. — 944 с. — 4250 экз.
- Аделунг Ф. О сходстве санскритского языка с русским / Перевел с Французкаго Павел Фрейганг.. — СПб: Императорская типография, 1811. — 20 с.
- Кнауэр Ф. И. Учебникъ санскритскаго языка Лейпциг. 1907. 343 стр.
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://web.archive.org/web/20090411183701/http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement5.htm
- ↑ http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language-2011/Statement-1.pdf
- ↑ Before Babel — 1992.
- ↑ Кочергина В. А. Санскрит. — М.: Академический проект, 2007. — С. 3. — ISBN 978-5-8291-0851-9
- ↑ Г. М. Бонгард-Левин, Г. Ф. Ильин. Индия в древности. М., 1985. — Стр.23.
- ↑ БСЭ. Статья «Санскрит».
- ↑ Սկզբնապես սանսկրիտը կիրառվում էր իբրև քրմական դասի ընդհանուր լեզու, այն դեպքում, երբ կառավարող վերնախավը նախընտրում էին խոսել պրակրիտիիով։ Վերջնականապես սանսկրիտը դառնում է կառավարող վերնախավի լեզուն արդեն ուշ անտիկ ՝ Գուպտերի (IV—VI դդ.)դարաշրջանում։ Այսպես, գտնում են, որ սանսկրիտ գրականության հիմնական մասը գրվել է հենց Գուպտյան կայսրության դարաշրջանում
- ↑ Տե՛ս. Г. М. Бонгард-Левин, Г. Ф. Ильин. Индия в древности. М., 1985. — Стр.24,39.
- ↑ Տե՛ս Бэшем А. Л. Чудо, которым была Индия, пер. с англ. М., 1977
- ↑ Տե՛ս В. А. Кочергина. Учебник санскрита. М., Филология. 1994 — Вступление.
- ↑ Конституция Индии, стр. 330, ВОСЬМОЕ ПРИЛОЖЕНИЕ к Статьям 344 (1) и 351. Языки.
Արտաքին հղումներԽմբագրել
- Sanskrit Lessons (free online from the Linguistics Research Center at UT Austin)
- Samskrita Bharati, organisation supporting the usage of Sanskrit
- Sanskrit Documents—Documents in ITX format of Upanishads, Stotras etc.
- Sanskrit texts at Sacred Text Archive
- Sanskrit Manuscripts in Cambridge Digital Library
- SanDic — бесплатный онлайн/офлайн словарь санскрита ~200000 слов
- Учебники и статьи о санскрите и других языках
- Санскритско-русский/русско-санскритский словарь онлайн ок 50 000 слов
- Грамматический очерк санскрита
- О языке древней Индии Лекция академика Андрея Зализняка на сайте Элементы.ру
- Academic Courses on Sanskrit Around The World
- Sanskrit Alphabet in Devanagari, Gujarati, Bengali, and Thai scripts with an extensive list of Devanagari, Gujarati, and Bengali conjuncts
- Digital Sanskrit Buddhist Canon
- Gretil: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages, a cumulative register of the numerous download sites for electronic texts in Indian languages
- Sanskrit Self Study by Chitrapur Math
- An Analytical Cross Referenced Sanskrit Grammar By Lennart Warnemyr