Կաշուբներ
Կաշուբներ (կաշուբերեն՝ Kaszëbi, լեհ.՝ Kaszubi; գերմ.՝ Kaschuben[1] ), արևմտյան սլավոնների էթնիկ խումբ (ռուսական աղբյուրներում երբեմն նշվել էեն որպես լեհեր)[2], որ ապրել և ապրում է լեհական Պոմորիեի մի հատվածում[3]։ Համարվում են Պոմերանիա պատմական մարզի Կաշուբիա անվանվող տարածքի բնիկներ[4]։ Խոսում են կաշուբերեն, որը դասվում է առանձին լեզուների շարքին[5], թեև բավականին մոտ է լեհերենին[6] և կարող է դիտարկվել որպես վերջինիս բարբառ[7][8]։ Ցեղանունը լատիներեն Cassubitae ձևով առաջին անգամ հիշատակվել է XIII դարի որոշ ձեռագրերում, մասնավորապես «Լեհաստանի, Ռուսիայի և նրանց հարևանների մասին մեծ տարգրություն»-ում, որը հայտնի է նաև «Մեծ Լեհաստանի տարեգրություն» խորագրով։ Կաշուբների մեծ մասը ըստ դավանանքի կաթոլիկներ են։ Որոշակի տոկոս են կազմում բողոքական-լյութերականները։
| Կաշուբներ |
|---|
  |
| Ընդհանուր քանակ |
| Բնակեցում |
| Լեզու(ներ) |
|
կաշուբերեն, լեհերեն Հավատք(ներ) = կաթոլիկություն, լյութերականություն |
| Հավատք(ներ) |
| Ծագել են |
| սլավոններ |
Կաշուբյան ազգային տարածքի ոչ պաշտոնական մայրաքաղաք է համարվում Կարտուզի քաղաքը։ Խոշոր քաղաքներից տոկոսային հարաբերակցությամբ համեմատաբար մեծ թվով կաշուբներ են ապրում Գդինիայում։ Կաշուբների մեծ մասի հիմնական զբաղմունքն սկզբնապես եղել է ձկնորսությունը, իսկ ներկայումս զբոսաշրջային բիզնեսն է։ Կաշուբների ազգային ինքնատիպության ու ավանդույթների պահպանման մասին հոգ տանող գլխավոր կազմակերպությունը Կաշուբա-պոմորյան միությունն է։
Ընդունված է համարել, որ Լեհաստանում ապրող կաշուբների թիվը տատանվում է 200.000-ից 300.000-ի միջև[9]
,
կանադացի կաշուբների թիվը՝ 10—20 հազար[10]
: Ըստ այլ աղբյուրների այդ թիվը 50 հազարից մինչև 500 հազար Է։
Տարբեր շրջաններում ապրող կաշուբների մոտ նկատվել ու նկատվում են խոսվածքային և մշակութային տարբերություններ, որոնց հետևանքով առաջացել են համեմատական կարգով առանձնացվող ենթաէթնիկ խմբեր[11][12]։ Այդ խմբերի անվանումները, որպես կանոն, կապված են, նրանց բնակության վայրի տեղանքի բնույթի հետ. անտառաբնակներ (կաշուբերեն՝ lesôcë), ծովայինններ (mòrzanie), բարբառային առանձնահատկությունների հետ. բիլյակներ (bëlôcë), գոխեր (gôchë, gôchòwie), ինչպես նաև դասակարգային առանձնահատկությունների հետ. պարչանյան շլյախտա (parcanô szlachta)[13][14]:
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Կաշուբյան ընտանիք -
Պրիմորիեի կաշուբներ Լեբայում՝ համագումարի ժամանակ -
Կաշուբյան ազգային տարազով աղջիկ -
Կաշուբյան ավանդական փայտե տնակ Պոմերանիայում
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ "Chisholm, Hugh, ed. (1911). . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 15 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 693.
- ↑ Кашубы // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- ↑ PWN|3921048|Kaszubi
- ↑ Agata Grabowska, Pawel Ladykowski, The Change of the Kashubian Identity before Entering the EU, 2002 [1]
- ↑ «Język kaszubski - Mniejszości Narodowe i Etniczne». Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ Dicky Gilbers, John A. Nerbonne, J. Schaeken, Languages in Contact, Rodopi, 2000, p. 329, 90-420-1322-2
- ↑ Christina Yurkiw Bethin, Slavic Prosody: Language Change and Phonological Theory, pp. 160ff, Cambridge University Press, 1998, Կաղապար:Nobreak.
- ↑ Edward Stankiewicz, The Accentual Patterns of the Slavic Languages, Stanford University Press, 1993, p. 291, 0-8047-2029-0
- ↑ «Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych» (լեհերեն). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. 1995—2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.Կաղապար:Проверено
- ↑ Дуличенко А. Д. Западнославянские языки. Кашубский язык // Языки мира. Славянские языки. — М.: Academia, 2005. — С. 383. — ISBN 5-87444-216-2
- ↑ «Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś» (լեհերեն) — Leksykon kaszubski. Nazwy etniczne z kaszub (autor: Jerzy Treder). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.Կաղապար:Проверено
- ↑ «Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe pod redakcją Haliny Karaś» (լեհերեն) — Kaszubszczyzna. Zasięg terytorialny i podziały. 1.2 Zasięg i zróżnicowanie kaszubszczyzny języka (mowy) Kaszubów. Grupy lokalne. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.Կաղապար:Проверено
- ↑ «Kaszuby» (լեհերեն) — Język. Literatura. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.Կաղապար:Проверено
- ↑ Скорвид С. С. Кашубы // Большая российская энциклопедия / Отв. ред. — С. Л. Кравец. — М.: «Большая Российская энциклопедия», 2009. — Т. 13. — ISBN 978-5-85270-344-6Կաղապար:Проверено
Գրականություն խմբագրել
- Blank, Joshua C. (2016). Creating Kashubia: History, Memory and Identity in Canada's First Polish Community. Montreal & Kingston: McGill-Queen's University Press. ISBN 9780773547209.
- Synak, Brunon (1997 թ․ դեկտեմբեր). «The Kashubes during the post-communist transformation in Poland». Nationalities Papers. 25 (4): 715–728. doi:10.1080/00905999708408536. S2CID 154827253.
- Polish Cultural Institute (2001 թ․ հուլիս). «The Kashubian Polish Community of Southeastern Minnesota (MN) (Images of America)».
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - Borzyszkowski J.: The Kashubs, Pomerania and Gdańsk; [transl. by Tomasz Wicherkiewicz] Gdańsk : Instytut Kaszubski : Uniwersytet Gdański ; Elbląg : Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna, 2005, 83-89079-35-6
- Obracht-Prondzyński C.: The Kashubs today : culture, language, identity; [transl. by Tomasz Wicherkiewicz Gdańsk : Instytut Kaszubski, 2007, 978-83-89079-78-7
- Szulist W.: Kaszubi w Ameryce : Szkice i materiały, MPiMK-P Wejherowo 2005 (English summary).
- "The Kashubs Today" Արխիվացված 4 Մարտ 2016 Wayback Machine 978-83-89079-78-7
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Kashubs 2002
- (Լեհերեն) https://web.archive.org/web/20040926021346/http://www.zk-p.pl/
- (անգլերեն) http://kaszebsko.com/who-we-are-and-what-are-our-objectives.html Արխիվացված 2021-02-20 Wayback Machine
- (անգլերեն) http://www.kashub.com/
- (անգլերեն) (Kashubian) (Լեհերեն) https://web.archive.org/web/20080920042828/http://www.kaszubia.com/
- (անգլերեն) https://web.archive.org/web/20030218064812/http://republika.pl/modraglina/kaszlink.html
- https://web.archive.org/web/20061005201334/http://www.cassubia-slavica.com/
- (անգլերեն) (Kashubian) https://web.archive.org/web/20081106214654/http://www.inyourpocket.com/poland/city/kashubia.html
- (անգլերեն) Canada's Kashubian community celebrates heritage at Wilno(չաշխատող հղում)
- (անգլերեն) The Wilno Heritage Society
- (անգլերեն) The Polish Cultural Institute and Museum of Winona, Minnesota
- (անգլերեն) Cashubes
- Kaszëbskô Mowa: Freeing the Kashubian Language
- «Kashubian Association of North America» (անգլերեն) — Сайт Ассоциации кашубов Северной Америки. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- «Kaszuby Canada Online» (անգլերեն) — Сайт кашубов провинции Онтарио, Канада. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 25-ին.
- «Wilno Heritage Society» (անգլերեն) — Сайт кашубов коммуны Вильно (графство Ренфру, Канада). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 25-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կաշուբներ» հոդվածին։ |