Պոմերանիա

Պոմերանիա
Տեսակ	պատմական շրջան
Երկիր	Գերմանիա և Լեհաստան
Մակերես	38 401 կմ² (1939)
Կազմված է	Western Pomerania?, Pomerelia?, Kashubia?, Kociewie? և Chełmno Land?
Ջրլիցի ափին	Բալթիկ ծով

Պոմերանիա (լեհ.՝ Pomorze, գերմ.՝ Pommern), պատմական շրջան Բալթիկ ծովի հարավում, որը տարբեր ժամանակներում գտնվել է տարբեր պետությունների կազմում։ Ներկա դրությամբ Արևմտյան Պոմերանիան համարվում է Մեքլենբուրգ-Առաջավոր Պոմերանիա գերմանական տարածքի մի մասը, իսկ մնացյալ մասը համարվում է լեհական տարածք։

Աշխարհագրական բնութագիրԽմբագրել

Պոմերանիան արևմուտքում սահմանակցում է Մեքլենբուրգի տարածքների, իսկ հյուսիսում` Բալթիկ ծովի առափնյայի հետ։ Շրջանի հին սլավոնական անվանումն է «Պոմորյե», որը նշանակում է «ծովի մոտ»^[1]։

Ցածրադիր հարթավայրային ափային ռելիեֆը դեպի հարավ վերածվում է ավելի բլրոտ ռելիեֆի։ Պոմերանիայի ամենաբարձր կետերն են Շիմրիցբերգը (256 մ) և Բուրգվալը (239 մ)։

Շեցին քաղաքի և Ռյուգեն կղզու արվարձանների կլիման ավելի մեղմ է, քան Արևելյան Պոմերանիայի ջրափնյա գծի կլիման։ Շեցին քաղաքում միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է +8,4 °C, Լաուենբուրգում` +7,2° C, Կոշալինում` +7,1 °C: Տեղումների տարեկան քանակը Շեցինում կազմում է 54 սմ, իսկ Կոշալինում` 66 սմ։

Պոմերանիայի գլխավոր գետը` Օդրան, գոյացնում է բազմաթիվ վտակներ, որոնք թափվում են Բալթիկ ծով։ Օդրա գետի համակարգին են պատկանում նաև Ինա, Ուկեր և Պենե նավարկելի գետերը։ Այլ գետերից նավարկելի են Ռեկնից, Ռիկգրաբեն, Ռեգա, Պերսանտե, Վիպեր, Ստոլպե, Լյուպով, Լեբա գետերը։ Հարավային բլրոտ հատվածում շատ են լճերը։ Արևելյան Պոմերանիայի ափերը ծածկված են դյուներով, որոնց տեսքը հաճախ փոխվում է։

ՊատմությունԽմբագրել

Ըստ Վեստֆալյան հաշտության պայմանագրի արդյունքների, որը ստորագրվել է 1648 թվականին, Արևմտյան Պոմերանիան անցել է Բրանդենբուրգին, իսկ Առաջնային Պոմերանիան դարձել է Շվեդական Պոմերանիա։

Շվեդա-լեհական պատերազմի (1655 - 1660 թվականներ) և շվեդա-բրանդենբուրգյան պատերազմի (1674 - 1679 թվականներ) ժամանակ տարածքն օկուպացվել է թշնամական զորքերի կողմից։ Բրանդենբուրգյան կուրֆյուրստ Ֆրիդրիխ Վիլհելմ I-ին 1678 թվականին հաջողվել է գրավել ամբողջ Շվեդական Պոմերանիան։ Ֆրանսիայի ճնշման տակ 1679 թվականին ստորագրված Սեն-Ժերմենի հաշտության պայմանագրով նա ստիպված էր հրաժարվել իր գրավված տարածքներից։ Հյուսիսային պատերազմի (1700 - 1721 թվականներ) ավարտից հետո Առաջնային Պոմերանիան Պենե գետից հարավ ներառվել է Պրուսիայի թագավորության կազմի մեջ։

Նապոլեոնական պատերազմների ժամանակ Շվեդական Պոմերանիան օկուպացվել է Ֆրանսիայի կողմից։ 1815 թվականին Նապոլեոնի պարտությունից հետո Առաջնային Պոմերանիայի շվեդական մասը Ռյուգեն կղզու հետ միասին դարձել են պրուսական։

1945 թվականին ԽՍՀՄ-ի առաջարկով սահմանվել է նոր լեհա-գերմանական սահման, և այդպիսով Պոմերանիայի մեծ մասը դաշնակիցների որոշմամբ առանձնացվել է Գերմանիայից։

Մինչ օրս տարածված է առանձնացնել Առաջնային Պոմերանիան (Vorpommern)` Օդրա գետից արևմուտք, և Հետին Պոմերանիան (Hinterpommern)` Օդրա գետից արևելք։ Շտրալզունդի շրջանը երբեմն անվանում են Շվեդական Պոմերանիա, քանի որ մինչ 1815 թվականը այն պատկանել է Շվեդիային։

ՏնտեսությունԽմբագրել

Պոմերանական նավերի սեփականատերերին 1894 թվականի դրությամբ պատկանել է 86 026 տոննա տարողությամբ 482 նավ։

Պոմերանիայում գործում են թուղթ և ցելյուլոզ վերամշակող, ապակի արտադրող և այլ գործարաններ։

Հայտնի անձինքԽմբագրել

Քրիստիան ֆոն Կրոկով (1927-2002) – գերմանացի քաղաքագետ և գրող։
Եկատերինա II (1729-1796) – Ռուսական կայսրության կայսրուհի։

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ Der Name Pommern (po more) ist slawischer Herkunft und bedeutet so viel wie „Land am Meer“. Archived 2020-08-19 at the Wayback Machine. (Pommersches Landesmuseum, German)

Արտաքին հղումներԽմբագրել

«Померания, прусская провинция»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Պոմերանիա կատեգորիայում։

[1] Der Name Pommern (po more) ist slawischer Herkunft und bedeutet so viel wie „Land am Meer“. Archived 2020-08-19 at the Wayback Machine. (Pommersches Landesmuseum, German)

[1]