Կանանց համալեհական գործադուլ
Կանանց համալեհական գործադուլը կամ լեհ կանանց գործադուլը (լեհ.՝ Ogólnopolski Strajk Kobiet, OSK) կանանց իրավունքների սոցիալական շարժում է, որը ստեղծվել է 2016 թվականի սեպտեմբերին Լեհաստանում[1][2]։ Այն ստեղծվել է ի նշան Լեհաստանի խորհրդարանի ` Սեյմի` «Փրկենք կանանց» օրինագիծի մերժման դեմ, որը Սեյմը քննարկել է «Դադարեցնել աբորտը» նախագծին զուգահեռ։ Շարժումը պատասխանատու էր «Սև երկուշաբթի» բողոքի ակցիայի կազմակերպման համար, որը ներառել է գործադուլի տարբեր ձևեր, որոնքը տեղի են ունեցել միաժամանակ Լեհաստանի 147 քաղաքներում և գյուղերում[3][4]։
_Protest_against_abortion_restriction_in_Krak%C3%B3w,_October_2020.jpg)
| Ստեղծում | 2016  | |
|---|---|---|
| Ղեկավար | Marta Lempart | |
| Երկիր | Լեհաստան | |
| Թվական | Հոկտեմբեր 2016 | |
| Պաշտոնական կայք | strajkkobiet.eu | |
Կառուցվածքը և հիմնական մարդիկ
խմբագրել2017 թվականի հոկտեմբերին Մարտա Լեմպարտը ղեկավարում էր Համալեհական կանանց գործադուլը[1]։ Մինչ ՕՍԿ-ն 2016 թվականի սեպտեմբերին Սև շարժման հիմնական կազմակերպիչն էր, բողոքի ցուցարարները իրենք էին ապակենտրոնացված[5]։ Գրող Կլեմենտինա Սուչանովը ՕՍԿ-ի առաջնորդներից մեկն էր, ով առաջարկեց 2020 թվականի հոկտեմբերի 26-ին «քայլել» դեպի Լեհաստանի դե ֆակտո առաջնորդ Յարոսլավ Կաչինսկու տուն, որը վերածվեց 10,000 հոգանոց բողոքի[6][7]։ Սուչանովը ցույցերի շարունակման մարտավարությունը որակեց որպես ապակենտրոնացված՝ ընդհուպ մինչև ժողովրդական նախաձեռնություններ և ստեղծագործականություն[7]։
2020 թվականի հոկտեմբերին Սուչանովը հայտարարեց, որ ՕՍԿ-ն քաղաքական կուսակցություն չէ, բայց որոշ անդամներ նպատակ ունեն դառնալ Սեյմի անդամ, և որ Կատարժինա Կոտուլան ՕՍԿ Շչեցինից արդեն պատգամավոր է[7]։
Խորհրդատվական խորհուրդ
խմբագրել2020 թվականինի նոյեմբերի 1-ին ի պատասխան 2020թվականի հոկտեմբերի ցուցարարների տարածված պահանջների, որոնք դուրս էին եկել աբորտների հետ կապված որոշման դեմ բողոքի շրջանակներից, ՕՍԿ-ն ստեղծեց Խորհրդատվական խորհուրդ, որը հիմնված էր Բելառուսի Համակարգող խորհրդի մոդելի վրա, որը ստեղծվել էր ավելի վաղ՝ 2020 թվականի օգոստոսին՝ 2020 թվականի բելառուսական բողոքի ցույցերի ժամանակ[7][8]։
Պատմություն
խմբագրել2016–2017: Հիմնումը և վաղ ցույցեր
խմբագրել
Համալեհական կանանց գործադուլը ստեղծվել է որպես 2016 թվականի սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսներին տեղի ունեցած բողոքի ցույցերը կազմակերպող խմբերից մեկը՝ ընդդեմ առաջարկվող օրենսդրության, որը խստացնում էր հղիության արհեստական ընդհատման մասին օրենքը[1]։ Բողոքի ցույցերը համախմբել են 100 հազար ցուցարարների, ովքեր երթ են անցկացրել Լեհաստանի 143 գյուղերում, քաղաքներում և քաղաքներում[5]։ Արգենտինացի կանանց իրավունքների ակտիվիստների հետ միասին, որոնցից էր Նի Ունա Մենոսը, OSK-ը 2017 թվականին սկսեց Կանանց միջազգային գործադուլը 28 այլ երկրների կանանց հետ[9]։ Սուչանով Լը Մոնդին տված հարցազրույցում ասել է, որ նախաձեռնությունը գալիս է Լեհաստանից. «Լեհաստանում մենք գիտենք, թե ինչպես անել հեղափոխություններ»[10]։ Մի քանի տարի անց՝ 2020 թվականին, Սուչանավը հրատարակեց «Սա պատերազմ է» գիրքը[11], որտեղ նա նկարագրում է ՕՍԿ-ի և Կանանց միջազգային գործադուլի ծագումը, որը իսպաներեն հայտնի է որպես «Paro Internacional de Mujeres»:
2017–ից առ այսօր․ Բռնաճնշումներ և շարունակվող բողոքներ
խմբագրել
2017 թվականի հոկտեմբերի 4-ին, ՕՍԿ-ի կողմից կազմակերպված բողոքի ցույցերից հետո, ոստիկանությունը ներխուժել է Կանանց իրավունքների կենտրոնի և Բաբայի գրասենյակները Վարշավայում, Գդանսկում, Լոձում և Զիելոնա Գորայում։ Արշավանքները մեկնաբանվել են որպես ահաբեկում։ ՕՍԿ-ի ղեկավար ղեկավար Մարտա Լեմպարտը արշավանքները որակեց որպես «իշխանության չարաշահում», որը խաթարեց կանանց աշխատանքը՝ առգրավելով համակարգիչները և փաստաթղթերը։ Ոստիկանությունը ինը ժամ անցկացրել է Baba-ի գրասենյակում ՝ ֆայլեր հեռացնելով[1]։ 2020 թվականի հուլիսին Լեհաստանի կառավարությունը քննարկել է Ստամբուլի կոնվենցիայից դուրս գալու հարցը, որի նպատակն է կանխել կանանց նկատմամբ բռնությունը և ընտանեկան բռնությունը։ Երկու հազար կին բողոքի ցույց է անցկացրել Ordo Iuris-ի շտաբի դիմաց։ Մարտա Լեմպարտը նկարագրել է կառավարության վերաբերմունքը կանանց իրավունքներին՝ հայտարարելով. «Այս կառավարությունը տարիներ շարունակ ծիծաղում է գենդերային բռնության զոհերի երեսին[12]։
2020 թվականի հոկտեմբերյան ցույցեր
խմբագրելՕՍԿ-ն 2020 թվականի հոկտեմբերին Լեհաստանի բողոքի ցույցերի համակարգողներից մեկն էր, որը հաջորդեց 2020 թվականի հոկտեմբերի 22-ի Սահմանադրական տրիբունալի որոշմանը, որն արգելում էր Լեհաստանում փոքր թվով օրինական աբորտներ թույլ տված երեք դեպքերից ամենատարածվածը[13]։ Հոկտեմբերի 27-ին ՕՍԿ-ի անունից և քաղաքացիների առաջարկներով հայտարարեցին, որ բողոքի ակցիաների նպատակն է՝ օրենքի գերակայության վերադարձը[14].
- կանանց լիարժեք իրավունքներ. օրինական ընտրովի աբորտի խնամք, սեռական դաստիարակություն և օգտագործման վայրում անվճար տրամադրվող հակաբեղմնավորիչ միջոց[15]
- դատարանի նախագահ Յուլիա Պշիլեմբսկայայի կողմից հայտարարված Սահմանադրական տրիբունալի որոշման մեկնաբանությունը որպես Պշիլեմբսկայայի անձնական վկայություն, այլ ոչ թե որպես իրավական որոշում
- անկախ Սահմանադրական տրիբունալի վերադարձ
- անկախ Գերագույն դատարանի վերադարձ, որը չի ղեկավարվում Օրենք և արդարություն քաղաքական կուսակցուցյան կողմից
- անկախ, ոչ իշխող կուսակցությունից որևէ մեկի Լեհաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի նշանակումը, որը կփոխարինի Ադամ Բոդնարին, ով իր լիազորությունների ավարտին է հասել։
_graffiti.jpg)
2020 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Սուչանովը հայտարարեց, որ ՕՍԿ-ի սկզբնական ներգրավվածությունը բողոքի ցույցերին եղել է կանանց իրավունքների պաշտպանությունը, այլ ոչ թե կառավարությանը հեռացնելը։ Նա հայտարարեց, որ բողոքի ակցիաների նպատակներն ընդլայնվել են՝ հիմնվելով մեկնաբանությունների, կարգախոսների և ցույցերին միացած մարդկանց հետ լայն քննարկումների հետո[7]։
Սուչանովը, ով վիրավորվել էր ոստիկանության կողմից նախորդ տարիներին բողոքի ակցիաների ժամանակ, ինչը հանգեցրեց ողնաշարի վիրահատության, Յարոսլավ Կաչինսկու ելույթը մեկնաբանեց որպես Սահմանադրական տրիբունալի որոշումը հետ կանչելու մերժում և բռնության սրման խրախուսում[7]։
Մարտա Լեմպարտը բողոքի ակցիաների առնչությամբ դիմել է կաթոլիկներին՝ ռադիոհարցազրույցում ասելով. «Սիրելի կաթոլիկներ, դուք հնարավորություն ունեք հենց հիմա ընդդիմանալ ձեր եկեղեցուն։ Հենց հիմա դուք մասնակցում եք եկեղեցու կատարած նողկալի գործերին։ Եվ դա ձեր վերջին նախազգուշացումն է, քանի որ դուք պետք է ըմբոստանաք»[16]։
Բողոքի ցույցերի ընթացքում Լեհաստանի որոշ հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցիներ գրաֆիտի են ենթարկվել և պատարագի արարողությունները խաթարվել են[17]։ Ցուցարարները նաև փակել են մի շարք քաղաքների փողոցները[18]։ Ի պատասխան հարցազրուցավարի այն հայտարարության, որ գրաֆիտիներն ու զանգվածային ընդհատումները ավելորդ են, Լեմպարտն ասել է. «Իհարկե, դա անհրաժեշտ է ։ Դուք պետք է անեք այն, ինչ կարծում եք, որ Գրաֆիտի Վարշավայում 2020 թվականի հոկտեմբերին բողոքի ցույցերի ժամանակ արդյունավետ է, և դա այն է, ինչին արժանի եք[16]»:
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Police raid offices of women's groups in Poland after protests». The Guardian. 2017 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Strajk Kobiet». strajkkobiet.eu. 2017. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Urzędowska D., D.; Suchomska, J. (2020). «Feministki w sieci. Nowe media w działaniach przeciwko ograniczaniu praw kobiet w Polsce» (PDF). Dyskurs & Dialog (լեհերեն). doi:10.5281/zenodo.3946532. Կաղապար:Zenodo. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
- ↑ «O nas | Ogólnopolski Strajk Kobiet» (լեհերեն). Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
- ↑ 5,0 5,1 Cocotas, Alex (2017 թ․ նոյեմբերի 30). «How Poland's far-right government is pushing abortion underground». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Koper, Anna; Goclowski, Marcin (2020 թ․ ապրիլի 3). «Spat over presidential election tests Poland's ruling coalition». Thomson Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 10-ին.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Szczęśniak, Agata (2020 թ․ հոկտեմբերի 28). «Suchanow: 'Ludzie chcą obalić rząd'» [Suchanow: 'People want to remove the government']. OKO.press (լեհերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Karwowska, Anita; Paś, Waldemar (2020 թ․ հոկտեմբերի 27). «Dymisja rządu i Julii Przyłębskiej. Czego jeszcze żąda Ogólnopolski Strajk Kobiet? Co się wydarzy w środę 28 października?» [Government and Julia Przyłębska to resign. What else does All-Poland Women's Strike want? What will happen on Wednesday 28 October?]. Gazeta Wyborcza (լեհերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
- ↑ James, Selma (2018 թ․ մարտի 8). «Decades after Iceland's 'day off', our women's strike is stronger than ever». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Montoya, Angeline (2017 թ․ մարտի 7). «Journée des droits des femmes : « En Pologne, nous savons comment faire les révolutions »». Le Monde. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Suchanow, Klementyna (2020). «To jest wojna. Kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze». Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Santora, Marc (2020 թ․ հուլիսի 27). «Poland Considers Leaving Treaty on Domestic Violence, Spurring Outcry». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Davies, Christian (2020 թ․ հոկտեմբերի 26). «Polish pro-choice protests continue with blockades and red paint». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Siedlecka, Ewa (2020 թ․ հոկտեմբերի 28). «Siedlecka: To jest wojna, która zmienia się w rewolucję» [Siedlecka: It's war that is changing into revolution]. OKO.press (լեհերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «POSTULATY | Ogólnopolski Strajk Kobiet» (լեհերեն). Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ 16,0 16,1 «Lempart o dewastowaniu kościołów: Trzeba robić to, co się czuje» [Lempart on damaging churches: You should do that which you feel is right]. Telewizja Polska (լեհերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Szczecin, Gdańsk, Warszawa. Ataki na kościoły nie ustają, mimo apeli». PolskieRadio24.pl. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ «Poland abortion ruling: Protesters block roads across country». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 26. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.