Վիքիպեդիա

Կալման Տիհանյի

Կալման Տիհանյի (հունգ.`Tihanyi Kálmán, ապրիլի 28, 1897(1897-04-28)[1], Zbehy, Ավստրո-Հունգարիա - փետրվարի 26, 1947(1947-02-26)[1], Բուդապեշտ, Հունգարիայի երկրորդ հանրապետություն[2]), հունգարացի ֆիզիկոս և գյուտարար, էլեկտրոնային հեռուստատեսության առաջատարներից մեկը, որը նպաստել է էլեկտրոնային ճառագայթման սարքերի զարգացմանը և հայտնաբերմանը, որոնք արտադրվել են RCA][3][4], Loewe և Fernseh AG ընկերությունների կողմից։ Մեծ Բրիտանիայում թողարկված առաջին անօդաչու թռչող սարքի գյուտարարը։

Կալման Տիհանյի
հունգ.՝ Tihanyi Kálmán
Ծնվել էապրիլի 28, 1897(1897-04-28)[1]
Zbehy, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել էփետրվարի 26, 1947(1947-02-26)[1] (49 տարեկան)
Բուդապեշտ, Հունգարիայի երկրորդ հանրապետություն[2]
բնական մահով
Քաղաքացիություն Հունգարիա
Մասնագիտությունֆիզիկոս, ինժեներ-էլեկտրիկ, գյուտարար և ճարտարագետ
Ալմա մատերԲուդապեշտի տեխնոլոգիայի և տնտեսագիտության համալսարան
 Kálmán Tihanyi Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Կալման Տիհանյին ուսումնասիրել է էլեկտրատեխնիկա և ֆիզիկա Պոշոնիի (այժմ [[Բրատիսլավա]]) և Բուդապեշտի համալսարաններում։ Հայտնագործել է էլեկտրոնային հեռուստատեսության համակարգը, որը նա անվանել է «ռադիոսկոպ». արտոնագրման հայտը պարունակել է գյուտի նկարագրության 42 էջը և դրա արտադրության սկզբունքները, որոնք այժմ ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Աշխարհի հիշողություն» ծրագրում[5]։ Տիհանյիի հայտնագործությունը նման էր էլեկտրոնաճառագայթային խողովակին (ներառյալ ընդունիչի և հաղորդչի առկայության առումով), սակայն ունեցել է իր արմատական տարբերությունները։ Այն ստեղծվել է «պահպանման սկզբունքով»` տեսազգայուն շերտից դետեկտորի խողովակի ֆոտոէմիսիայի պահպանումը հանգեցրել է լիցքի կուտակմանը և էլեկտրական ազդանշանների տեսքով որոշակի պատկերների պահպանմանը։ Գյուտը նման էր Վլադիմիր Զվորիկինի իկոնոսկոպին[6]։

1928 թվականին Եվրոպական արտոնագրային կազմակերպությունը գյուտարարին «Հեռուստատեսության սարքի բարելավման» արտոնագիր տվեց[7]։ Տիհանյին, արտոնագրի երկու հայտ ներկայացնելով, ընդլայնել է գերմանական արտոնագրի շրջանակը[8][9] Ֆրանսիա[10], Մեծ Բրիտանիա[11][12], ԱՄՆ և այլ երկրներ։ Նույն թվականին նա ժամանել է Բեռլին, որտեղ Նիպկովի սկավառակի օգնությամբ մեխանիկական հեռուստատեսության զարգացումը արդեն սկսվել էր սարքերը արտադրվել են German Post Office -ի և ավելի մեծ արտադրողների կողմից։ Տիհանյիի գյուտը ողջունվեց Telefunken և Siemens ընկերությունների կողմից, որոնք, այնուամենայնիվ, նախընտրել են շարունակել զարգացնել մեխանիկական հեռուստատեսությունը[13]։

1929 թվականին Տիհանյին սկսել է զարգացնել կիրառական հեռուստատեսային տեխնիկան զինվորականների համար. նա ստեղծել է տեսախցիկ Լոնդոնի հեռակառավարվվող ինքնաթիռների համար Մեծ Բրիտանիայի ավիացիայի նախարարության պատվերովМинистерства авиации Великобритании[en], հետագայում փոփոխել է իտալական ռազմածովայի ուժերի կարիքների համար[13][14]։ 1929 թվականին նա հայտնագործել է ինֆրակարմիր տեսախցիկը (գիշերային տեսողության սարքը) բրիտանական հակաօդային պաշտպանության կարիքների համար[15][16]։ 1938 և 1939 թվականներին հաստատվել են RCA -ին պատկանող էկրանի և էլեկտրոնային ճառագայթների խողովակների ամերիկյան արտոնագրերը[3][4]։

1936 թվականին Տիհանյին նկարագրել է «պլազմային հեռուստատեսության» և պլազմային հեռուստատեսության էկրանների սկզբունքը, փաստորեն, կանխատեսել է հարթ էկրանով հեռուստացույցների տեսքը[17]։ Տիհանյիի նկարագրությամբ, նման հեռուստացույցներում ընդամենը մեկ «փոխանցման կետ» է եղել, որը շարժվում է հսկայական արագությամբ բջիջների հետևից բարակ էկրանների վահանակի վրա։ Կախված հաղորդվող լարման կիրառությունից, այն կտեղափոխվի էկրանի տարբեր մակարդակների վրա[18]։

Տիհանյին մտերիմ է եղել հակաֆաշիստական քաղաքական գործիչ Էնդրե Բահչի-Ժիլինինսկու հետ, և 1944 թվականին Խաչված նետերի նացիստական կուսակցության կողմից իշխանության բռնազավթումից հետո անցել է ընդհատակ։ Կալման Տիհանյին մահացել է 49 տարեկան հասակում սրտի երկրորդ կաթվածից հետո։

Դուստրը Կատալին Տիհանյին է, Technikatörténeti Szemle ամսագրում նա պնդում էր, որ հայրը հայտնաբերել է նաև լուսանկարչական հաղորդականության ազդեցությունը, որը հաշվի էր առնված «պահպանման սկզբունքի» տակ[19][20]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC15363/15728.htm
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 PIM identifier
  3. ↑ 3,0 3,1 United States Patent Office, Patent No. 2,133,123, Oct. 11, 1938.
  4. ↑ 4,0 4,1 United States Patent Office, Patent No. 2,158,259, May 16, 1939.
  5. ↑ «Kalman Tihanyi's 1926 Patent Application "Radioskop"». ЮНЕСКО, Память мира. 2001. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 29-ին.
  6. ↑ Как Зворыкин сбежал от коммунистов по тайге и стал отцом телевидения (ռուս.)
  7. ↑ Tihanyi, Koloman, Improvements in television apparatus Արխիվացված 2022-12-04 Wayback Machine. European Patent Office, Patent No. GB313456. Convention date (Germany): 1928-06-11, UK application: 1929-06-11, published: 1930-11-11, retrieved: 2009-12-25.
  8. ↑ German appl. 424822/June 11, 1928
  9. ↑ German appl. 482422/July 3, 1928
  10. ↑ Fr. Pat. 676.546/June 10, 1928
  11. ↑ Br. Pat 313,456/June 11, 1928
  12. ↑ Br. Pat 315,362/July 11, 1928
  13. ↑ 13,0 13,1 «KÁLMÁN TIHANYI (1897 - 1947)». Hungarian Intellectual Property Office. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 3-ին.
  14. ↑ http://www.ctie.monash.edu.au/hargrave/rpav_britain.html
  15. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  16. ↑ http://www.ctie.monash.edu.au/hargrave/tihanyi.html
  17. ↑ Tihanyi, Katalin, "Kalman Tihanyi's plasma television, invented in the 1930s. Introduction to the article written by Julius Horvath." Արխիվացված 2007-07-02 Wayback Machine MTESZ SCITECH, 2007-01-16, retrieved 2009-05-30.
  18. ↑ «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 26-ին.
  19. ↑ K. Tihanyi: "Az elektromos távolbavetítésről" ("About electric teleprojection"), Nemzeti Újság magazine, May 3, 1925, p. 23
  20. ↑ Glass, Katalin Tihanyi, The Iconoscope: Kalman Tihanyi and the Development of Modern Television Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine. Revised 2000-06-23, retrieved 2009-12-25.

Գրականություն

խմբագրել
  • "Radioskop", filed March 2o, 1926. File No. T-3768, Patent Office Documents, Hungarian National Archives.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կալման Տիհանյի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կալման_Տիհանյի&oldid=10119553» էջից