Կալիմանտան (ինդոն.՝ Kalimantan, նաև Բոռնեո (մալայերեն՝ Borneo)), Մալայան կղզեխմբի ամենախոշոր կղզին։ Տարածքը՝ 734 000 կմ2 է, բնակչությունը՝ 18.590.000 (2009)։

Կալիմանտան
Մայրամուտը Բորնեոյում
Տեսակկղզի
Երկիր Ինդոնեզիա[1],  Մալայզիա և  Բրունեյ
Մասն էՄալայան կղզեխումբ
Երկարություն1366 կմ
Լայնություն1026 կմ
Մակերես748 168 կմ²
Ամենաբարձր կետըԿինաբալու
Բնակչություն18 590 000 մարդ (2009)
Քարտեզ
Քարտեզ

Անվանում

խմբագրել

Անվանումը բացատրում են որպես «մանգոյի երկիր»․ մանգոն կարևոր դեր է խաղում կղզու բնակիչների կյանքում։ 1921 թվականից (երբ իսպանացիներն իմացան այդ կղզու մասին), եվրոպացիներն այն անվանում են Բոռնեո՝ կղզու հյուսիսում Բրունեյի սուլթանության անունով։

Մինչ եվրոպացիների գալն այնտեղ բնակվող մալայացիները կղզու հյուսիսային մասն անվանում էին Բերունայ, հարավային մասը՝ Կեմանտան․ երկու անվանումն էլ սկզբնապես նշանակել են «բույս»։

Այդ անվանումները տարածվեցին ամբողջ կղզու վրա և աշխարհագրորեն դարձան հոմանիշներ[2]։

Աշխարհագրություն

խմբագրել

Թույլ կտրտված մակերևույթով կղզի է՝ ժամանակակից հրաբխականության բացակայությամբ։ Ափերը ցածրադիր են, ճահճակալած։ Կենտրոնական մասը կազմված է բեկորային լեռնաշղթաներից (ամենաբարձր կետը Կինաբալուն է, 4101 մ), ավազաքարային և տուֆային սարավանդներից, ծայրամասերում հերթագայում են լեռներն ու հարթավայրերը։ Օգտակար հանածոներից կան նավթ, քարածուխ, երկաթ, մոլիբդեն, պղինձ, ոսկի։

Կլիման հասարակածային է, տարեկան տեղումները՝ 2000-3500 մմ։ Գետային ցանցը խիտ է, ջրառատ։ Հողերը պոդզոլացված լատերիտներ են։ Տարածքի մոտ 3/4-ը անտառածածկ է։

Հարուստ և բազմազան է կենդանական աշխարհը։ Հիմնական կուլտուրաներն են բրինձը, կաուչուկատուները, արմավենիները։ Գլխավոր քաղաքներն են Բանջարմասինը, Պոնտիանակը, Կուչինգը։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. GEOnet Names Server — 2018.
  2. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կալիմանտան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 171