Վիքիպեդիա

Կաթնային շոկոլադ

Կաթնային շոկոլադ, պինդ շոկոլադե հրուշակեղեն է, որը պարունակում է կաթ, շաքար և կակաո:Այն շոկոլադի ամենաշատ սպառվող տեսակն է։ Շոկոլադն իսկզբանե վաճառվել և որպես ըմպելիք օգտագործվել է նախակոլումբիական ժամանակներում և Արևմտյան Եվրոպա մուտք գործելուց հետո։ Կաթնային շոկոլադ արդադրող հիմնական ընկերություններն են ՝ Ferrero, Hershey, Mondelez, Mars and Nestlé.Նրանք պատասխանատու են ամբողջ աշխարհում վաճառվող շոկոլադի կեսից ավելիի համար. Թեև ամբողջ կաթնային շոկոլադի չորս հինգերորդը վաճառվում է ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում,Չինաստանում և Լատինական Ամերիկայում ավելի ու ավելի մեծ քանակություններ են սպառվում:Թեև համն ու կառուցվածքը դրա հաջողության բանալին են, կաթնային շոկոլադը պատմականորեն համարվել է առողջ սնունդ՝ մասնավորապես երեխաների համար:Վերջին ապացույցները ցույց են տալիս, որ այն հնարավոր է ապահովի առաղջության համար օգտակար հակաօքսիդանտներ։

Կաթնային շոկոլադ
ՏեսակՇոկոլադի տեսակներ
Ենթատեսակշոկոլադ և chocolate and sugar confectionery?
 Milk chocolate Վիքիպահեստում

Շոկոլադ բառը անգլերեն լեզու է եկել 1600-ական թվականներին, սակայն սկզբում նկարագրելով դառը շոկոլադը։ "Կաթնային շոկոլադ" տերմինի առաջին օգտագործումը մի ըմպելիքի վերաբերյալ էր, որը 1687-ին Ջամայկայից Լոնդոն էր բերվել, բայց կաթնային շոկոլադի սալիկը հայտնագործվեց միայն այն շամանակ, երբ 1875-ին շվեցարացի գյուտարար Դենիել Պիտերը հաջող ձևով միացրեց կակաոն և խտացրած կաթը։ Շվեցարիան արագորոն զարգացավ որպես կաթնային շոկոլադի արտադրության կենտրոն, հատկապես, երբ Ռոդոլֆ Լինդտը զարգացրեց կոնչին, և մեծապես արտահանեց միաջազգային շուկա։ Կաթնային շոկոլադը հայտնի դարձավ քսաներորդ դարի սկզբում Milka- ի, Cadbury Dairy Milk- ի Hershey սալիկի թողարկմամաբ,ինչը հանգեցրեց աշխարհում կակաոյի օգտագործման կտրուկ աճին։ Միևնույն ժամանակ կաթնային շոկոլադը միացվում էր այլ բաղադրիչների հետ, որոնցից է նուգան՝ սալիկների լայն բազմազանություն ստանալու համար։ Այդպիսի ընկերություններ են՝ Toblerone-ն 1908-ին, Goo Goo Cluster-ը 1912-ին և Kit Kat-ը 1935-ին. Կաթնային շոկոլադի համաշխարհային տարածումը շարունակվեց նաև հաջորդ հարյուրամյակում՝ շուկայում աճող համախմբման հետ մեկտեղ։ Բոլորովին վերջերս տեղի ունեցած զարգացումը Fair Trade-ի և UTZ Certified-ի շոկոլադի ներմուծումը, որի նպատակն էր հաճախորդների համար էթիկական երաշխիկ ապահովելը։ 2018-ին կաթնային շոկոլադի շուկան արժեր 63.2 միլիարդ դոլար.

Պատմություն խմբագրել

"Շոկոլադ" բառն առաջին անգամ օգտագործվել է Անգլիայում 1600-ականներին.[1] Բառը ծագել է xocolātl բառից, Nahuatl-ից, Ացտեկների լեզվից, Yucatec Mayan-ի chocol բառի ազդեցությամբ, որը նշանակում է "տաք", Nahuatl-ի atl բառի հետ,որը նշանակում է "ջուր".[2] Շուտով հայտնվեց "կաթնային շոկոլադի" առաջին օրինակը,որն իրենից ներկայացնում էր շոկոլադով և կաթով համակցված խմիչք։ 1687թ-ին իռլանդացի բժիշկ և կոլեկցիոներ Hans Sloan-ը տեսնելով, թե ինչպես են Ջամայկայի բնակիչները վայելում խմիչքը, այն տարավ Լոնդոն:[3] Պրեպարատը հայտնի էր իր բուժիչ հատկություններով և արտադրվում էր Նիկոլաս Սանդերսի ր Ուլլիամ Ուայթի կողմից, և շուտով միացավ այլ կաթնային շոկոլադների քաղաքով մեկ:[2]Այնտեղից կաթնային շոկոլադը տարածվեց նախ Ֆրանսիա, որտեղ Լյուդովիկոս XVI-ի դեղագործ Սուլպիս Դեբովը ներկայացրեց ըմպելիքը դատարան, իսկ ավելի ուշ մինչև Միացյալ Նահանգներ մինչև 1834 թվականը:[3] Միևնույն ժամանակ, Դրեզդենում, Գերմանիայի Համադաշնությունում, Jordan & Timaeus-ը մշակում էր պինդ շոկոլադ արտադրելու մեխանիզմ՝ օգտագործելով գոլորշու ուժը։ 1839 թվականի մայիսի 23-ին նրանք գովազդեցին կաթ պարունակող պինդ շոկոլադ՝ այն անվանելով «գոլորշու շոկոլադ» (dampfchocolade):[4]Այնուամենայնիվ, երբ Fry's of Bristol-ը Մեծ Բրիտանիայում ստեղծեց առաջին շոկոլադե սալիկը 1847 թվականին, նրանք օգտագործեցին դառը շոկոլադ:[5]

 
Դանիել Պիտեր, շվեյցարացի շոկոլադագործ, ով համադրել է շոկոլադն ու կաթը

1875 թվականին շվեյցարացի ձեռներեց և շոկոլադագործ Դանիել Փիթերը, որը բնակվում էր Վևեյում և կապված էր էր Կեյլերների ընտանիքի հետ, առաջին անգամ հաջողությամբ միացրեց կակաոյի զանգվածը, կակաոյի կարագը և շաքարավազը խտացրած կաթի հետ, որը վերջերս ստեղծել էր իր հարևան և ընկեր Հենրի Նեստլեն՝ կաթնային շոկոլադ արտադրելու համար։[3]Գործընթացը հետագայում հղկվեց շվեյցարացի մեկ այլ շոկոլադագործի Ռոդոլֆ Լինդտի կողմից, ով 1879 թվականին մշակեց կոնշը, որն էլ ավելի հարթ արտադրանք ստեղծեց:[6]Այնուամենայնիվ, միայն երկար տարիների ճշգրտումից հետո մշակվեց է սկզբնական բանաձևը, և 1887 թվականին վերջնականապես թողարկվեց Gala Peter ապրանքանիշը։ Դանիել Փիթերն իր արտադրանքն անվանեց «Գալա» հունարեն «կաթ» բառից։ [7]Gala Peter-ի հաջողությունը մի ճանապարհ բացեց, ուր շտապեցին բոլոր արտադրողները։ Կաթը ոչ միայն փափկեց շոկոլադի դառնությունը և բարելավեց դրա համը, այլև նվազեցրեց դրա արտադրության արժեքը՝ կակաոյի ավելի ցածր պարունակության պատճառով[8]:Որպես հետևանք, Պետրոսի բաղադրատոմսը արտահոսեց մոտակա մյուս արտադրողներին՝ Cailler-ին և Kohler-ին[9]:1898 թվականին Կեյլերը Բրոկում բացեց իր նոր գործարանը, որտեղ կաթնային շոկոլադ սկսեց արտադրվել մեծ մասշտաբով։ [10]Փիթերը նաև ավելի մեծ գործարան բացեց Օրբեում 1901 թվականին, նախքան Քոլերի հետ միաձուլվելը[9]:Նույն թվականին, Suchard of Neuchâtel-ը թողարկեց Milka ապրանքանիշը; Carl Russ-Suchard-ը նախկինում մշակել էր առաջին կաթնային սալիկը 1896 թվականին[8]։ Շոկոլադի արդյունաբերությունը նույնպես ընդլայնվեց տասնիններորդ դարի վերջին՝ նոր ընկերությունների ստեղծմամբ, ինչպիսիք են Frey-ը և Tobler-ը[11]:Այս զարգացումներից հետո Շվեյցարիան շուտով գերիշխեց շոկոլադի շուկայում։ Արտադրությունը կտրուկ աճեց, և մինչև 1905 թվականը երկիրը արտադրում էր 15000 տոննա (15000 երկար տոննա; 17000 կարճ տոննա) շոկոլադ, որի զգալի մասն արտահանվում էր:[12]

 
1905 գովազդ Gala Peter-ի համար, որտեղ նշվում է «Աշխարհի առաջին կաթնային շոկոլադը"

Միևնույն ժամանակ Շվեյցարիայից դուրս այլ զարգացումներ եղան։ Շվեյցարիայի գերիշխանությունը վիճարկվեց 1905 թվականին Անգլիայից ստացված արտադրանքով՝ Cadbury Dairy Milk-ով:Թեև նախկինում Շվեյցարիայից դուրս արտադրվել էին այլ կաթնային շոկոլադներ, որոնք արտադրել էր հենց Քադբերին 1897 թվականին, դրանք կոպիտ էին և ընդհանուր առմամբ զիջում էին շվեյցարական սորտերին, և, հետևաբար, տուժում էին ցածր վաճառքից։ Ի հակադրություն, Dairy Milk-ը արագորեն հայտնի դարձավ և 1920-ականներին դարձավ Մեծ Բրիտանիայի ամենավաճառվող շոկոլադը:[13] Միաժամանակ, 1900 թվականին Միլթոն Հերշին ներկայացրեց առաջին Hershey սալիկը, որը հեղափոխեց կաթնային շոկոլադի ժողովրդականությունը Միացյալ Նահանգներում։ Թեև սկզբում հասանելի էր միայն Փենսիլվանիայում, 1906 թվականին այն վաճառվեց ողջ երկրում:[5] Հանրաճանաչությունը ծաղկեց, հատկապես Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ Միացյալ Նահանգների բանակը շոկոլադե սալիկներ տվեց զորքերին, շատերը առաջին անգամ էին փորձում կաթնային շոկոլադ:[14] 1911 թվականին Պիտերի կաթնային շոկոլադի բաղադրատոմսը ներկայացնում էր աշխարհում սպառվող շոկոլադի կեսը։ Հանրության կարծիքով աթնային շոկոլադը դարձավ շոկոլադի չափանիշը[15]։

Շոկոլադի աճող ժողովրդականության արդյունքում, հատկապես աշխատավոր և միջին խավի շրջանում, կակաոյի սպառումը սկսեց անսովոր աճել. 1880-1900 թվականներին համաշխարհային պահանջարկն աճեց 800 տոկոսով[16]։ Այս պահանջները բավարարելու համար կակաոյի արտադրությունը ընդլայնվեց, հատկապես Արևմտյան Աֆրիկայում, որտեղ Forastero սորտը սկսեց զանգվածաբար մշակվել քսաներորդ դարի սկզբին[17]։ Թեև Forestero տեսակի հատիկները որակապես ավելի ցածր են գնահատվում Criollo տեսակից, դրանք ավելի հարմար են կաթնային շոկոլադի արտադրության համար և ավելի էժան են արտադրվում՝ իրենց բարձր բերքատվության պատճառով[18]:Արևմտյան Աֆրիկայի երկրները ի վերջո գերիշխեցին կակաոյի համաշխարհային արտադրության մեջ[15]:Ընդհակառակը, կաթը դարձավ կարևոր բաղադրիչ։ Ի տարբերություն կակաոյի և շաքարի, կաթը արագ փչանում է, հետևաբար այն չի կարող երկար ժամանակ պահել։ Սա նպաստեց մեծ գործարանների (ինչպես նաև բանվորների նոր ուժերի) տեղադրմանը գյուղում, որտեղ թարմ կաթի առատ պաշարները մատչելի են[19]:Տիպիկ օրինակներ են Բրոկի Կեյլեր և Դերի Թաունշիփի Հերշեյ գործարանը[20][21]։

 
Իսկզբանե կաթնային շոկոլադը ասոցացվում է ալպյան տեսարանների հետ:[22][23]

Տասնամյակների ընթացքում կաթնային շոկոլադի արտադրությունը տարածվեց ամբողջ աշխարհում և հայտնվեցին նոր ապրանքանիշեր։ 1910 թվականին Արթուր և Ջորջ Էնսորները ստեղծեցին առաջին կաթնային շոկոլադը Կանադայում՝ օգտագործելով Ջերսի կովերի կաթը:[24]Միաժամանակ բելգիական շոկոլադի արտադրությունը նույնպես արագորեն ընդլայնվեց։ 1870-ականների փոքր սկզբից մինչև 1920-ական թվականները միայն Բրյուսելի շրջակայքում կար իննսուն շոկոլադ արտադրող:[5] 1926 թվականին Meiji-ն դուրս բերեց իր սալիկը՝ առաջին օրինակը, որն արտադրվեց Ճապոնիայում.[25]Շատ շուկաներում կաթնային շոկոլադը շոկոլադի վաճառքում արագորոն գերիշխեց:[6] Այն նույնիսկ տեղ գտավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, երբ ԱՄՆ-ի զորքերը տեղափոխում էին D Ration շոկոլադ, որը կոչվում էր Logan Bars՝ մատակարարման պետ Փոլ Լոգանի անունով, որպես շտապ օգնություն:[3]Միևնույն ժամանակ ի հայտ եկան շոկոլադը ներկայացնելու նոր եղանակներ՝ սկսած տարբեր ձևերից, ինչպիսին է Cadbury Buttons-ը, մինչև տուփերի շատ տեսակներ, որոնք դարձան բելգիական շոկոլադի առանձնահատկությունը։.[26]

Միաժամանակ անկախ արտադրողների թիվը կտրուկ նվազեց։ Արդյունաբերության առաջին համախմբումները եղան Շվեյցարիայում, որտեղ 1899 թվականին տեղի ունեցավ Sprüngli-ի կողմից Lindt-ի գրավումը, և մինչև 1929 թվականը Nestlé-ն արդեն դարձավ երկրի ամենամեծ արտադրությունը։[12]Այնուամենայնիվ, տեմպերն արագացան դարի երկրորդ կեսին։ Քսաներորդ դարի վերջին երեք տասնամյակների ընթացքում արդյունաբերության մեջ կային ավելի քան 200 տիրույթներ։ Մինչև 2001 թվականը շոկոլադի համաշխարհային շուկայի կեսից ավելին տնօրինում էին 17 ընկերություններ։ Մինչև 2013 թվականը առաջատար չորս արտադրողները՝ Mondelez-ը, Mars-ը, Nestlé-ն և Ferrero-ն, կազմում էին վաճառքի 49 տոկոսը։ .[27] Սա շարունակվեց. Օրինակ՝ 2015 թվականին Thorntons-ը՝ բրիտանական շոկոլադե գործարանը, որը չորս տարի առաջ արտադրել էր աշխարհի ամենամեծ շոկոլադե սալիկը՝ 5,792,50 կիլոգրամ (12,770,3 lb), տիրացավ Ferrero-ին[28]։[29]

2018 թվականին կաթնային շոկոլադի համաշխարհային շուկան արժեր 63,2 միլիարդ դոլար, և ակնկալվում է, որ մինչև 2024 թվականը այն կմոտենա 73 միլիարդ դոլարին:.[30]Սպառման մեջ գերակշռում են Միացյալ Նահանգները և Եվրոպան, որոնք իրենց միջև սպառում էին համաշխարհային արտադրության ավելի քան 80 տոկոսը:Այնուամենայնիվ նոր դարում տարբեր շուկաներ ընդլայվել են:Օրինակ, 2000-ից 2013 թվականներին ամենաբարձր աճ գրանցած տարածքներն էին Մերձավոր Արևելքը և Աֆրիկան (որտեղ մանրածախ արժեքն աճել է 239 տոկոսով), Լատինական Ամերիկան (228 տոկոսով):[27] Նույնիսկ Չինաստանում և Ճապոնիայում, որոնք ավանդաբար կաթի շատ քիչ սպառման վայրեր են, 21-րդ դարի սկզբին կաթնային շոկոլադի վաճառքն աճել է։ 1999-2003 թվականներին չինական շոկոլադի ներմուծումը 17,7 միլիոն դոլարից հասել է 50 միլիոն դոլարի:[31]2007 թվականին Չինաստանում շոկոլադի վաճառքի ավելի քան 38 տոկոսը կաթնային շոկոլադն:[32]Մինչև 2018 թվականը ճապոնական շոկոլադի Meiji-ի վաճառքի արժեքը մոտեցավ Եվրոպայի լավագույն արտադրողներին, և խմբի ընդհանուր վաճառքը գերազանցեց Հերշիի հրուշակեղենի վաճառքի ընդհանուր ծավալը՝ ամերիկյան ընկերությանը դուրս թողնելով առաջատար հնգյակից:[12]

Չնայած սև շոկոլադը վերականգնեց որոշակի ժողովրդականություն քսաներորդ դարի վերջին, կաթնային շոկոլադը մնում է շոկոլադի ամենանախընտրելի և սպառվող տեսակը[33][34]։

Սնունդ խմբագրել

Թեև ամբողջ կաթնային շոկոլադը պարունակում է կակաո, կաթ և շաքար, այդ բաղադրիչների համամասնությունը տարբեր երկրների և ապրանքանիշերի միջև տարբեր է, ինչն իր հերթին ազդում է դրա սննդային արժեքի վրա։ Այս տարբերությունների շարժիչ ուժը համն է։ Օրինակ, բելգիական շոկոլադը հայտնի է իր մեղմ կաթնային համով, մինչդեռ որոշ ռուսական ապրանքանիշեր ունեն կակաոյի ուժեղ համ:[26] Համը խթանում է բաղադրիչները, թեև դրանց վրա ազդում են նաև այլ գործոններ, մասնավորապես՝ տնտեսական։ Օրինակ, կակաոյի յուղի՝ կոկոսի և արմավենու յուղերով փոխարինման հիմնական պատճառը արժեքն է։ Այնուամենայնիվ, կան նաև կարգավորող պատճառներ. Օրինակ՝ 1973 թվականին Եվրամիությունը որոշեց, որ շոկոլադը պետք է պարունակի առնվազն 35 տոկոս չոր կակաո։[35]Վերջերս Չինաստանը նաև օրենսդրություն է ներկայացրել, ըստ որի տեղական արտադրության կաթնային շոկոլադը պետք է պարունակի 25 տոկոս կակաոյի կարագ:[31]

Այս ամենը ազդում է մարդու առողջության վրա, և 21-րդ դարում կաթնային շոկոլադը մրցակցությունից դուրս թողեց մուգ շոկոլադը, որն ավելի առողջարար է համարվում:[36] Սակայն միշտ չէ, որ այդպես է եղել։ Կաթնային շոկոլադը ներկայացվել է որպես առողջարար մթերք այն պահից, երբ Cadburys-ը 19-րդ դարում առաջին անգամ գովազդեց Sloane's Milk շոկոլադը՝ իր բուժիչ հատկությունների համար:[3]Հատկապես կարևորվել են երեխաների առողջության համար օգտակարությունը։ The health benefits to children were particularly highlighted.Օրինակ, 1920-ականներին Ալան Ռոյ Դաֆոն, ով հայտնի էր դարձել Dionne Quintuplets առաքելու շնորհիվ,գովազդում էր «Baby Ruth» սալիկը որպես երեխաների համար առողջարար սնունդ:[3]Միևնույն ժամանակ, գովազդներում նշվում էր, որ շոկոլադե սալիկները միավորում են և՛ էական էներգիայի աղբյուրը, և՛ կաթի «կատարյալ հավասարակշռված սնունդը»:[3]

Պահանջվող օգտակարությունները շատ էին:Օրինակ, ասում էին, որ կակաոյի յուղը նվազեցնում է ատամների քայքայումը, քանի որ պատում է ատատմները:[3]Համարվում էր, որ շոկոլադը հանգստացնող ազդեցություն է թողնում, նվազեցնում է սթրեսը և նույնիսկ սիրահարվելու նման զգացողություն է առաջացնում:[3]Գիտական ապացույցներն ավելի ու ավելի են հաստատում շոկոլադի առողջության օգուտների մասին պնդումները:Օրինակ՝ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիան (MRI) ցույց է տվել, որ շոկոլադի օգտագործումը կարող է նվազեցնել սրտի հիվանդության վտանգը։ Սովորական կաթնային շոկոլադե սալիկը պարունակում է նաև մոտ 20 միլիգրամ (0,31 գրամ) կոֆեին 100 գրամի դիմաց (3,5 ոզ), որը կարող է խթանել նյարդային համակարգը և օգնել մարմնին հավասարակշռել ջրի ներքին հավասարակշռությունը:[37]Միևնույն ժամանակ, կոֆեինի քանակը մտահոգում է առողջ ապրելակերպի որոշ պաշտպանների:[14]Շոկոլադը նաև պոլիֆենոլների աղբյուր է, որոնք ունեն հակաօքսիդանտ հատկություններ, որոնք կարող են նաև առողջության համար օգտակար լինել:[36]

Արտադրություն խմբագրել

Կաթնային շոկոլադը պատրաստվում է կակաոյից, կաթից և շաքարից։ Այն բաղադրիչը, ըստ որի արտադրանքը համարվում է շոկոլադ ՝ կակաոյի հատիկը, հիմնականում աճեցվում է Հարավարևելյան Ասիայում, Հարավային Ամերիկայում և Արևմտյան Աֆրիկայում, մասնավորապես՝ Ivory Coast-ում, որն ապահովում է կակաոյի համաշխարհային շուկայի 40 տոկոսը։[6] Երբ կակաոյի պատիճները հավաքվում են, սերմերը, որոնք հայտնի են որպես «հատիկ», հանվում են, խմորվում, ապա չորացվում:Այնուհետև դրանք տեղափոխվում են վերամշակման գործարան, որտեղ մաքրվում են և բովվում են:[38]Այնուհետև հատիկները մանրացնում են, սովորաբար երկու փուլով, սկզբում կակաոյի հեղուկացման համար հարվածային ջրաղացով, իսկ հետո գնդիկավոր աղացով:Այնուհետև հեղուկացված կակաոյի լիկյորը բաժանվում է կակաոյի զանգվածի և կակաոյի յուղի։[6]

Այս փուլում գործընթացի մեջ են մտնում երկու այլ հիմնական բաղադրիչները։ Կաթը հաճախ ավելացվում է փոշու տեսքով, քանի որ ավելորդ ջուրը կվնասի հեղուկ շոկոլադի հոսելու հատկություններին:[6]Սփրեյով չորացրած յուղայնությամբ լի կաթի փոշին սովորաբար օգտագործվում է, սակայն այլընտրանքները ներառում են անջուր լրիվ յուղ կամ յուղազերծված կաթի փոշիներ:[26]Խտացրած կաթը նախընտրելի է որոշ արտադրողների կողմից, մասնավորապես, որտեղ կաթի արտադրությունը սեզոնային է:[6]Կաթնային բաղադրիչները բարդ և կարևոր են կաթնային շոկոլադի հատկություններն ու համը հաղորդելու համար:Կաթի ծագումը (terroir) և հարակից գյուղատնտեսությունը դարձել են շուկայավարման կարևոր թեմա:[39]Կաթի փոխարինիչները, ինչպիսին է բրնձի կաթը, նույնպես օգտագործվում են կաթնանման շոկոլադ ստեղծելու համար:[40]Շաքարավազը, վերջին հիմնական բաղադրիչը, ավելացվում է կաթի փոշու հետ միաժամանակ՝ գլանափաթեթի կամ կոնշի մեջ:Շաքարավազը միջազգային ապրանք է։ Շաքարեղեգի արտադրությունը գլխավորում են Բրազիլիան, Հնդկաստանը, Թաիլանդը, Չինաստանը և Ավստրալիան:[5]Օգտագործվում է նաև շաքարի ճակնդեղ։[26]Երբեմն կաթն ու շաքարավազը առանձին են խառնում՝ նախքան հեղուկ կակաոյի զանգվածին և կակաոյի յուղին ավելացնելը։[38]Այնուհետև հեղուկ շոկոլադը լցնում են կաղապարների մեջ և ձևավորում սալիկների կամ որևէ այլ ձևի:[38][41]

Կաթնային շոկոլադե համակցված սալիկներ խմբագրել

 
Լրացուցիչ բաղադրիչներ պարունակող կաթնային շոկոլադե սալիկների բազմազանություն

20-րդ դարի սկզբին Ատլանտյան օվկիանոսի երկու կողմերում հայտնվեցին սալիկներ, որոնք համադրում էին կաթնային շոկոլադը այլ քաղցր բաղադրիչների հետ։1904 թվականին Կեյլերը գործարկեց իր Branche-ը՝ պրալինեով լցված և ճյուղերի տեսք ունեցող սալիկը:[42] Շվեյցարացի այլ շոկոլադագործներ՝ Թեոդոր Թոբլերը և Էմիլ Բաումանը, 1908 թվականին հայտնագործեցին Toblerone-ը, որը պարունակում էր նուշ, մեղր և նուգա:[43]Միացյալ Նահանգներում Goo Goo Cluster-ը առաջին անգամ ներկայացվեց 1912 թվականին, որը բաղադրիչների ցանկին ավելացրեց կարամել, մարշմալոու և գետնանուշ:[14]Դրանց շուտով՝ 1914 թվականին հաջորդեց Մեծ Բրիտանիայում Ֆրայի թուրքական դելայթը:[13]Կարճ ժամանակ անց Քլարկը 1917թ.-ին ներկայացրեց Clark Bar-ը, որը կոչվեց առաջին համակցված սալիկը:[14]Կարճ ժամանակ անց Քլարկը 1917թ.-ին ներկայացրեց Clark Bar-ը, որը կոչվում էր առաջին համակցված բարը։ 1920 թվականին Օտտո Շներինգը Curtiss Candy Company-ից ստեղծեց Baby Ruth սալիկը:1925 թվականին այն ԱՄՆ-ի ամենահայտնի սալիկն էր:[14]Շուտով դրանից հետո հաջորդեցին երկու այլ բրենդներ, որոնք դառնալու էին համաշխարհային հսկաներ՝ Mars Bar-ը 1932 թվականին և երեք տարի անց Rowntree's-ը ներկայացրեց Kit Kat-ը:[13]Մինչև 2014 թվականը ամեն վայրկյան սպառվում էր 650 Kit Kat սալիկ:[44]Համակցված սալիկները գերիշխում են հրուշակեղենի շուկայում՝ 2018 թվականին 140 միլիարդ դոլարի վաճառքով:[30]

Էթիկական խնդիրներ խմբագրել

Էթիկական խնդիրներն ի սկզբանե կապված են շոկոլադի հետ առաջին իսկ օրերից:Վաղ շոկոլադագործներից շատերը, ներառյալ Cadbury-ը, Fry's-ը, Rowntree's-ը և Terry's-ը, հիմնադրվել են քվեյքերների կողմից, ովքեր իրենց աշխատողների բարեկեցությունը համարում էին իրենց բիզնես էթիկայի մի մասը:[45]Ընկերությունները սոցիալական բարեկեցության առաջամարտիկներն էին, որոնք ապահովում էին անվտանգ աշխատանքային միջավայր, բարձրորակ բնակարան և այլ արտոնություններ աշխատողներին, որոնք առաջ էին արդյունաբերական շատ նորմերից:[45]Cadbury-ն, օրինակ, տրամադրեց վճարովի արձակուրդներ, ապահովագրություն և գիշերային դպրոցներ աշխատողների համար, ինչպես նաև կառուցեց Բուրնվիլը Բիրմինգհեմում, Մեծ Բրիտանիա:[14]Այնուամենայնիվ, շոկոլադի մատակարարման ավելի լայն շղթայում շատերի աշխատանքային պայմանները մնացին վատը:Ստրկությունը, իսկ ավելի ուշ՝ կապված աշխատանքը, հաճախ օգտագործվում էր այն պլանտացիաներում, որոնք ապահովում էին շոկոլադ պատրաստելու համար օգտագործվող շաքարը։[27]Նույնիսկ ստրկության վերացումից հետո շատ պլանտացիաներում աշխատանքային պայմանները դեռևս վատ էին, երեխաների աշխատանքի մասին հաղորդագրությունները հաճախակի և չզեկուցվող էին:[12]1975 թվականին Կակաոյի միջազգային համաձայնագրերի շարքից առաջինը փորձեց սահմանել այն, ինչը կոչվում էր «ազնիվ աշխատանքային պայմաններ» և վերացնել երեխաների աշխատանքը:[35]

Սպառողների տեղեկացվածության բարձրացումը, ինչպես նաև կորպորատիվ և աշխատակիցների ավելի մեծ հետաքրքրությունը հանգեցրին մարդու իրավունքների խնդիրների լուծմանն ուղղված կամավոր գործողությունների աճին:[35]Դրա համար հիմնարար է եղել Արդար առևտրի և UTZ սերտիֆիկացված շոկոլադի աճը:[35]Սկզբում գործարկվելով Stichting Max Havelaar-ի կողմից Նիդեռլանդներում 1988թ.-ին, Արդար առևտրի շարժումը հաջորդ տասնամյակներում ընդլայնվեց դեպի հիմնական հոսք, որտեղ կակաոն զիջում էր սուրճին վաճառքի և ծավալով մինչև 2011 թվականը։ Դրա մեծ մասը պայմանավորված է խոշոր ապրանքանիշերի կողմից Արդար Առևտրի բաղադրիչների կիրառմամբ:[46]Օրինակ, Գերմանիայում Lidl խոշոր սուպերմարկետը 2006 թվականին սկսեց գովազդել իրենց սեփական ապրանքանիշի կաթնային շոկոլադը՝ իրենց սեփական «Արդար առևտուր» պիտակով:[47]Նմանապես, Մեծ Բրիտանիայում երկու ամենավաճառվող կաթնային շոկոլադե սալիկները՝ Cadburys Dairy Milk-ը և Nestlé's Kit Kat-ը, վաճառվել են Արդար Առևտրի պիտակով, սկսած համապատասխանաբար 2009 և 2010 թվականներին:[46]

Հղումներ խմբագրել

Մեջբերումներ խմբագրել

  1. ↑ «Chocolate». The American Heritage Dictionary. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 9-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 Coe, Coe
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Wilson, Hurst
  4. ↑ Fabian, Möge
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Goldstein, 2015
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Beckett, 2015
  7. ↑ Sloane, 2016
  8. ↑ 8,0 8,1 Huguenin, Régis (2010). «Milka, 1901-1990 : vers un goût international de chocolat». Food & History (French). 8 (2): 96–97. doi:10.1484/J.FOOD.1.102219. «Vers 1896, Carl Russ lance une première tablette de "chocolat au pur et délicieux lait suisse". Son emballage représente un paysage alpestre sur fond blanc. Elle est remplacée, une décennie plus tard, par le chocolat Milka. 'Milch und Kakao', tel est en substance la signification de ce nom déposé en 1901.» [Around 1896, Carl Russ launched a first tablet of "pure and delicious Swiss milk chocolate". Its packaging represents an alpine landscape on a white background. It was replaced a decade later by Milka chocolate. ‘Milch und Kakao’, this is the essence of the meaning of this name registered in 1901.]{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 «L'inventeur oublié du chocolat au lait» [The forgotten inventor of milk chocolate]. Feuille des Avis Officiels du canton de Vaud (French). Canton of Vaud. 2021 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 22-ին. «Les années de prospérité qui suivent sont aussi marquées par une concurrence féroce, visible dans les changements de nom de la société de Daniel Peter au fil des fusions et acquisitions jusqu'à son rachat par Nestlé. Ce sont aussi les coups bas: la trahison de son neveu Paul Brandt qui vend la recette du chocolat au lait à Kohler vers 1897 ou celle de l'un de ses contremaîtres qui va offrir ses services à Cailler... (dont la petite manufacture est passée de huit salariés à Vevey en 1890 à 1300 salariées en 1903 à Broc!)» [The years of prosperity that followed were also marked by fierce competition, visible in the name changes of Daniel Peter's company through mergers and acquisitions until its takeover by Nestlé. These are also the low blows: the betrayal of his nephew Paul Brandt who sells the milk chocolate recipe to Kohler around 1897 or that of one of his foremen who will offer his services to Cailler... (whose small factory has gone from eight employees in Vevey in 1890 to 1300 employees in 1903 in Broc!)]{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. ↑ Chrystal, 2021
  11. ↑ «Chocolat suisse» [Swiss chocolate]. Culinary Heritage of Switzerland. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 5-ին. «Après des siècles d'évolution, le chocolat tel que nous le connaissons actuellement était enfin né. Avec l'ouverture des usines Frey (Aarau, 1887) et Tobler (Berne, 1899), l'ère des pionniers s'achève.» [After centuries of evolution, chocolate as we know it today was finally born. With the opening of the Frey (Aarau, 1887) and Tobler (Berne, 1899) factories, the era of the pioneers came to an end.]
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Fromm, 2019
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Martin, 2016
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Smith, 2011
  15. ↑ 15,0 15,1 Collins, Ross F. (2022). Chocolate: A Cultural Encyclopedia. ABC-CLIO. էջ 310. ISBN 9781440876080. «Cadbury at the time was trying to compete with the new milk-based Swiss recipe that by 1911 represented half of the world's chocolate consumption. Milk chocolate grew to become the standard of what the public thought chocolate should be. The old quest for high-quality cocoa beans became less important. Manufacturers instead considered the quality of the milk. Countries in West Africa that produced what some thought was inferior cocoa, but in higher quantities and better prices, grew to dominate world cocoa production.»
  16. ↑ Vasey, Daniel E. (2011). Natural Resources and Sustainability. Berkshire Publishing Group. էջ 62. ISBN 9781933782546. «Global demand for chocolate declined for several decades in the early nineteenth century until the invention of milk chocolate and the chocolate bar in Europe during the 1870s. Between 1880 and 1900, global consumption of chocolate grew 800 percent, and consumption continued to expand through the twentieth century.»
  17. ↑ Topik, Steven (2006). From Silver to Cocaine: Latin American Commodity Chains and the Building of the World Economy, 1500–2000. Duke University Press. էջեր 189–191. ISBN 0822388022. «As a result of all these changes, world consumption of cacao beagn to grow extraordinarily. [...] Not surprinsigly, cacao supplies expanded to meet these demands. These new cocoas and chocolates were composed almost entirely of forastero cacao. While that cacao was widely considered of poor quality, as opposed to the criollo variety, it was perfect for the new industrial cocoas and chocolates. It also came from sources that had not been significant producers of cacao in the seventeenth and eighteenth centuries, and that did not offer the climatic conditions necessary for growing criollo cacao. By the opening decades of the twentieth century African producers were emerging as the world's most important suppliers of forastero cacao with the Gold Cost leading world cacao producers.»
  18. ↑ Dand, Robin (2010). The International Cocoa Trade. Elsevier. էջ 261. ISBN 9780857091260. «Most of the chocolate sold is milk chocolate and Forastero type beans, with their hard butter (and lower price), are more suited to its manufacture.»
  19. ↑ Newquist, H.P. (2017). The Book of Chocolate: The Amazing Story of the World's Favorite Candy. Penguin Books. էջ 98. ISBN 9781101635179. «Even then, and under the best of conditions, milk lasts only a few weeks. Because chocolate factories require an enormous amount of fresh milk every day—tens of thousands of gallons—they need a nearby supply.»
  20. ↑ Candy and Snack Industry: Volume 145, Issues 1-6. Magazines for Industry, Incorporated. 1980. էջեր 28–29. «The selection of a site in Broc was made deliberately to locate it in Switzerland's picturesque Gruyere region, renowned for its fine milk production.»
  21. ↑ Smith, Andrew F. (2007). The Oxford Companion to American Food and Drink. Oxford University Press. էջ 279. ISBN 978-0-19-530796-2. «In 1902, Hershey purchased land in rural Derry Township, Pennsylvania, and began erecting a utopian community. By 1904, the chocolate business was in full production, aided by ready supplies of fresh milk»
  22. ↑ Hackenesch, 2017
  23. ↑ Haver, Middleton
  24. ↑ Carr, 2003
  25. ↑ Kusher, 2012
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Wohlmuth, 2017
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Poelmans, Swinnen
  28. ↑ «Largest chocolate bar by weight». Guinness World Records.
  29. ↑ Butler, Farrell
  30. ↑ 30,0 30,1 IMARC, 2018
  31. ↑ 31,0 31,1 Mo, Rozelle
  32. ↑ Li, Mo
  33. ↑ Chandan, Ramesh C.; Kilara, Arun (2011). Dairy Ingredients for Food Processing. John Wiley & Sons. էջ 501. ISBN 9780813817460. «The most popular chocolate consumed worlwide is milk chocolate...»
  34. ↑ Splane, Emily; Rowland, Neil; Mitra, Anaya (2019). «Is Chocolate Special?». Psychology of Eating: From Biology to Culture to Policy. Routledge. ISBN 9781000725995. «Additional evidence against the role of chemical-enhancement as the basis for chocolate craving or addiction comes from food-use studies that show that dark chocolate (which contains the highest amounts of cocoa and, thus, the highest levels of the bioactive substances) is less preferred and less consumed than either milk chocolate or chocolate-coated sweets that contain lesser amounts of the chemical. [...] Chocolate, especially milk chocolate, has an appealing taste, smell, and creamy texture.»
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 Meloni, Swinnen
  36. ↑ 36,0 36,1 Moramarco, Nemi
  37. ↑ Lambert, 2017
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Beckett, 2017
  39. ↑ Beckett, 2011, chpt. 4: "Milk-origin and farming and processing practices are becoming factors of increasing interest"
  40. ↑ Byrne, 2010
  41. ↑ <ref>
  42. ↑ Meo, 2012
  43. ↑ Morton, Morton
  44. ↑ Wright, 2019
  45. ↑ 45,0 45,1 Burns Windsor, 1980
  46. ↑ 46,0 46,1 Stenzel, 2011
  47. ↑ Langen, Hartmann

Մատենագրություն խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կաթնային շոկոլադ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կաթնային_շոկոլադ&oldid=9549798» էջից