Ծովակ Ավագյան
Ծովակ Մինասի Ավագյան (հունիսի 24, 1926[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - 2011), կենսաֆիզիկոս։ Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր (2003): Կենսաֆիզիկայի համահայկական ընկերակցության նախագահ (2003)։ Ավագյանը տեսականորեն և փորձարարորեն հիմնավորել է մարդու աչքով ռենտգենյան տեսանելիության երևույթը՝ ցույց տալով երկրորդային ֆիզիկական պրոցեսների ներդրումը ցանցաթաղանթում։
| Ծովակ Ավագյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունիսի 24, 1926[1] |
| Ծննդավայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | 2011 |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Հայաստան |
| Գիտական աստիճան | կենսաբանական գիտությունների դոկտոր (2003) |
| Մասնագիտություն | կենսաֆիզիկոս |
| Աշխատավայր | Լևոն Օրբելու անվան ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտ |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծովակ Ավագյանը ծնվել է 1926 թվականի հունիսի 24-ին, Երևանում։ 1952 թվականին ավարտել է Մոսկվայի կապի համամիութենական ինստիտուտը։ 1952 թվականին ավարտել է Մոսկվայի կապի ինժեներների ինստիտուտի ռադիոտեխնիկայի ֆակուլտետը, 1956-1958 թվականներին սովորել է ասպիրանտուրայում, այնուհետև աշխատել Հայաստանի ԳԱ Օրբելու անվան ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտում։ 1968 թվականին ՀԽՍՀ գյուղատնտեսության նախարարության Երկրագործության գիտահետազոտական ինստիտուտում կազմակերպել է Հայաստանում կենսաֆիզիկայի բնագավառի առաջին գիտական լաբորատորիան և նույն տարում, Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրեն ակադեմիկոս Արտեմ Ալիխանյանի հրավերով, այդ ինստիտուտում հիմնել ճառագայթային կենսաֆիզիկայի լաբորատորիա, որը ղեկավարել է երկար տարիներ։ Միաժամանակ, 1990-1996 թվականներին Ավագյանն աշխատել է նաև ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունում՝ որպես արտաքին կապերի վարչության պետ[2]։
Ավագյանը հեղինակ է բազմաթիվ աշխատությունների, այդ թվում` գիտական հոդվածների և թեզիսների, մենագրությունների, գիտահանրամատչելի հրապարակումների, ունի հայտնագործությունների վեց հեղինակային վկայականներ` նվիրված ճառագայթային կենսաֆիզիկայի, սինքրոտրոնային ռադիոկենսաբանության, քեմիլյումինեսցենցիայի, կենսաթաղանթների հետազոտման տարաբնույթ հիմնահարցերին։ Նա հետազոտել է ալիքի տարբեր երկարություններ ունեցող սինքրոտրոնային ճառագայթման ազդեցությունը օրգանիզմների վրա։ Գերմանիայի Կարլսռուե քաղաքի ռադիոկենսաբանության ինստիտուտի և Մայնի Ֆրանկֆուրտ քաղաքի կենսաֆիզիկայի ինստիտուտի մասնագետների հետ համատեղ ԷՊՌ մեթոդի կիրառմամբ ուսումնասիրել է գամմա ճառագայթների ազդեցության տակ օլեինաթթվի ազատ ռադիկալային վիճակները։
Ավագյանի աշխատանքների առավել նշանակալի արդյունքները, որոնք վերաբերում են ռենտգենյան ճառագայթների ,տեսանելիությանըե, տեղ են գտել ռադիոկենսաբանության դասագրքային գրականության մեջ։ Ուսումնասիրել է ճառագայթահարման ժամանակ աչքի ցանցաթաղանթի ֆունկցիայի խանգարումը, կենսաբանական օրգանիզմների վրա տարբեր բնույթի իոնացնող ճառագայթների ազդեցությունը։
Ավագյանը գիտակազմակերպչական գործունեությանը զուգընթաց եղել է ակտիվ հասարակական գործիչ։ Արցախյան ազատամարտի տարիներին կազմակերպել է Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի մի խումբ գիտնականների այցը Արցախ, ամուր կապեր հաստատել Լեռնային Ղարաբաղի տարբեր կազմակերպությունների և անհատների հետ, կազմակերպել է օգնություն Ստեփանակերտի համալսարանին, բժշկական հիմնարկներին, ազատամարտիկներին[3]։ Ավագյանն ընտրվել է «Ամարաս» կազմակերպության անդամ, ակտիվ մասնակցություն ունեցել «Բժիշկներ առանց սահմանի» միջազգային կազմակերպության Ստեփանակերտի մասնաճյուղի ստեղծման գործում՝ նպաստելով Արցախ բերվող բժշկական օգնությանը, ակտիվ մասնակցություն ունեցել ԼՂՀ-ի Ինքնապաշտպանության Կոմիտեի ,Մարտիկե թերթի տպագրմանը։
2007 թվականին Ավագյանը կազմել և տպագրության է հանձնել «Սուրմալու-Իգդիր. պատմական քառուղիներում» ծավալուն գիրքը։
Անդամակցություն խմբագրել
- ՌԴ Ճառագայթային կենսաբանության միության անդամ (1972)
- Ճառագայթաբանների եվրոպական միության անդամ (1982)
- Ճառագայթաբանների ամերիկյան միության անդամ (1985)
- Գերմանիայի միջազգային ԳԱ անդամ (1986)
Պարգևներ խմբագրել
- Ն. Վ. Տիմոֆեև-Ռեսովսկու անվան մեդալ (1992)
- Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի մեդալ՝ ՀԱՀ-ում կազմակերպման գործում ակտիվ մասնակցության համար (2002)
- ԼՂՀ-ի նախագահի հուշամեդալ՝ Արցախի ազատագրման գործում ունեցած ավանդի համար
Երկեր խմբագրել
- Биолюминесценция, М., 1965 (соавтор).
- Первая республиканская сессия по общим вопросам молекулярной биологии и биофизики: Тезисы докладов, Академия наук Армянской ССР; Научный совет по проблемам молекулярной биологии и биофизики, Ереван, Б. и., 1967.
- Сверхслабые свечения в биологии, М., 1972 (соавтор).
- Проблемы природной и модифицированной радиочувствительности, М., 1973 (соавтор).
- Օրինաչափ հրաշքներ։ Երևան, «Հայաստան», 1979 (համահեղինակ)։
- Действие ионизирующих излучений различной природы на биологические организмы, Е., 2003, 66 с.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 http://am.hayazg.info/index.php?curid=13308
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005։
- ↑ «Ծովակ Մինասի Ավագյան. Հայաստանի կենսաբանական հանդես /Biological Journal of Armenia /Биологический журнал Армении, 63 (1). pp. 93-94. ISSN 0366-5119» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ օգոստոսի 27-ին.